MINBIZIAK ERAGINDAKO HERIOTZA-TASAK BEHERA EGIN DU EUSKADIN 2001 ETA 2017 ARTEAN
Osasuneko sailburuak positiboki baloratu ditu datuak, baina heriotza-tasa murrizten, biziraupena handitzen eta pazienteentzako arreta hobetzen jarraitzeko beharra nabarmendu du
Minbiziak eragindako heriotza-tasak behera egin du EAEn 2001 eta 2017 artean, nabarmen gizonen kasuan, eta neurri txikiagoan emakumeen kasuan, Osasun Sailak gaixotasun horri eskainitako Mundu Egunaren bezperan gaur ezagutarazitako datuen arabera.
Eusko Jaurlaritzako Osasuneko sailburu Nekane Murgak positiboki baloratu ditu datu horiek, nahiz eta heriotza-tasa murrizten jarraitzeko ahaleginean sakontzeko beharra azpimarratzen duen, biziraupena areagotzeko eta pazienteenganako arreta hobetzeko, Euskadiko Plan Onkologikoak lortu nahi duenez.
Nekane Murgak uste osoa agertu du heriotza-tasaren etorkizuneko murrizketek zerikusia izango dutela gaixotasunaren eta terapia berrien ezagutza molekular hobearekin, ikerketan egindako aurrerapenak praktika klinikora eramatea lortzen den neurrian. Ildo horretatik, gogorarazi du Osakidetzak gaur egun 390 ikerketa-proiektu mantentzen dituela aktibo onkologiaren esparruan, eta hori da euskal osasun-sistema publikoaren ikerketa-arlo nagusietako bat. Hain zuzen, 8,7 milioi euroko finantzaketa dago horretarako.
Era berean, iragarri du, gaur, otsailak 3, 2018-2023 aldirako Euskadiko Plan Onkologikoan ezarritako helburuetako bati erantzunez, Euskadiko Medikuntza Pertsonalizatuaren Aholku Batzordea eratu dela. Batzorde horrek, hain zuzen ere, onkologiaren esparruan hasiko du bere zeregina, eta etorkizunean medikuntzaren beste eremu batzuetara zabalduko dela aurreikusten da, hala nola gaixotasun arraroetara edo gaixotasun kardiobaskularretara. Sailburuak azaldu du medikuntza pertsonalizatuaren arloa etengabe garatzen eta berritzen ari dela, eta uste du batzorde berri hori funtsezko tresna izango dela Sailari aholku emateko esku-hartze medikoak pertsona bakoitzaren ezaugarrietara egokitzeko garaian, eta horrek berekin ekarriko duela prebentzio-ekintzak, ekintza diagnostikoak eta terapeutikoak aplikatzea, arriskuei aurrea hartzeko eta horiek saihesteko.
Horrekin batera, prebentzioaren garrantzia gogorarazi du sailburuak, eta nabarmendu du euskal osasungintzak tabakoaren kontsumoa murrizten laguntzen duten programekiko duen konpromisoa, minbiziaren eragile nagusia eta gaixotasun horrek eragindako hamar heriotzatik ia hiruren eragilea den heinean.
Era berean, Euskal Autonomia Erkidegoak egiten dituen baheketa-programen garrantzia azpimarratu zuen. Programa horiei esker, bularreko eta koloneko minbiziaren detekzio goiztiarra lortzen da, eta aurten umetoki-zerbixeko minbiziarena ere bai.
HERIOTZA-TASAREN BILAKAERA 2001-2017
Gizonen minbiziaren ondoriozko heriotza-tasaren beherakada aldi osoan mantendu da, 2001ean hasi zenetik (428,9 heriotza 100.000 biztanleko), baina bereziki nabarmena da 2012tik aurrera, % 2ko murrizketa izan baitu urteko: 2012an, 403,2 heriotza 100.000 biztanleko, eta 2017an, 363 heriotza 100.000 biztanleko. Gizonetan, nabarmen jaitsi da laringeko, esofagoko, aho-barrunbeko eta faringeko, urdaileko, biriketako eta prostatako minbiziaren ondoriozko heriotza-tasa. Kolon eta ondesteko minbiziak nabarmen egin du behera 2012 ezkero. Aitzitik, gizonen heriotza-tasak nabarmen egin du gora mesoteliomaren, nerbio-sistema zentraleko minbiziaren, pankreen, leuzemien eta gibelaren kasuan.
Kokapena |
Aldia |
UAE |
||
Localización |
Periodo |
PCA |
||
Aho-barrunbea eta faringea – Cavidad oral y faringe |
2001 |
– |
2017 |
ê-2,4 |
Esofagoa – Esófago |
2001 |
– |
2017 |
ê-2,6 |
Urdaila – Estómago |
2001 |
– |
2017 |
ê-2,2 |
Kolona, ondestea eta uzki-kanala – Colon, recto y canal anal |
2001 |
– |
2012 |
0,5 |
|
2012 |
– |
2017 |
ê-4,6 |
Gibela -Hígado |
2001 |
– |
2017 |
é1,4 |
Besikula eta behazun-bideak – Vesícula y vías biliares |
2001 |
– |
2017 |
0,7 |
Pankrea – Páncreas |
2001 |
– |
2017 |
é1,5 |
Laringea – Laringe |
2001 |
– |
2017 |
ê-3,4 |
Trakea, bronkioak eta birikak – Tráquea, bronquios y pulmón |
2001 |
– |
2008 |
0,2 |
2008 |
– |
2017 |
ê-1,9 |
|
Azaleko melanoma – Melanoma de piel |
2001 |
– |
2017 |
1,9 |
Mesotelioma – Mesotelioma |
2001 |
2017 |
é3,5 |
|
Prostata – Próstata |
2001 |
– |
2017 |
ê-1,6 |
Barrabilak – Testículos |
2001 |
– |
2017 |
-3,1 |
Giltzurruna – Riñón |
2001 |
– |
2017 |
-0,8 |
Maskuria, giltzurrun-pelbisa eta beste batzuk – Vejiga, pelvis renal y otros |
2001 |
– |
2017 |
0,2 |
Nerbio-sistema zentrala – Sistema nervioso central |
2001 |
– |
2017 |
é1,6 |
Tiroidea – Tiroides |
2001 |
– |
2017 |
1,1 |
Hodgkin-en linfoma – Linfoma de Hodgkin |
2001 |
– |
2017 |
-0,4 |
Ez-Hodgkin linfoma – Linfoma No Hodgkin |
2001 |
– |
2017 |
-0,4 |
Mieloma anitza – Mieloma múltiple |
2001 |
– |
2017 |
0,0 |
Leuzemiak – Leucemias |
2001 |
– |
2017 |
é1,5 |
Tumore gaiztoak – Tumores malignos |
2001 |
– |
2012 |
ê-0,8 |
|
2012 |
– |
2017 |
ê-2,0 |
|
|
|
|
|
Emakumeen heriotza-tasaren beherakada ez da estatistikoki esanguratsua: 100.000 biztanleko 177,3koa 2001ean, eta 164,6koa 2017an. Nabarmen jaitsi da besikulako eta behazun-bideetako eta urdaileko minbiziaren ondoriozko emakumeen heriotza-tasa. Eta nabarmen handitu da biriketako, aho-barrunbeko, faringeko eta pankreako minbizian.
Kokapena |
Aldia |
UAE |
|||||||||
Localización |
Periodo |
PCA |
|||||||||
Aho-barrunbea eta faringea – Cavidad oral y faringe |
2001 |
– |
2017 |
é2,0 |
|||||||
Esofagoa – Esófago |
2001 |
– |
2017 |
0,8 |
|||||||
Urdaila – Estómago |
2001 |
– |
2017 |
ê-2,1 |
|||||||
Kolona, ondestea eta uzki-kanala – Colon, recto y canal anal |
2001 |
– |
2017 |
-0,4 |
|||||||
Gibela -Hígado |
2001 |
– |
2017 |
-0,1 |
|||||||
Besikula eta behazun-bideak – Vesícula y vías biliares |
2001 |
– |
2017 |
ê-3,2 |
|||||||
Pankrea – Páncreas |
2001 |
– |
2017 |
é1,1 |
|||||||
Laringea – Laringe |
2001 |
– |
2017 |
1,9 |
|||||||
Trakea, bronkioak eta birikak – Tráquea, bronquios y pulmón |
2001 |
– |
2017 |
é4,9 |
|||||||
Azaleko melanoma – Melanoma de piel |
2001 |
– |
2017 |
-0,5 |
|||||||
Mesotelioma – Mesotelioma |
2001 |
– |
2017 |
3,4 |
|||||||
Bularra – Mama |
2001 |
– |
2003 |
-10,2 |
|||||||
|
2003 |
|
2017 |
-0,5 |
|||||||
Umetoki-lepoa – Cuello de útero |
2001 |
– |
2017 |
-1,7 |
|||||||
Umetoki-gorputza eta uteroa, zehaztugabe – Cuerpo de útero, útero SAI |
2001 |
– |
2017 |
-0,1 |
|||||||
Obulutegia – Ovario |
2001 |
– |
2017 |
0,5 |
|||||||
Giltzurruna – Riñón |
2001 |
– |
2017 |
-0,5 |
|||||||
Maskuria, giltzurrun-pelbisa eta beste batzuk – Vejiga, pelvis renal y otros |
2001 |
– |
2017 |
1,2 |
|||||||
Nerbio-sistema zentrala – Sistema nervioso central |
2001 |
– |
2017 |
0,5 |
|||||||
Tiroidea – Tiroides |
2001 |
– |
2017 |
0,8 |
|||||||
Hodgkin-en linfoma – Linfoma de Hodgkin |
2001 |
– |
2017 |
6,8 |
|||||||
Ez-Hodgkin linfoma – Linfoma No Hodgkin |
2001 |
– |
2017 |
-1,3 |
|||||||
Mieloma anitza – Mieloma múltiple |
2001 |
– |
2017 |
-1,1 |
|||||||
Leuzemiak – Leucemias |
2001 |
– |
2017 |
0,5 |
|||||||
Tumore gaiztoak – Tumores malignos |
2001 |
– |
2017 |
-0,2 |
|||||||
|
|
||||||||||
UAE: Urteko aldaketa-ehunekoa. é Gorakada estatistikoki esanguratsua. ê Beherakada estatistikoki esanguratsua |
|||||||||
PCA: Porcentaje de cambio anual. é Aumento estadísticamente significativo. ê Descenso estadísticamente significativo |
|||||||||
|
|||||||||
|
Vitoria-Gasteiz, 2020ko otsailaren 3a