Uztailaren 5ean, asteartea, Donostiako udal liburutegian, «Euskal Herriaren gizarte-mugimenduak pandemian: egoeraren ondorioak, egokitzapenak eta agertoki berriak» liburua aurkeztu da. Euskal Herriko lau eremutako 100 kolektibo ikertu ditu, horiek izanda anti-arrazakeriaren, migrazioaren eta kulturartekotasunaren esparruko kolektiboak, feminismoaren esparruko kolektiboak, talde ekologistak eta euskararen sustapenean aritzen diren kolektiboak. Azterlanak agerian uzten du pandemiak zenbateraino baldintzatu dituen kontsultatutako taldeen lan-dinamikak eta talde horietako kideen parte-hartzea gai soziopolitikoetan.
Liburuak euskarazko, gaztelaniazko eta frantsesezko edizioak ditu eta Edorta Arana Arrieta, Marta Luxan Serrano, Julen Zabalo Bilbao, Iñaki Barcena Hinojal eta Marta Barba Gassó ikertzaileek idatzi dute, Euskal Herriko Unibertsitateko Soziologia, Zientzia Politikoa eta Administrazio eta Ikus-entzunezko Komunikazioa sailetako ikertzaileak.
Azken hamarkadetan aldaketa garrantzitsuak gertatzen ari dira mendebaldeko gizarteen esparru guztietan, hala nola gurean. Liburu horretan hainbat gizarte-mugimendutan (eta horien arteko harremanetan) sortzen edo garatzen ari diren lankidetza-prozesuak, ekimen emergenteak eta elkarguneak aztertzen dira, bereziki pandemiaren ondorioz.
Dokumentua lau bloketan antolatuta dago. Lehena, proiektuan erabilitako metodologiari buruzkoa da. Hurrengo blokean, kolektiboen ezaugarriak zehazten dira. Hirugarrenean, COVID-19ak bere lan-dinamiketan izan duen eragina aztertzen da, eta, azkenik, laugarren blokean, horietako bakoitzean sakontzen da, baita pandemiak bere lana nola baldintzatu duen ere.
2021eko maiatza eta iraila bitartean egindako landa-lanean, informazio garrantzitsua lortu da lurraldeetako taldeei eta lau lan-eremuei buruz. Lortutako informazio horri esker, kolektibo horien ezaugarri naturalak, pandemiak eragindako inpaktua eta beste gizarte-erakunde batzuekin dituzten harremanak ezagutu ditzakegu.
Pandemiaren eragina kolektiboetan
Pandemiak eragina izan du taldeen tamainan eta kideek parte hartzen duten moduetan ere. Aztertutako kolektiboen erdiak antzeko zifrak izan dituen arren, laurden batean kideen kopuruak behera egin du eta bosten batean gora.
Aurreikustekoa zen bezala, talde gehienek ( % 61) jarduera gutxiago antolatu dituzte, eta hainbatek (% 6) ez dute bat bera ere antolatu pandemia garai honetan. % 12,5ek jarduera kopuru bera mantendu du ohiko maiztasunarekin. Azkenik, % 11k pandemiaren aurretik baino jarduera gehiago antolatu dituzte.
Bestalde, taldeek adierazi dute kasu gehienetan urteko jarduerarik garrantzitsuenari eutsi diotela. Nabarmentzekoa da ahalegin berezia egin dela gertaera horiek egoera zailetan ere mantentzeko. Pandemiak ia jarduera guztiei eragin die, maiztasuna murriztuz, batez ere kalean egindakoei. Hala ere, gehitu egin da komunikazio-tresna telematikoen eta online komunikazioaren erabilera beren jardueretarako.
Pandemiak hainbat aldaketa eragin ditu taldeen barruko komunikazio-moduetan eta kideen arteko harremanetan. Kolektiboen espazio publiko edo lokaletan aurrez aurreko bileren kopuruak behera egin du, eta online bilera/asanblada gehiago egin dira, mezularitza mugikorreko aplikazioak erabiltzearekin batera. Gainera, emaitzek adierazten dute presentzialtasunari garrantzia eman zaiola, eta beti egoera berrietara egokitu dela. Hala eta guztiz ere, gehienek uste dute birtualtasunak ez duela presentzialtasuna ordezkatu.
Bestalde, aztertutako taldeen erdiek pandemia antzeko egoera ekonomikoan bizi izan duten arren, beste % 49k esan du horrek kalte egin diela. Gainera, ondoriozta daiteke finantzaketa hainbat bidetatik lortzen duten kolektiboek
Herri-administrazioek pandemiaren inguruan hartutako neurrien onarpen-maila handia erakutsi dute kolektiboek. Hala ere, ez dira talde gutxi horiek eztabaidatu eta aztertu dituztenak eta krisiari aurre egiteko neurri propioak hartu dituztenak.
Gizarte-mugimenduen etorkizuna
Kolektibo feministetan lan egiten duten emakumeen iritziz, gai batzuk oso presente egongo dira biharko egunean: zaintzak, dekolonialtasuna, erasoak eta feminista gazteak.
Hizkuntza-normalizazioaren arloan lan egiten duten militanteen artean, ez dago gehiengoak bat egiten duen iritzirik euskarak agenda sozialean duen garrantziari eta etorkizunari buruz. Arrazakeria estrukturalak eta eskuin muturraren gorakadak arazo-iturri izaten jarraituko dutela uste dutenak dira nagusi arrazakeriaren, migrazioaren eta kulturartekotasunaren aurkako borrokan murgilduta dauden pertsonen artean.
Azkenik, talde ekologisten erantzunen bidez jakin ahal izan da gai horrek etorkizunean herritarren artean izango duen pisua baikortasunez hautematen dutela.
