Gobernantza Publiko eta Autogobernu Sailburuak Estatuaren bultzada birzentralizatzailea salatu du gaur, Euskal Autonomia Erkidegoaren eskumenekoak diren espazioak higatuz eta okupatuz amaitzen diren betearazpen eta legegintza jarduketako hainbat bideren bidez. Halaber, egin gabe dauden transferentziei ez heltzeko Pedro Sanchezen Gobernua Jaurlaritzari jakinarazi ez dion argudio juridikoetan ezkutatzen dela kritikatu du Olatz Garamendik.
Onda Vascan egindako elkarrizketa batean, Garamendik gaur adierazi du, egiteke dauden transferentziak ez betetzeaz gain, arau, lege eta dekretuen bidez eskumenen higadura eta urraketa bat gertatzen ari dela. “Araua beraiei ez dagozkion eremuetara zabaltzen dute, gure espazioa hustuz joateko. Nolabait, Euskal Autonomia Erkidegoaren eskumenekoak diren espazioak betetzen ari dira, legegintza garapenen eta garatzen ari diren dekretuen bidez”, adierazi du. Garamendik baztertu egin du nahi gabeko jokabidea denik, eta Estatuko Administrazioaren “birzentralizazio korronte” baten barruan kokatu du. Honenbestez, gertatzen ari dena “politika autonomikoaren inboluziotzat” jo du Sailburuak.
Ildo horretan, Espainiako Gobernuak atzo gauean energia aurrezteko aurkeztutako neurriei buruz galdetuta, Sailburuak Espainiako Gobernuaren eta autonomia erkidegoen arteko beste kogobernantza mota baten alde egin du. Eusko Jaurlaritzak Sanchezen Gobernuak planteatutako neurriak aztertu behar dituela adierazi du, eta zehaztu du Jaurlaritza ari dela prestatzen bere kontingentzia plana. Honen harira, Garamendik gaineratu du Estatuaren esparruan planteatutako neurri guztiak “hitz eginda eta hitzartuta egon behar zirela kogobernantza horretan, batzuek eta besteek adostutako neurriak behar bezala betetzeko egiten ari garena eztabaidatu eta kontrastatu ahal izateko”.
Kogobernantza modu hori maiz gertatzen dela deitoratu ondoren, adierazi du Euskadiko berezko gaiak edo autonomia erkidegoekin partekatutako gaiak jorratzen dituzten konferentzia sektorialetara jada erabakita iristen direla, «dagoeneko hartuta dauden erabaki edo jarduera ildo batzuekin joaten delako bileretara, kogobernantza foro horiek eztabaidatzeko eta neurriak adosteko erabili beharrean». Horregatik guztiagatik, kogobernantza birformulatzearen alde egin du, «benetakoa» izan behar baitu eta «erabaki komunak edo, gutxienez, adostuak, alde guztien artean hartzeko modua erraztu behar baitu».
Ildo horretan, ohartarazi du, kogobernantzaren aitzakian, alde anitzeko bileretara jotzen dela erabakiak hartzeko, eta nabarmendu du, batez ere Euskadiren kasuan, “alde biko harremanak berdinak edo garrantzitsuagoak” direla. Garamendik gogorarazi du Gernikako Estatutuak eta eskubide historikoek babesten dutela aldebikotasun hori. “Ezin dugu erabaki eztabaidatu gabe, eztabaidatu gabe eta ekarpenak egiten utzi gabe. Kogobernantza, nolabait, erabakiak hartzeko guztion arteko tresna da”, gaineratu du.
Joan den ostiralean Leioan Isabel Rodriguez Lurralde Politikako ministroarekin egindako bilera ere izan du hizpide Garamendik Onda Vasca-ren elkarrizketan. Gogorarazi duenez, aurten, urtarrilean, proposamen batzuk bidali zizkiola ministroari eskualdatu beharreko gaiei buruz (itsasertzaren kudeaketa, meteorologia, zinematografia babesteko funtsa eta inmigrazioa), eta, zehaztu duenez, horiei buruz ez dute inolako erantzunik izan denbora honetan guztian. Halaber, duela gutxi itsas salbamenduaren transferentziari ekiteko proposamena bidali zitzaien. «Onartezina da autonomia erkidego batentzat hain gai garrantzitsuak direnean, egindako proposamenei erantzunik ez ematea», deitoratu du Sailburuak.
Proposatutako gai guztiek Autonomia Estatutuan lekua dutela azpimarratu du Garamendik, eta hala azaldu zion ministroari. Halaber, leporatu zion onartezina dela Diputatuen Kongresuko tribunatik, Pedro Sanchez presidentearen adierazpen batzuen bidez, arazoak daudela edo ezin dela gehiago egin transferentzia batzuekin, ministerio sektorialek oztopoak jartzen dituztelako.
Gobernantza Publiko eta Autogobernu Sailburuak kritikatu du ministroa inorekin partekatu gabeko “argudio juridikoetan ezkutatzen” dela transferentziei ez heltzeko, eta borondate politikorik ezari egotzi dio. “Ekintzak” eskatu dizkio Espainiako Gobernuari, “dagoeneko hitz asko entzun ditudalako”, eta Gernikako Estatutua ez dela aukerakoa adierazi du, bete egin behar dela.
