Europako Batzordeko Enplegu, Gizarte Gai eta Gizarteratzeko Zuzendaritza Nagusiak txosten bat argitaratu zuen 2021aren amaieran. Txosten horren izenburua honako hau da: ‘Study on exploring the incidence and costs of informal long-term care in the EU’ Europar Batasuneko herrialdeetan iraupen luzeko zainketa informalekin batera gertatzen diren kostuak eta eragina aztertzen ditu.
Txostenak honela definitzen du epe luzerako zainketa informala: ‘baliaezintasunagatik edo zahartzaroagatik laguntza behar duten pertsonei emandako zaintza’. Termino horietan, eguneroko bizitzako jardueretarako (bainatzeko, janzteko eta jateko) eta eguneroko bizitzako jarduera instrumentaletako (erosketak egiteko, otorduak prestatzeko edo administrazio-lanak egiteko laguntza) laguntzara hedatzen den zaintza da. Haren definizioan, txostenak adierazten du zainketa informala zaintza jasotzen duen pertsonaren gizarte-inguruneko pertsona batek eskaini behar duela, eta pertsona horrek ez duela kontratatu zaintzaile profesional gisa, eta gutxienez hiru hilabetez jarraian egin behar duela. Ohikoa da zainketa horiek pertsonaren hurbileko zirkuluak ematea, hau da, familiako kideren batek, hurbileko lagunek edo auzokoek.
Definizio hori erreferentziatzat hartuta, Europar Batasunean (aurrerantzean, EB) zaintza informalak ematen dituzten pertsonen kopurua kuantifikatu du azterlanak. Eskura ditugun datuen arabera, batez beste, 18 eta 74 urte arteko Europako biztanleen %14k baino gehixeagok ematen ditu astero zainketa informalak, hau da, kopuru absolututan, 52 milioi pertsonak.
Epe luzerako laguntzak ematean kontuan hartu beharreko elementu garrantzitsu bat eskainitako zainketen intentsitatea da. Horrela, azterlanak adierazten du zainketa informalak astean batez beste 16 ordutan ematen direla. Europar Batasuneko herrialdeetan, zainketa informalen % 54 intentsitate txikiarekin ematen dira (astean 10 ordu baino gutxiago), eta % 10 soilik ematen dira laguntza biziaren bidez (astean 40 ordu baino gehiago).
Zainketa formalen eta informalen konbinazioari dagokionez, nahiz eta ez diren nahitaez elementu baztertzaileak, datuek erakusten dute gehienek zainketa informalak esklusiboki erabiltzeko joera dutela. Termino kuantitatiboetan, eta txosten honetan jasotzen den bezala, ‘zainketak jasotzen dituzten pertsonen % 10ek soilik konbinatzen dituzte bi zainketak (formalak eta informalak), eta % 70ek soilik erabiltzen dituzte zainketa informalak’.
EBn zainketa informalak ematen dituzten pertsonen proportzioa handia bada ere, ebidentziak adierazten du zainketa horiek ez direla behar duten pertsona guztiengana iristen. 65 urtetik gorako 7 milioi pertsonak baino gehiagok (EBko biztanleriaren % 8 inguru) laguntza informalak jasotzen badituzte ere, estatistikek adierazten dute zainketa horiek behar dituztenen % 20k soilik jasotzen dituztela, eta bitik batek ( % 50) adierazten du jasotzen dituenak baino zainketa gehiago beharko lituzkeela.
Zainketa informalak ematen dituzten pertsonen profila aztertuta, ez da alde nabarmenik ikusten hezkuntza-mailari eta pobrezia-arriskuari dagokienez biztanleria orokorrarekin alderatuta; hala ere, aldea esanguratsua da sexuaren aldagaia sartzean. Zaintzaile gehienak ( % 59) emakumeak dira. Azterlanean egiaztatu denez, emakumeek gizonek baino probabilitate handiagoa dute zainketa informalak emateko. Genero-desoreka are handiagoa da 45 eta 65 urte bitartekoen artean: emakumeen %23k ematen dute laguntza informala, eta gizonen %15ek. Herrialde kideen arabera, bereziki nabarmena da Belgikan eta Espainian, zainketa-zerbitzu informalak ematen dituzten 45-64 urteko emakumeen ehunekoa % 25-30 baita, adin-talde horretako gizonen % 10-15en aldean.
Halaber, Espainia nabarmentzen da, Italiarekin batera, genero-desoreka handiena duelako zainketa-kargaren banaketari dagokionez. Txostenak adierazten duen bezala, ‘emakumeek gizonek baino maiztasun handiagoz ematen dituzte zaintza informalak, eta, horrez gain, zaintza informal gehiago ematen dituzte’.
Zainketa-lanen inguruan sortutako genero-desberdintasunak eragina du emakumeen lan-dedikazioan. Txostenaren arabera, 45 eta 65 urte bitarteko emakumeen taldea da aukera gehien duena lana uzteko zainketa informalak emateko; aldiz, emakume gazteenen taldean, 18 eta 44 urte bitartekoetan, lan egindako ordu kopurua murrizteko joera dago. Konparatuz gero, enplegu-arrakala handienak zainketa informal gehiago ematen dituzten herrialdeetan gertatzen dira; zehazki, Irlandan eta Europako hegoaldeko eta ekialdeko herrialdeetan.
Horrek guztiak eragina du zaintzaileen diru-sarreren mailan. Batez beste, zaintza burutzeko lana uzten dutenen galera urtean 18 mila euro ingurukoa dela kalkulatzen da. 45 eta 64 urte bitarteko emakumeen kasuan, zifra hori urtean 100 mila eurokoa izan daitekeela kalkulatzen da, sei urteko zainketa-aldirako. Era berean, diru-sarreren galera hori zainketara bideratutako aldiaz harago heda daiteke, txostenean esaten den bezala, etorkizuneko diru-sarreren galera; ‘zaintzaile informalak enplegu oso bat izango balu irabaziko lukeen zaintzaldian irabazitako diru-sarreren ehunekoa da’. Eta pentsio-eskubideak ere azpimarratzen ditu, eta horien murrizketa aldatu egiten da jarduera profesionala eten den urte-kopuruaren arabera.
Gastu publikoari dagokionez, txostenak zainketa informalen balioa zenbatetsi du, zainketa formalei eskainitako gastu publikoarekin alderatuta, eta ondorioa da, ‘zainketa informaleko orduen balioak gainditu egiten duela zainketa formaleko gastu publikoaren kostua’. Zainketa-premien eskaeraren igoerak eta horren ondoriozko gastu publikoaren igoerak, eta zainketa informalak emateko lan egiteari uzten dioten pertsonen errentaren gaineko zergetatik eta gizarte-segurantzaren kontribuzioetatik eratorritako diru-sarreren galerak presioa eragiten dute estatu kideen aurrekontu publikoetan. Estatistikoki, ‘kalkulatutako diru-sarrera galduak eta gastuen igoera barne hartuta, kalkulatutako guztizko inpaktua EBko BPGaren % 1,05 da (1.460 milioi euro 2019an)’.
Hala eta guztiz ere, zainketa informaletan genero-desberdintasuna edo zaintza horiek arreta intentsiboan duten eragina arintzen saiatzeko proposamen batzuk egiten ditu txostenak. Lehenengoen artean, zainketa informaleko zereginetan gizonak formalki aintzat hartzea ahalbidetuko duten pizgarriak diseinatzea eta erantzukidetasuna sustatuko duten karrera profesionaletan aldaketak sartzea proposatzen da. Bigarrenen artean, zainketa formaleko zerbitzuak areagotzea proposatzen da, informalen prestazioa aukera bat bihur dadin, edo intentsitate handiko zainketak ematen dituztenei laguntzea (atseden hartzeko zerbitzuen, laguntza ekonomikoaren eta zainketa formalen bidezko kargaren banaketaren bitartez).
Txosten osoa kontsultatzeko, sakatu ondorengo estekan: ‘Study on exploring the incidence and costs of informal long-term care in the EU (Europar Batasuneko Argitalpenen Bulegoa, 2021)‘
