Ukraina-Errusia gerraren eragin ekonomikoa

Neurri berriak 

Europak eta Amerikako Estatu Batuek Bielorrusiaren aurkako zigorrak indartu dituzte inbasioan izan zuten rolagatik:

• Europar Batasunak zigor berriak adostu ditu, hainbat pertsonaren eta sektore ekonomikoen aurkako neurri murriztaileak barne, eta Bielorrusiako bankuak Swiftetik kanpo uztea aztertzen ari da.
• AEBetako Merkataritza Sailak Bielorrusiari zabaldu egin dizkio Errusiari ezarritako esportazio-kontrolak, Minskek Ukrainaren inbasio errusiarra babesteko duen gaitasuna «nabarmen degradatzeko». 

• AEBk iragarri ditu, halaber, teknologia-esportazioetarako murrizketa berriak, Errusiak petrolioa fintzeko duen gaitasuna babes dezaketenak, bai eta bere defentsa-sektorearekin zerikusia duten 22 erakunderi ezarritako zigorrak ere. 

• Munduko Bankuak eta Nazioarteko Diru Funtsak iragarri dute Errusian eta Bielorrusian dituzten programa guztiak bertan behera utziko dituztela, berehalako ondorioekin, eta 3.000 milioi dolarreko larrialdiko laguntza-pakete bat prestatuko dute Ukrainarentzat. 

Eragina Euskadin 

• Euskadik gerra-eremura (Errusia eta Ukraina) egindako esportazioak 292 milioi eurokoak izan ziren 2021ean, eta inportazioak 1.540 milioi Beraz, Euskadi gerran dagoen eremuko ondasunen inportatzailea da. Bi herrialdeekiko merkataritza arriskuan dago.
• Gerrako eremua, inguruko beste hamabi herrialdek osatzen duten gatazka-eremu batera zabalduz (prentsan agertu direnak edo kokapen geografikoagatik erasoaren balizko hedapen baten parte izan daitezkeenak), gatazkaren eragina jasango luketen euskal esportazioak 2.300 milioira igoko lirateke, eta inportazioak 3.000 milioira.
• Susperraldi ekonomikorako oztopoa, Euskadiko Barne Produktu Gordinari (BPG) dagokionez. Estatu mailan, 2022rako Espainiako hazkunde-aurreikuspenean beherapenak, ehuneko 0,7 eta 1,2 puntu artean.
• Euskal enpresen ekoizpen-kostuak nabarmen igo dira (argindarraren faktura altuena, gasolinagatik garraio-kostu gehiago, lehengaiak)
• Petrolioaren eta gas naturalaren prezioa asko garestitu da, eta horrek, Euskadiren mendekotasun energetikoarekin batera, produktuen prezioa garestitzea ekarriko du, hau da, inflazioa handitzea.
• Finantza-arriskuak handitzea, dolarrak euroaren aurrean izan dezakeen balioa handitzea eta banku zentralentzako egoera zaila moneta-politikari dagokionez
• Gure enpresek bi herrialdeetan izan ditzaketen arazoak, bereziki garrantzitsuak Errusian zehapenengatik eta arrisku komertzialengatik (Rubloren debaluazioa, inflazioa…). Gaur egun, gure informazioaren arabera, 32 euskal enpresak Errusian ezarpenak dituzte, 36 ezarpenekin, horietatik 13 produktiboak dira eta 23 komertzialak. Aitzitik, Ukrainan hiru merkataritza-bulego baino ez daude, eta, beraz, arriskua mugatua da. Hamabi herrialdetan, non liskarrak eragin zuzena izan dezakeen (Hungaria, Polonia, Finlandia, Suedia, Moldavia, Estonia, Letonia, Lituania, Txekiar Errepublika, Eslovakia, Errumania eta Bielorrusia), Errusia eta Katalunia barne, 119 euskal enpresa daude 235 ezarpenekin, horietatik 117 komertzialak eta 118 produktiboak.
• Errusiak “etsaitasunezko herrialde” batzuk definitu ditu, eta horien artean dago Espainiako estatua. Errusiako enpresek herritarrekin egiten dituzten transakzio eta eragiketa guztiak eta «herrialde etsai» horien sinadurak hemendik aurrera onartu beharko ditu Errusiako atzerriko inbertsioa kontrolatzeko gobernu-batzordeak.
• Errusiako gobernuak baimena emango die Errusiako enpresei atzerriko enpresekin dituzten zorrak errubloetan ordaintzeko, Errusiako Banku Zentralaren kanbio-tasa ofizialaren arabera, ordainketaren egunean, hilean 10 milioi errublo baino gehiago ordaintzeko (66.266 euro inguru). 

Eragin ekonomikoa

Energia eta lehengaiak

• Iparraldeko itsasoko Brent petrolio upelaren prezioa 140 dolar inguruan ibili zen igande gauean, 2008ko uztailean erregistratutako 147,5 dolarreko errekor historikotik gertu, Estatu Batuek Errusiako petrolio gordinaren salmentari murrizketak ezar diezazkioketen beldur (+%87 inguru, aurreko urteko data berarekin alderatuta). Txostena egiterakoan 127,49 dolarretan kotizatzen du.
• Europako gas naturalaren prezioak, apirilean hornidurarekin, Herbehereetako TTF merkatuan 300 €/ MWh-ko zifra gainditu zuen txostena egin zenean, eta errekor historiko berria ezarri zuen.
• Argindarraren prezioak errekor historikoa markatu zuen atzo 22/03/07an 545 euro/MWh-ko kopuruan, Espainian inoiz ikusi ez den erreferentzia, eta 600 euro/MWh-ko muga gainditzera iritsi zen puntako orduetan.
• Aluminioaren eta kobrearen prezioek markak hausten dituzte berriro. Hiru hilabetean entregatzeko aluminio-tona 3.872 dolarrera iritsi da Londresko metalen merkatuan, txostena egin den unean, eta kobre-tona 5 dolarreko prezio historikora iritsi da librako.
• Paladioaren prezioa maximo historikora igo da astelehen honetan 22/03/07an, eta 3.373 dolarrera igo da ontza bakoitzeko txostena egiteko unean, aurretik 3.440,76 dolarreko errekorra jo ondoren.
• Nikelaren prezioak ez zuen 2007ko errekorra hautsi, baina nabarmen egin du gora, 29.609 dolarrera iritsiz txostena egiteko unean
• Gariaren prezioa asteazkenean igo zen berriro, bezperan 2008tik izandako mailarik altuena jo ondoren

Finantza-sektorea

• • Euroguneko inflazio-tasa % 5,8ko errekorrera igo da otsailean
  • Errubloa dolarrarekiko % 10 jaitsi zen atzo eta 136 unitateetan dago trukea, saioan 140,25 unitate izatera ere iritsi zen, minimo historiko berria, beraz.
  • Merkatuei dagokienez, kapitalizazioaren araberako hamar konpainia errusiar handienek batez beste % 96ko galera izan dute bost saiotan. Horietako batzuk 2021ean izandako onura historikoetatik datoz.

Eragina sektoreka

Multinazional handiek iragartzen jarraitzen dute, bai Errusiatik irtengo direla, bai tokiko enpresetan dituzten partaidetzak salduko dituztela, edo enpresa batzuek ia hiru hamarkadetan zehar inbertitu dituzte  aktiboak bertan behera utziko dituztela. Mugimenduak autoen fabrikatzaileei, petrolio- eta energia-ekoizleei eta logistika-industriari eragiten die bereziki.

Euskadin, sektoreka: 

• Kezka amankomunak

Industria kezkatuta agertu da orokorrean, Errusiako eta Ukrainako merkatuekin duten merkataritza-harremanaren intentsitatea edozein dela ere:

• Epe labur/ertainerako eragin nagusiak lehengaien eta energiaren prezioen igoera berri baten ondorio izango direla kalkulatzen da.
• Banatzaileekiko tentsioak gehiago zailtzen dira
• Finantza-mailan, merkatuen ziurgabetasunak ere aurreikusten du finantzaketa garestiagoa
• Kolpea animoari eta konfiantza orokorrari, ziurgabetasun ekonomikoa eta susperraldi ekonomikoaren atzerapena, oraindik osasun-krisitik atera gabe gaudenean, eta, ondorioz, kontsumoa moteltzea eta inbertsioak gelditzea
• Gerra honek beste merkatu batzuetara ekar ditzakeen ondorioak, hala nola: Polonia, Txekia, Eslovakia, Estonia
• Zigorrek sektorearen eragiketa globalen oinarri diren finantza-eskemetan duten eragina, horniduran ez ezik, inbertsioetan eta abarretan ere.
• Euskal industriari kalte egingo dioten abalak exekuta litezkelako beldurra.

• Kezka espezifikoak

Kluster gehienek adierazi duten arren beren industrien harreman zuzena erlatiboki txikia dela Errusiarekin edo Ukrainarekin, kezka espezifiko batzuk badaude, sektore batzuetan:

• Material estrategikoak garestitzea. Hala nola: aluminioa, paladioa, altzairua, titanioa, zirkoia, edo landare-olioa (ekilorea); eta garia, artoa edo garagarra bezalako zerealak (eraldaketa-prozesuetan zuzenean sartzen dira, eta animalientzako pentsu gisa ere balio dute). Europak dio animalien elikadura bermatzeko lehengaien hornidura arriskua egon daitekeela.
• Hornidura-kateko desorekak, produkzio-geldialdiak eta finantza-tentsioek eragindako desdoikuntzak
• Material osagarrien kostuak, hala nola plastikozko eta aluminiozko ontzien kostuak, gehikuntza nabarmena izan dezakete.
• Logistika: aire-espazioa ixteak kontinenteen arteko hegaldietarako ordu gehiago eskatzen ditu, Ukrainarako itsas trafiko guztia bertan behera geratu da, edukiontzi-ontzi nagusiek Errusiako portuetarako erreserbak bertan behera utzi dituzte, Ukrainan errepideko garraiorako mugak itxita daude, laguntza humanitariorako izan ezik.

Energia-larrialdia

Egiaztatu ahal izan denez, energia-larrialdiko egoeran gaude eta etxeetan, –bereziki, pertsona ahulei– eta enpresa-sare osoari –bereziki, euskal jarduera ekonomikoan garrantzi handia duen industria elektrointentsiboari– eragiten die.

Gerrak eragindako energia-larrialdiaren aurrean, eta Euskadik duen energia-mendekotasuna kontuan hartuta, inoiz baino beharrezkoagoa ikusten dugu energia-eraginkortasuneko politikak areagotzea (euskal industriak urteak daramatza politika horietan inbertitzen, zorionez). Premiazkoa da, Euskadin urriak eta beharrezkoak diren energia berriztagarrien azpiegiturak bizkortzea, eta berrikuntza behar dugu energia garbiak lortzeko (hidrogenoa, adibidez); izan ere, eremu horretan, gaur bertan egiaztatu ahal izan dugunez, Euskadik gogor egiten du lan.

Nolanahi ere, energia-larrialdi honek premiazko eta ezohiko konponbideak eskatzen ditu, eta Europar Batasunera begira jartzen gaitu, non atzo merkatu elektrikoaren eredu marjinalista aldatzeko ekimen bat iragarri zen.

Ostegun honetan, martxoaren 10ean, Kontseilu Europarrak energiaren kostua gasaren erreferentziazko preziotik bereizteko aukera aztertzea aurreikusi da.

Erabaki hori premiazkoa dela uste dugu, elektrizitatearen kostuak ez dezan eragin hain kaltegarria izan ez gizartean, ez eta euskal enpresen lehiakortasunean ere.

Nolanahi ere, bizi dugun energia-larrialdiko egoera horren aurrean, Eusko Jaurlaritzak uste du aparteko neurriak hartu behar direla eta bai Europak, baita Estatuak ere euren baliabideak jarri behar dituztela energia larrialdiak eragin ditzakeen arazoak arintzeko. Euskadin ere, baliabide propioak bideratzeko prest gaude.

Osasun-larrialdiko fasean jardun ahal izan zen bezala, energia-larrialdiak ere jarduera globala eskatzen du, inpaktu-neurri sendo, malgu eta bizkorrekin.