Hormek mihise zuri gisa balio dute marrazki itxurako haur-sorkuntzak edo bisitariek uzten dituzten tximeleta ñimiñoak ausaz edukitzeko; horma-irudi bat Paris eta Eiffel dorrearen omenez; gela ezberdinetako apaletan mimoz jarritako jostailuen kolore deigarriak; giro lasaia, haur-girokoa, fidagarria; horrelakoa da Naestved-en Barnahusa, gaur arratsaldean Danimarkako hiria bisitatzen ari den euskal ordezkaritzari ateak ireki dizkiona sexu-abusuen biktima diren haur eta nerabeei arreta integrala emateko eredu hau sakon ezagutzeko. Inork ezin du imajinatu eraikin honetan poliziak, psikologoak, auzitegiko medikuak eta fiskalak, besteak beste, lanean ari direla biktima adingabe horiei arreta eta erantzuna emateko.
“Barnahus bat nolakoa den in situ ikustea oso garrantzitsua da, arrakasta-eredu horiek Gasteizko pilotajean erreplika ditzakegulako”, esan du espedizioaren buru den Beatriz Artolazabal Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak. Era berean, sailburuak aitortu duenez, “gure lehenengo Barnahusa irekitzean, Euskadi Europako gizarte aurreratuenen artean kokatuko da sexu-indarkeria mota horren kudeaketan, prebentzioan eta tratamenduan, Nazio Batuen eta Europako Kontseiluaren gomendioei jarraiki”.
Naestved-en Barnahusak 750 metro karratu ditu, bi korridoretan banatuta: polizia-korridorea eta terapeutikoa. Lehenengoan, topaguneak daude, non poliziak biktima adingabea elkarrizketatzen duen, eta beste monitorizazio-gela batzuk, non hamar bat pertsonak arreta handiz jarraitzen duten elkarrizketa telebista-kameren bidez. Fiskaltzak, bi aldeen legezko ordezkaritzak, gizarte aholkulariek eta Barnahuseko ordezkariek, besteak beste, notak hartzen dituzte aitorpenetik; grabazioak ondoren prozesu judizialerako balioko du.
Bigarren korridorean zortzi areto daude adin txikikoekin terapiak egiteko. Kolorez, jokoz eta talde psikosozialen lanerako elementu erabilgarriz beteta daude.
Barnahusek ere badu sukalde eroso bat, familia itxurakoa, biktimei eta haien familiei konfiantza sentsazioa eskaintzen diena. Batzuetan, bizkotxoak edo ogia prestatzen dute, espazioaren usaina etxekoagoa izan dadin.
Kim Risom Rasmussen Barnahuseko zuzendari nagusia gaur goizean izan da euskal ordezkaritzarekin egindako bilera sektorialetan. Bere hitzaldian azaldu duenez, “beharrezkoa da biktima adingabeei laguntza profesionala ematea eta haiekin egotea bizi izan dutenaren ondorioak gainditu ahal izateko; Barnahus-en metodo profesional bat ziurtatzen dugu, biktimak zaindu eta zein laguntza desberdin behar dituzten ikertzeko”.
Risomek azaldu du datu-base bat dutela, konpontzen diren kasuak eta biktimengan izan dituzten ondorioak ezagutzeko. Aurkeztu dituen datuen arabera, Barnahus de Naestved ireki zen urtean, 2013an, ehun kasu inguru aztertu ziren. “2020 eta 2021 artean 350 kasu hartu genituen, eta iaz 650 elkarrizketa izan genituen bideoan”, zehaztu du.
Barnahus ereduaren eraginkortasuna
Barnahus etxeak metodo eraginkor gisa nabarmendu dira bigarren mailako biktimizazioa murrizteko eta sexu-indarkeriaren biktima diren haur eta nerabeei eta haien familiei tratu hobea emateko. Era berean, zenbait azterlanen arabera, esku-hartze judiziala arintzen eta atxiloketen eta epaitegien kopurua handitzen laguntzen dute. Hain zuzen, eredu hori Islandian ezarri zenetik, hirukoiztu egin da erasotzaileari leporatu ahal izan zaizkion kasuen kopurua.
Artolazabalek azaldu du Naestved-en Danimarkako haur eta nerabeei laguntzeko sistema euskal errealitatearekin oso antzekoa dela. “Danimarkako gizarte-zerbitzuen sistema Euskal Herrikoaren oso antzekoa da; izan ere, bi administrazioetan Haurren Zuzendaritza arduratzen da biktima adingabeei arreta emateaz; ez, ordea, beste herrialde batzuetan, non polizia- edo auzi-eskumena baita”.
Gainera, azaldu duenez, Naestved-en Barnahusak Promise Barnahus Network-ek ezarritako kalitate-estandarrak betetzen ditu. Promise Barnahus Network sare europarra 2019an sortu zen, indarkeriaren biktima eta lekuko diren adingabeei Justizia eta arreta soziosanitarioa azkar eskuratzeko irizpideak bateratzeko.
“Beharrezkoa da adin txikiko guztiek indarkeriaren aurka babestuta egoteko eskubidea duten Europa izatea”, azpimarratu du sailburuak.
Promise Project-ek Barnahus-ek eskaintzen duen zerbitzuaren kalitatea markatzen duten 10 parametro ezartzen ditu. Ildo horretan, estandarrek honako hauek balioesten dituzte: biktimei eta haien familiei eskaintzen zaien informazioa eta arreta; sailen arteko eta erakundeen arteko lankidetza, eta haien arteko informazio-trukea ikerketa penalean; auzitegi-taldeen elkarrizketak, lortutako ebidentziaren kalitatea bermatuz eta elkarrizketaren eragina minimizatuz; mediku-azterketak eta zerbitzu terapeutikoak; prebentzioa, eta azkenik, haien gaikuntza.
Promise Barnahus Network-en helburu nagusietako bat Barnahus Europako Gaitasun Zentro bat sortzea da, nazioarteko akreditazio-sistema baterako oinarriak ezarriko dituena.
