Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapeneko, Jasangarritasuneko eta Ingurumeneko sailburuak, gaur, 2030erako Euskadiko Hondakinen Prebentzio eta Kudeaketa Planaren zirriborroaren gako nagusiak azaldu ditu; planak Euskadik datorren hamarkadan jarraitu beharreko estrategia markatuko du. Eusko Jaurlaritzak 2030erako honako helburu hauek aurreikusten ditu: % 30 murriztea hondakinak sortzeagatiko tasa; hiri-hondakinen gaikako bilketa % 85era arte areagotzea; hondakin ez-arriskutsuen % 85 berrerabiltzea eta, hala, bigarren mailako material bilakatzea, eta % 15 baino gutxiagora murriztea hondakindegietan ezabatzea.
Gaur bilera telematikoa egin du hiru foru-aldundiekin eta, hartan, Tapia sailburuak Planaren dokumentua eman die Ingurumeneko sailetako arduradun nagusiei, izapidetzen hasteko eta datozen hilotan beste administrazio publiko batzuekin, sektoreko eragile nagusiekin eta Euskadiko herritarrekin egingo den parte-hartze publikoaren prozesuari ekiteko.
Kalkulatzen da datozen hamar urteotan 2030erako Euskadiko Hondakinen Prebentzio eta Kudeaketa Plana betearazteak 97 milioi euroko inbertsioa ekarriko duela. Horretarako, honako hauek lortzeko ekintza ugari izango dira abian: materialen zirkulartasuna lortzea, alegia, produktu berriak fabrikatzeko berriro erabili ahal izatea; klima-aldaketa arintzea; gardentasuna eta trazabilitatea hondakinen kudeaketan.
Ekintza horien artean, honako hauek nabarmendu behar dira:
- Isurpena gutxituko duten eta hondakinak bigarren mailako material gisa berrerabiltzea sustatuko duten lehentasunezko inbertsioak
- 2030era arte Euskadiko isurpenaren autosufizientzia bermatzea eta, paraleloki, isuria murriztea, hondakinetarako azken aukera gisa.
- Legegintza-garapenak egitea hondakinen arloan (esparru-legeria, erabilera berriak gaitzeko eta isuria debekatzeko dekretuak, etab.)
- Hondakinen isurpen- eta errausketa-kanona aktibatzea, Estatuko legeriarekin bat etorriz, hondakin bat isurtzea birziklatzea baino merkeagoa izan ezin delako premisarekin.
- Ikuskaritzako eta zehapenerako baliabideak areagotzea, hondakinak kudeatzeko instalazioen egokitzapena eta funtzionamendu egokia bermatzeko.
- Agregakinak, lurralde eta bigarren mailako bestelako lehengaiak biltegiratzeko eta haien kalitate-kontrola egiteko instalazio publiko-pribatua sortzea; haren bidez, besteak beste, berrerabilerarako materialen gaineko kontrol handiagoa egin ahalko da.
- Hondakin plastikoetarako behin betiko irtenbideak bultzatzea, hondakindegietan ez uzteko.
- Lehentasunezko hondakinetatik datozen bigarren mailako materialen erosketa publiko eta pribatu berdea sustatzea.
- Ontzien goi-kalitateko berrerabileraren eta birziklapenaren prebentzioan eta sustapenean lan egitea.
- Aldundiekin eta Osalanekin elkarlanean, egiturazko fibrozementu suntsitua biltzeko eta kudeatzeko plana prestatzea eta herritarren esku egotea.
“Hondakinen Plan hori 2030erako Euskadiko Ekonomia Zirkularraren Estrategian eta Europako Itun Berdearen printzipioetan sartzen da, eta Euskadin ekonomia zirkularra errealitate bilakatzeko diseinatu da. Planean proposatzen diren ekintzak abiarazteak bide emango du Euskadin hondakinen sorkuntza nabarmen murrizteko, hondakinen baliozko materialak ateratzeko teknologiak sustatzeko eta bigarren mailako produktu horietarako merkatua sortzeko”, esan du Arantxa Tapia sailburuak.
Hondakinak Euskadin
Eskuragarri dauden azken zifren arabera, Euskadin hondakinen sorkuntza, 2018an, 6.089.377 tonakoa izan zen; alegia, % 4 jaitsi zen 2010. urtearekin alderatuta (erreferentziazko urtea Plan honetarako). Hondakin-kopuru horretatik, erdia baino gehiago, % 55, hondakin ez-arriskutsuena izan zen; % 20, eraikuntzako eta eraispeneko hondakinena; % 20, udal-hondakinena, eta % 5, hondakin arriskutsuena.
Hondakin horien tratamendua dela eta, % 1 baino gutxiago berrerabiltzeko prestatzen da; % 57 birziklatu egiten da; % 6 energetikoki balorizatzen da, eta % 37 nagusiki hondakindegian ezabatzen da.
Ekonomiaren ikuspuntutik, nabarmendu behar da aurrera egiten ari dela ekoitzitako BPGd-aren milioi bat euro bakoitzeko sortutako hondakin-kopuruarekiko urruntzean. Zehazki, 2018an, BPGd-aren milioi bat euro bakoitzeko 79 tona hondakin sortu ziren, eta, 2010ean, 95 milioi tona; alegia, % 17ko murrizketa egon da.
Hondakin ez-arriskutsuen isurpenaren kudeaketa
2030erako Euskadiko Hondakinen Prebentzio eta Kudeaketa Planak Euskadiko ekonomiak datorren hamarkadan izango dituen isurpen-beharrak jaso ditu. Hori horrela dakar Zaldibarko gertakariaren eta Mutiloako eta Larrabetzuko hondakindegiak itxi ondoren, datorren hamarkadarako aktibo dauden hamar hondakindegietan hondakin ez-arriskutsuak isurtzeko ahalmena 4.000.000 m3 ingurukoa dela. Aurreikuspena da Euskadiko ekonomiak 2030era arte 7.500.000 m3 isurtzeko ahalmena beharko duela.
Hondakinen isurketa pixkanaka egungo % 37tik 2030eko % 15era murrizteko, egungo zabortegiak egokitu beharko dira behar horri aurre egiteko. Hala ere, Eusko Jaurlaritzak egungo isurketa nahasiaren operatiboa aldatzea planteatzen du, eta zabortegi horiek biltegi bihurtzea, non hondakinak ordenatuta biltegiratzen diren etorkizunean aprobetxatzea errazteko.
