Bizikidetzarako, Giza Eskubideetarako eta Aniztasunerako Plana – Udaberri 2024 gaur arratsaldean aurkeztu da Madrilen, esparru politikoarekin (Kongresua eta Senatua), kazetaritzarekin, kulturarekin eta gizartearekin lotutako berrogeita hamar pertsona baino gehiagoren aurrean, baita terrorismoaren biktimen elkarteen eta bake-erakunde eta institutuen ordezkarien aurrean ere.
“Gaur, 2021. urte honetan, ETA deseginda, jarduera erreferente izan nahi dugu bizikidetzan, giza eskubideetan eta aniztasunean. Udaberria argia, kolorea, alaitasuna, natura… da. Eta Euskadin udaberria merezi dugu, udaberri betea”.
Hitz horiekin hasi du bere hitzaldia Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburu Beatriz Artololazabalek “ibilbide-orri argi eta zehatz batekin konpromisoa” duen dokumentua aurkeztuz. Alde horretatik, Eusko Jaurlaritzako sailburuak azaldu du dokumentua “euskal gizartearen errealitatearen eta etorkizunaren baikortasuna eta ikuspegi positiboa” dela.
Artolazabal Espainiako hiriburura joan da, Giza Eskubideen, Memoriaren eta Lankidetzaren sailburuorde Jose Antonio Rodríguez Ranzekin eta alorreko zuzendari Monika Hernandorekin batera. Biek aurkeztu dituzte dagoeneko abian diren eta Udaberri 2024an kokatzen diren proiektu batzuk.
Hitzaldiaren aurretik, Federico Mayor Zaragoza UNESCOko zuzendari nagusi ohia eta gaur Bakearen Kultur Fundazioko lehendakaria dena, euskal planaren edukia aztertzeko.
Autokritika eta onarpena
Hitzaldian, Beatriz Artolazabal sailburuak berretsi egin du Eusko Jaurlaritzak giza eskubideen, aniztasun politikoaren eta aniztasunaren aldeko konpromisoa hartu duela “gure bizikidetza-ereduaren oinarri gisa”, “inor atzean utzi gabe”.
Artolazabalek azaldu duenez, Udaberri 2024 hiru agenda ditu: Bizikidetzarako Euskal Agenda, Giza Eskubideen Agenda Globala eta Aniztasunerako Euskal Agenda. Agenda horiek 16 ekintza-lerrotan eta 70 ekintzatan garatzen dira, azaldu duenez. “Hiru agendetako bakoitzak bere nortasuna du, nahiz eta hiruen arteko elkarrekintzak ematen dion planari bere benetako esanahia, koherentzia eta irismena”.
Konpromiso horretan, Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak esan du “bide onetik goazela”, eta, aldi berean, onartu du “oraindik ere irakasgaiak geratzen zaizkigula egiteke eta abian; erronka horiei aurre egiteko, guztiok jarrera proaktiboa izatea eskatuko digu”.
Artolazabalek adierazi duenez, “bost hamarkadatan, ETAk izan du giza eskubideen urraketa nagusia eta larriena, eta Euskadiko askatasunen aurkako erasorik zuzenena”, eta “garai berri” batez hitz egin du, “ezinbestean” ETAk eta haren unibertso politikoak autokritika egin behar dutela, “erantzukizunak hartuz eta eragindako kaltea onartuz”.
Sailburuak oroitzape- eta omenaldi-hitzak izan ditu ETAren 854 hildakoentzat eta “zauritu, bahitu, mehatxatu, edo estortsionatutako milaka lagunentzat ere”.
“Biktimek erresilientzia- eta eskuzabaltasun-eredu izugarria eman digute. Oroimenerako, egiarako eta justiziarako duen eskubidea zor bihurtzen da guretzat; onartzen dut eginbehar hori ez dugula beti modu arduratsuan bete”, azaldu du Artolazabalek, eta gaineratu du: “Gaur biktimek behar bezalako elkartasuna, beroa eta esker ona aurkitzen dituzte euskal gizartean”.
Euskal Autonomia Erkidegoko espetxe-politika, eta Justizia Berrezitzailearen aldeko apustua, Bizikidetzarako Euskal Planean jorratutako beste gaietako bat da, bai eta aniztasunaren defentsa ere, edozein arlotan, dela politikoa, soziala, sexuala edo arrazakoa.
Beatriz Artolazabalek aniztasunaren alegatu bat eginez amaitu du hitzaldia, XXI. mendeko ezaugarri gisa. Diskriminazioak saihesteko politika espezifikoak behar direla ziurtatu du; izan ere, gure gizartean oraindik ere badaude diskriminazio propio eta espezifikoa jasaten duten faktoreak eta kolektiboak, batez ere sexu-orientazioagatik edo jatorri etnikoagatik, esan du, LGTBI eta ijito kolektiboak berariaz aipatuz. Horregatik, kudeaketa positiboa defendatu du, politika publikoen inspirazio gisa.
