- Inoiz ez bezalako hedapena egin da, eta 172 konposatu organiko lurrunkor, PM10 partikulak, 16 hidrokarburo aromatiko polizikliko, 16 metal, dioxina (7 kongener) eta furano (10 kongener) eta bifenilo polikloratu monitorizatu dira, baita amiantoa detektatzeko zuntzak ere (18 kongenere).
- Egindako kontrolaren emaitzek egiaztatzen dute airearen kalitatea ona dela eta EAEko beste hirigune batzuetan neurtutako kontzentrazio-tarteen parekoa dela.
2020ko otsailaren 6an, arratsaldez, luizi bat gertatu zen Zaldibarko udalerrian kokatutako zabortegi batean. Hurrengo egunean sute bat hasi zen zabortegiaren goiko aldean, otsailaren 18an kontrolatu zena, baina hurrengo orduetan berpizte batzuk egon ziren, eta 23tik 24ra bitartean erabat itzaltzea lortu zen.
Sute horren isuriek biztanleguneetan izan zezaketen eragina ikusita eta aurreikusitako iraupenari buruzko ziurgabetasuna zela-eta, otsailaren 8tik (larunbata) airearen kalitatea zaintzen hasi zen, Euskadin inoiz ez bezalako baliabideak jarriz emisio-foku motari, zaindu beharreko kutsatzaileen izaerari eta esposizioagatiko urgentziari eta herritarrentzako arrisku posibleei dagokienez.
Hala, Airearen Kalitatea Kontrolatzeko Sarea eta Osasun Publikoko Laborategia koordinatuta, zaintza eta jarraipena egiteko hauek guztiak baliatu ziren: bi laborategi mugikor, bolumen txikiko bi kaptadore, bolumen handiko lau kaptadore, konposatu organiko lurrunkorretarako eskuzko lagin-hargailu bat eta zuntzetarako lau eskuzko lagin-hargailu.
Konposatu-multzo handi bat monitorizatu zen: 172 konposatu organiko lurrunkor, PM10 partikulak, 16 hidrokarburo aromatiko polizikliko, 16 metal, dioxinak (7 kide) eta furanoak (10 kide) eta bifenilo polikloratuak, PCB gisa ere ezagutzen direnak (18 kide), eta zuntzak ere bai, amiantoa detektatzeko.
Osasun Publikoaren eta Adikzioen Zuzendaritzak txosten hau argitaratu zuen 2020ko azaroaren 5 ean: «Zaldibarko zabortegiko luiziarekin eta sutearekin lotutako airearen kutsaduraren ebaluazioa». Txosten honetan, suteak eragindako emisioekiko inhalazio bidezko esposizioak herritarren osasunean eragin ditzakeen arriskuen ebaluazioa eta datuen analisia deskribatzen dira.
Ondorioen artean, aipatzekoa da PM10en datuak ez direla asko aldatu sutearen eraginagatik. Ermuan eta Eibarren, material partikulatuaren batezbestekoak antzeko mailetan mantendu dira bi aldietan.
Sutean erregistratutako PM10ekin lotutako hidrokarburo aromatiko poliziklikoen eta metalen batez besteko mailak esposizio kronikoetarako hautatutako erreferentziazko kontzentrazioak baino txikiagoak dira; beraz, ez da gertagarritzat jotzen sutean zehar konposatu horiekiko esposizioak eragindako ondorio kaltegarri akutuak edo kronikoak gertatzea.
Dioxinei dagokienez, arnasaren bidezko esposizio estimatua ez dator bat ahozko esposizio labur eta tartekoetarako erreferentzia toxikologikoekin; beraz, efektu akutuak edo horiekin lotutako epe laburrekoak baztertzekoak dira.
Txosten horiek guztiek sute aktiboan egindako zaintzari egiten diote erreferentzia (otsailaren 8tik 18ra arte), bai eta sutearen ondorengo asteei eta alarma-egoerak eragindako konfinamenduaren aurreko asteei ere (martxoaren 14ra arte). Horri esker, inguruneko kutsatzaile horien profil bat eduki daiteke, ezohiko egoera batean eta sutearen isurien inpakturik gabe.
Nabarmentzekoa da otsailaren 8an Ermuko San Lorentzo auzoan kokatutako laborategi mugikorra maiatzaren 26ra arte mantendu zela bertan, eta, beraz, aldi horretako 172 konposatu organiko lurrunkorren datuak ditugu. Kutsatzaile horiek biztanleria konfinatzean eta jarduerak mugatzean nola aldatu diren aztertu nahi duenarentzat interesgarriak izan daitezke.
Suteak airearen kalitatean eragindako efektuak zaintzeaz gain, eta hurrengo hilabeteetan pertsonak bilatzeko, irristatutako hondakinak erretiratzeko eta lursaila egonkortzeko lan handiak egitea aurreikusten zenez zona horretan, eremu horretan zaintza mantendu da PM10 partikula-kaptadore batekin Ermuko San Lorentzo auzoan, eta metalak aztertu dira iragazki horietan.
Urriaren 26ra arteko emaitzek, materialak lehorren egon daitezkeen eta hautsezko materiala mugitzeko unea izan daitekeen uda osoa barnean hartuz, EAEko beste hirigune batzuetan neurtutako kontzentrazio-tarteen barruan dauden PM10 eta metalen balioak erakusten dituzte. Emaitza horiek kontuan hartuta, eta Ingurumen Administrazioaren Zuzendaritzaren eta Osasun Publikoaren eta Adikzioen Zuzendaritzaren artean koordinatuta, azken datu horiek jasotzen dituen Osasun Publikoko Laborategiaren txostena argitaratu da, eta amaitutzat ematen da Zaldibarko zabortegiko gertakariarekin lotutako airearen kalitatea zaintzeko kanpaina. Informazio hori hemen aurki daiteke:
https://www.euskadi.eus/web01-a2ingair/es/contenidos/documentacion/aire_zaldibar/es_def/index.shtml
