Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitzako sailburu Iñaki Arriolak errebindikatu du gaur, asteazkena, Basque Ecodesign Meeting (BEM 2020) ekitaldia Bilboko Euskalduna Jauregian hasteko ekitaldian, Euskadik “sakon birplanteatu behar duela hondakinak kudeatzeko eredua”, hondakinak botatzea ez dadin hain eroso eta merkea izan, orain arte bezala”; halaber, zenbait neurri proposatu ditu, hala nola «isurketa-tasa ekologiko bat sortzea, hots, tasa edo kanon iraunkor bat, disuasio izaerakoa”.
BEM 2020era bertaratutako 700 pertsona inguru aurrean zituela –horietako asko enpresa eta industria sektorekoak-, Arriolak nabarmendu du “Zaldibarko zabortegian gertatutako giza eta ingurumen hondamendiak –zeinaren kausak eta erantzukizunak bere unean zehaztu beharko baitira- hausnarketa sakon batera eraman behar gaituela Euskadin eraiki behar dugun ekonomia zirkularraren ereduaz”.
Sailburuak esan du ekonomia industrial bat izateak hondakin kantitate mardulak ekartzen dituela berekin. 6,3 milioi tona urtean Euskadin: % 60 jatorri industrialekoak, % 21 eraikuntza eta eraispeneko hondakinak, % 19 hiri-hondakinak. Horietatik, % 58 birziklatzen da, % 6 balorizazio energetikoko instalazioetara eramaten da, eta % 37 zabortegietara botatzen da. 2010az geroztik, birziklapena % 6 hazi da, baina kantitate hori “ez da nahikoa”, Ingurumeneko sailburuak ohartarazi duen bezala.
Horregatik, defendatu du “beharrezkoa dela isurketa-tasa ekologiko bat ezartzea, ahalik eta arinen; tasa horrek disuasio izaera izan behar du eta hondakinak ezabatzeko bide erraza aukeratzeko joerari aurre egin behar dio, bestelako alternatibak daudenean; tasa finalista izan behar da, eta “irtenbide teknologikoak eta hondakinen balorizazioa bultzatzen lagundu behar du”. Azaldu duenez, instituzioek “legegintza- eta zerga-tresnak erabili behar dituzte isurketak ez dezan jarraitu lehenengo aukera izaten hondakinak kudeatzerakoan”.
Eredua birformulatzeko neurrien artean, sailburuak «materialen merkatu sekundario bat garatzearen» alde egin du, hondakinen balorizazioa errentagarria izan dadin. Halaber, “kostu ekonomiko handiagoa izan arren ingurumen-inpaktu txikiagoa sortzen duten aprobetxamendu-ekimenen alde egin du”.
Arriolak eskatu die enpresei modu “garbi eta gardenean” integratu dezatela hondakinen kudeaketa “bere benetako izaeraz, hots: ekoizpen-kostu bat” bezala. Alde horretatik, azpimarratu du oraingo joera “ez dela onargarria, ezta jasangarria ere”, eta adierazi du ezen, zabortegiak desagertzen ez badira ere, horiek “azken irtenbidea izan behar direla, aukera guztiak agortu ondoren», hots, hondakinak birziklatzeko, balorizatzeko edo ekoizpen-sistemara itzultzeko aukera guztiak agortu ondoren.
700 profesional eta 130 Made in Euskadi produktu ekodiseinaturen erakusketa bat
Arriolak Bilbon egin ditu hausnarketa horiek, Basque Ecodesign Meetingean, hau da, Europako ekodiseinuaren alorreko topaketa nagusietako batean. “BEMen edizio berri hau egiten da Europar Batasunak ingurumen-politika berri bat planteatzen digun unean, hots, Itun Berde deritzanean jasotako ingurumen-politika berri baten testuinguruan; helburua da sistema energetiko eta ekonomiko beri batera zuzendutako aldaketa bultzatzea, sozialki ekitatiboa den trantsizio justu baten bitartez», adierazi du Arriolak, topaketa bere testuinguruan kokatuz; horri lotuta, azpimarratu du BEM 2020k “aztertu behar dituela europar ingurumen-politikak eskaintzen dituen aukerak, enpresa-lehiakortasunaren ikuspegitik, aukerak identifikatuz”.
Sailburuak adierazi duenez, Eusko Jaurlaritzak urtarrilean onartutako Ekonomia Zirkularraren Estrategia bat dator Europako Batzordearen itun horrekin, zeren helburutzat hartzen baitu “baliabideen erabileran efizienteagoa den ekonomiarako trantsizioa bultzatzea, berrikuntzaren bitartez». Euskal estrategiaren neurriekin, kalkulatzen da 2030erako euskal enpresek produktu zirkularragoetan duten fakturazioa 10.000 milioi euroraino igoko dela; kalkulatzen da, halaber, 3.000 lanpostu baino gehiago sortuko direla ekonomia zirkularrean, eta karbonoari lotutako emisioak % 26 murriztuko direla.
BEM 2020era hurbilduko diren profesionalen enpresak sektore askotakoak izango dira, hala nola makineria, sektore elektrikoa, berriztagarriak, garraio eta mugikortasuna, ontziak eta enbalajea, elikagaiak, IKTak, eraikuntza-materialak edo altzariak; batzuk enpresetako erabaki estrategikoen arduradunak dira, eta beste batzuk alor teknikoko eta mundu akademikoko profesionalak. Horiek guztiak bi urtetik behin etortzen dira topaketa honetara, ekodisenuaren eta ekonomia zirkularraren alorreko joera nagusiak eta arau-aldaketak ezagutzeko.
Topaketaren baitan, asteazken honetan bere ateak ireki ditu, Euskaldunan bertan, ‘Made in Euskadi ekodiseinuaren 20 urte’ izeneko erakusketa. Datozen bost egunetan, herritarrek egiaztatut ahal izango dute Euskadi ekodiseinuaren erreferente nagusietako bat bilakatu dela, orain dela 20 urte lehenengo proiektuak sortu zirenez geroztik.
98 enpresak Euskadin osorik ekodiseinatutako eta ekoiztutako 130 produkturekin baino gehiagorekin, erakusketa da dimentsio horrekin Europan dagoen lehenengoa. Erakusketan ikusgai daude, besteak beste, autobus bat, arropa-atalak, dimentsio handiko kate-mailak, argiak eta botilak, eta asteazken honetatik igandera arte egongo da zabalik publikoarentzat, Euskalduna Jauregian. Ostiralean (16:00 – 20:00), larunbatean (10:00 – 20:00) eta igandean (10:00 – 14:00), erakusketara sartzea doakoa izango da publikoarentzat.
Arriola sailburuak azpimarratu duenez, erakusketak ederki islatzen du “euskal industria-ehunak ekonomia zirkularrean lortu duen bikaintasuna”, baita “Euskadiren ingurumen-heldutasuna» ere. Arriolak txalotu du Euskadik ekodisenuaren alorrean duen lidergoa; izan ere, 55 enpresa daude ziurtatuta ekodiseinuan eta 43 produktuk dute ingurumen-adierazpena (Espainiako adierazpenen % 31, azken datuen arabera).
Gizateria roboten garaian
Asteazken honetako lehenengo saioan, ‘Ekonomia berrirako prest’ lemapean, profesionalek ekodiseinuaren erronka eta joera berriak jorratu dituzte, eta euskal enpresen aurrerapenak azaldu dituzte.
Halaber, NBE Ingurumenak eta Eusko Jaurlaritzak akordio bat sinatu dute Bizi-zikloaren Ekimena bultzatzeko. Berau Nazio Batuen Erakundearen Ingurumenerako Programak bultzatutako estrategia bat da, helburutzat duena produktu eta zerbitzuen bizi-zikloa jasangarria izatea. Horri begira, Euskadik sostengua emango die garapen bidean dauden herrialdeei, ekonomia zirkular eta ekodoseinurako norabidean.
Hizlarien artean, enpresen digitalizazio eta 4.0 industriaren alorrean ospe handia duen analista eta aholkulari Marc Vidalek –BEMeko hizlari nagusietako bat- azpimarratu du gaur egun pertsonek egiten dituzten zeregin asko makinek egingo dituztela etorkizun hurbilean, eta ezin automatizatu daitezkeen ekintzak aztertzeko eskatu du, hots, pertsonek egiten jarraituko duten ekintzak, haien benetako balio erantsia non egongo den jakiteko. Bere esanetan, etorkizunak pertsonen osagarri diren robotak ekarri behar ditu.
Jasangarritasun estrategiak
BEM 2020ren bigarren jardunaldian –bihar, osteguna-, hizlari nagusia Carmen Gómez-Acebo izango da, Coca-Cola European Partners Iberiako Enpresaren Gizarte Erantzukizun zuzendaria. Zuzendariak azalduko du zein den jasangarritasun estrategiak enpresen baitan sortzearen balioa.
Osteguneko saioak, ‘Made in Euskadi ekodiseinuaren 20 urte’ izenburupean, zenbait mahai-inguru ere izango ditu; horietan, azken bi hamarkada hauei buruz hausnartuko da, ekodiseinuaren berrikuntzaren eragile izan diren euskal enpresen eskutik. Horiekin, alor horretako jardunbide egokiak eta etorkizunerako erronkak jorratuko dira.
