Iñigo Urkullu lehendakaria Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzarako Euskal Kontseiluaren buru izan da gaur arratsaldean. Kontseilu hori Euskadin I+G+b sustatzeko politikak orientatzeko, aholkatzeko eta sustatzeko organoa da. Bileran, Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzarako Euskadi 2030 Plan berriaren (ZTBP 2030) lehen fasearen aurrerapenak aurkeztu dira, joan den otsailaren 23an Gobernu Kontseiluak onartu ondoren.
Lehendakariak azpimarratu du helburua dela berrikuntzari balioa ematea eta Euskadi arlo horretan Europako eskualde aurreratuenen artean jartzea. Erronka da ikerketarako, berrikuntzarako eta talenturako lurralde erakargarri gisa aurrera egitea, Euskadi ezagutzaren kate globalekin lotuz. Era berean, adierazi du «berrikuntza, eraldaketaren zerbitzura» izeneko fase berri bat hasi dela, Euskadi digitalagoa, berdeagoa eta inklusiboagoa izan dadin aurrera egiteko.
Lehendakariak aurreratu du datorren urtea funtsezkoa izango dela Euskadiren bultzada ekonomiko eta sozialerako, eta berrikuntzak berebiziko garrantzia izango duela prozesu hori bizkortzeko. Eusko Jaurlaritzak berrikuntzaren trakzio-elementu gisa jardungo du 2022an, aurrekontu-proiektuan % 10eko aurrekontu-igoerarekin, I+G+b sustatzeko partidetan 588 milioi eurora iritsi arte.
Azkenik, berrikuntzarekin eta lankidetza indartzearekin konpromiso partekatua hartzera deitu du Lehendakariak, Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzarako Euskal Kontseilua osatzen duten pertsona eta erakunde guztietan ordezkatuta baitaude.
Euskadiko I+Gko inbertsioa serie historikoko handiena izan zen 2020an, 1.490 milioi eurorekin
2020an, pandemiak sortutako zailtasunak gorabehera, Euskadik I+Gko inbertsioaren maximo historikoa lortu zuen 1.490 milioi eurorekin, Eustatek berriki argitaratutako datuen arabera. Kopuru horretan sartzen da administrazio publikoetatik, enpresetatik eta nazioarteko iturrietatik datorren finantziazioa. BPGari dagokionez, I+Gko inbertsioa %2,08koa izan zen; aurreko urtean, ordea,%1,86koa izan zen. Era berean, I+Gko langileak 19.511 izan ziren (dedikazio osoko baliokidetasunean), eta horietatik 13.629 ikertzaileak dira.
Hazkunde iraunkorreko bide horretan jarraitzeko, Euskadik ikerketan eta berrikuntzan inbertitzen jarraitu behar du, Eusko Jaurlaritzak trakzio-elementu izaten jarraitzeko konpromisoa hartuta. 2021ean, I+G+b sustatzeko partiden aurrekontu-igoera % 9koa izan da, eta datorren urterako % 10 haztea aurreikusi da aurrekontu-proiektuan, 588 milioi eurora iritsi arte. Konpromisoa da inbertsio publikoa urteko % 6tik gora handitzea 2030era arte.
Ekoizpen zientifikoa %13 hazi da eta munduko lehen mailako aldizkarietako argitalpenen proportzioa %60raino igo da
«Zientzia Euskadin 2021» txostenak Euskadiren emaitza nagusiak bildu ditu Ikerboost Zientzia eta Teknologiaren Euskal Behatokiak monitorizatutako adierazleen bidez. Azken edizioan aurkeztutako aurrerapen nagusien artean, Euskadiko ekoizpen zientifikoa %13 hazi da 2020an, eta urtean 7.523 argitalpenetara iritsi da. Horrek esan nahi du azken zortzi urteetako igoerarik handiena izan dela. Euskadiren pisu erlatiboak etengabe egin du gora azken hamar urteetan, eta Estatuko ekoizpen zientifikoaren %6,7ra iritsi da. Azken hamarkadan bikoiztu egin da Euskadiko ekoizpen zientifikoa.
Era berean, ikerketa-ekoizpenaren kalitatea nabarmen handitu da, eta bi alderditan islatzen da. Lehenengo kuartileko aldizkarietan, ospe handikotzat jotako aldizkarietan, argitaratutako ekoizpen zientifikoaren ehunekoa bikoiztu egin da Euskadin azken hamarkadan. 2020an, ekoizpen zientifikoaren ia % 60 munduko lehen mailako aldizkarietan ekoitzi da.
Bestalde, Euskadiko ekoizpen zientifikoaren nazioartekotzea ia 20 puntu handitu da azken hamarkadan, 2008an nazioarteko lankidetza duten argitalpenen % 35 izatetik 2020an % 55 izatera igaro baita.
Euskadi aitzindaria Europako Horizon 2020 programaren per capita itzuleran autonomia erkidegoen artean, eta 2014 eta 2020 bitartean 851 M€ hartu ditu. Programa honen barruan aipamen berezia merezi dute Europako Ikerketa Kontseiluak ezagutzaren mugetako proiektuei ematen dizkien ERC laguntzek. Euskadin, guztira, 35 ERC proiektu garatu dira, eta horietatik 17 martxan daude 2020an.
Lankidetza publiko-pribatua eta nazioartekotzea indartu dira RIS3 Euskadi espezializazio adimenduneko estrategiaren hedapenean
RIS3 Euskadi espezializazio adimenduneko estrategiaren hedapena pilotaje taldeek sustatzen dute. Talde horiek helize hirukoitzeko eragileek osatzen dituzte (enpresek; unibertsitateek eta ikerketa-zentroek; eta administrazio publikoak). 7 pilotaje-talde daude: hiru, “Industria Adimenduna”, “Energia garbiagoak” eta Osasun Pertsonalizatua” direlako lehentasun estrategikoei dagozkienak; eta beste lau, berriz, “Elikadura Osasungarria”, “Ekoberrikuntza”, “Hiri Jasangarriak” eta “Euskadi Sortzailea” izeneko aukera-lurraldeei dagozkienak.
Urte hasieran ZTBP 2030 onartu zenetik, pilotaje taldeek aldaketak egin dituzte beren gobernantza-ereduetan, erronkei hobeto aurre egin ahal izateko eta plan berriari lotutako aukerak baliatu ahal izateko. Elementu komun bat da gaikako lantaldeak gidatzen dituzten gero eta enpresa gehiago sartzea. Hiru lehentasun estrategikoen kasuan, enpresak gidatze-lanak egiten ari dira Eusko Jaurlaritzako sailekin batera.
Pilotaje taldeak aurrera egiten ari dira hurrengo urteetarako ZTBPn ezarritako helburuak lortzen lagunduko duten proiektu eta ekimen estrategiko berriak identifikatzen. Emaitza horiek bizkortzeko, nazioarteko sareak eta aliantzak erabiltzen dira, eta arreta berezia eskaintzen zaio Horizonte Europa esparru-programa berriaren garapenari. Nazioartekotze-bektore hori indartzeko, lantalde espezifikoak sortu dira aukera berriak identifikatzeko, adibidez Horizonte Europaren misio berrien inguruan edo lehendik dauden sare eta foroekin lankidetzan (Industrial Forum, Red Vanguard, World Economic Forum, New European Bauhaus, etab.).
Zeharkako ekimen traktoreak abian jarri dira «Zahartze osasungarria», «Mugikortasun elektrikoa» eta «Ekonomia zirkularra» izeneko arloetan.
Zeharkako ekimen traktoreak ZTBP 2030en berrikuntzetako bat dira, Horizonte Europa programaren misioek inspiratuta sartzen direnak, eta RIS3 arloen arteko zeharkako lankidetza indartzeko helburuarekin. Ekimen horien helburu nagusia da lankidetzako proiektu traktore berriak bultzatzea hautatutako eremu estrategiko gutxi batzuetan, non jakintzaren sorkuntza-kateko eragile publiko eta pribatuek parte hartzen duten. Proiektu traktore horiek helburu zehatzak izan beharko dituzte, eta horien emaitzak euskal gizarteak ikusi ahal izango ditu.
Hona hemen abiarazi diren zeharkako hiru trakzio-ekimenak: «Zahartze osasungarria», «Mugikortasun elektrikoa» eta «Ekonomia zirkularra». Sailekin lanean ari gara ekimenen gobernantza-eredua ezartzeko, eta horietako bakoitzerako batzorde bat ezartzeko. Bere eginkizunen artean egongo da elkarlaneko trakzio-proiektuei buruzko aholkularitza ematea, proiektu horietan parte hartzea eta baliozkotzea, bai eta proiektu horien jarraipena egitea ere.
Batzordeek sail arduradun baten eta Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzarako Batzordearen gidaritzapean jardungo dute, eta tartean dauden RIS3 arloetako, beste sail eta erakunde publiko batzuetako eta foru-aldundietako ordezkariek parte hartuko dute batzordeotan.
Irismen tematikoari dagokionez, ekimen bakoitzaren erronka orokorrak ezarri dira, eta erronka eta helburu espezifikoen bitartez hedatuko dira gero, etorkizuneko proiektu eragileak garatzeko esparrua osatuko baitute.
Hauek dira zehaztutako erronkak:
- Zahartze osasuntsua: bizi-itxaropen osasungarria handitzea, adinekoen autonomia pertsonala eta ahalik eta bizi-kalitate onena ahalbidetzeko.
- Mugikortasun elektrikoa: mugikortasun jasangarriko eredu berri bat eta berotegi-efektuko gasen emisio txikiko garraio bat sustatzea, ibilgailu elektrikoari lotutako balio-katea bultzatuz, gaitasun industrialetan eta zientifiko-teknologikoetan oinarrituta.
- Ekonomia zirkularra: Euskadik baliabideen erabileran ekonomia eraginkorrago baterako trantsizioa bultzatzea, ekoizpen- eta kontsumo-eredu berri baterantz bideratutako berrikuntzaren bitartez.
Herrialdea eraldatzeko proiektu estrategikoetan erakundeen arteko lankidetzaren garrantzia berretsi da
Eusko Jaurlaritzak Espainiako Gobernuari bidali dizkion hiru proiektu estrategikoak aurkeztu ditu, Suspertze eta Erresilientzia Mekanismoaren bidez Europak finantzatu ahal izan ditzan. Proiektu horiek Euskadi 2030 Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Planaren RIS3 espezializazio adimenduneko estrategiaren lehentasunetan kokatzen dira.
«Basque Mobility», “Datuaren ekosistema” eta «Basque Advanced Therapies» dira herrialde-ikuspegiarekin zehaztutako hiru proiektu estrategiko, Euskadi Nexten jasotako proiektuak biltzen dituztenak, 2030erako ZTBPrekin eta Espainiako Suspertze, Eraldatze eta Erresilientzia Planarekin lerrokatuta daudenak, lankidetza publiko-pribatua eta erakundeartekoa garatzen dutenak, eta euskal ekonomia eraldatzen dutenak eta Europak ezarritako epeetan gauzatu daitezkeenak.
Hiru proiektu estrategiko eraldatzaileen guztizko inbertsioaren zenbatekoa 1.854 milioi eurokoa da, Europako finantzaketa, Eusko Jaurlaritzaren eta foru-aldundien euskal inbertsio publikoa eta inbertsio pribatua batuta.
