Iñigo Urkullu lehendakariak, Legebiltzarreko ikasturteari hasiera ematen dion Politika Orokorrari buruzko Osoko Bilkuran parte hartu du. Politika Orokorrari buruzko eztabaida goizeko 9:30ean hasi da, Iñigo Urkullu lehendakariaren hitzaldiarekin. Haren esku-hartzea hiru zatitan egituratu da: hiru krisi global: gizarte-sentikortasun handiko unea; legegintzaldiaren bigarren zatirako lehentasunak eta neurriak; eta autogobernu gehiago eta hobea.
HIRU KRISI GLOBAL: GIZARTE-SENTIKORTASUN HANDIKO UNEA
Katean loturik iritsi zaizkigun izaera globaleko hiru krisiak izan ditu hizpide lehenik eta behin Lehendakariak, “gure bizitzetan arrastoa uzten ari direnak arlo pertsonal, familiar zein komunitarioan; baita administrazio publikoetan ere“. Lehendakariaren hitzetan, ez Euskadik, ezta beste inongo herrialdek edo estatuk ere ez du gaitasunik bere kabuz bakarrik egoera honen kausak iraultzeko eta adierazi du konponbideak mundu-mailakoak izan behar dutela. “Argi ikusten ari gara: estatuak txikiegiak dira munta handiko arazoei aurre egiteko, eta handiegiak tokian tokiko arazoak konpontzeko. Horren aurrean, hauxe da gakoa: tokian-tokian jardutea”, gaineratu du.
LEGEGINTZALDIAREN BIGARREN ZATIRAKO LEHENTASUNAK ETA NEURRIAK
Legegintzaldiaren bide erdia egina izan da Politika Orokorrari buruzko eztabaida hau. Testuinguru honetan, beraz, Lehendakariak azaldu du zer egin duen Eusko Jaurlaritzak eta aurrerantzean zer egitea proposatzen duen. Horrela, Gobernuak ikasturte politiko honetan martxan jarriko dituen 40 neurri espezifiko zerrendatu ditu. Neurri horiek bost lehentasunetan biltzen dira: gizarte-kohesioa; enplegua eta hazkunde iraunkorra; klima-aldaketa; erronka demografikoa eta gazteria; eta Euskadi Basque Country; eta estrategia komun bati erantzuten diote: Euskadiko Giza Garapen Iraunkorra.
Gainera, apirilaren 8an Ukrainako gerrari buruz egindako osoko bilkura monografikoan adierazi zenuen konpromisoa berretsiz, “egoera ebaluatzen jarraituko dugu, hartutako neurrien eraginkortasun-maila aztertzen, eta, beharrezkoa balitz, neurri horiek zabaltzen jarraituko dugu“, gaur Lehendakariak beste neurri-sorta bat aurreratu du. Gainerako euskal erakundeekin lankidetzan, Eusko Jaurlaritzak Hitzartuz Programa jarriko du abian, honako helburu hauekin: energia-faktura ordaintzeko eta oinarrizko premiak asetzeko zailtasun handienak dituzten kolektiboei laguntza indartzea; familiei eta herritarrei erosteko ahalmenaren galera konpentsatzea; eta enpresa-sareari laguntzea, egoera zailean dauden enpresa bideragarriei kreditua eskuratzen lagunduz.
Programa horrek zortzi neurri eta ekimen proposatzen ditu eta, guztira, 400 milioi euro mobilizatuko ditu:
- Gizarte-larrialdietarako laguntzak % 10 handitzea inflazioaren ondorioz pertsona kalteberenek duten erosteko ahalmenaren galera konpentsatzeko.
- Gizarte-etxebizitzako parkean horniduren kostua murriztea, instalazio zentralizatuak dituzten komunitateetan.
- Etxebizitza sozialetarako diru sarreren muga malgutzea.
- Elikagai-bonua abian jartzea, elikagaiak erosteko eta tokiko merkataritza txikia sustatzeko.
- Energia-efizientziarako laguntza ematea, familien energia-fakturaren igoera konpentsatzeko.
- Pertsona Fisikoen Errentaren Gaineko Zergaren deflaktazioa. Foru aldundiei proposatu diet deflaktazio berria eta hori Zerga Koordinaziorako Organoan erabakiko da; urtarrilaren 1etik aurrerako ondorioekin, urte osorako aurreikusitako azpiko inflazioaren eragina gutxitzeko.
- Energia intentsiboko enpresentzako, enpresa txiki eta ertainentzako eta autonomoentzako kreditu-lerro berezia, Kontingentzia Energetikoaren Planean planteatutako neurriak indartuz; eta
- Enpresa txiki eta ertainetan, autonomoetan eta industrialdeetan energia berriztagarriak sortuz energia aurreztea eta autokontsumoa sustatzeko laguntza-programa indartzea.
Hitzartuz Programa datorren urriaren 18ko Gobernu Kontseiluan aurkeztu eta onartuko da.
Halaber, Lehendakariak politika orokorrari buruzko eztabaida honetan bost Herri-akordio proposatu ditu; aparteko testuinguru historiko, nazioarteko, ekonomiko eta sozial eta aurrekaririk gabeko honi aurre egiteko: 2023ko Aurrekontua; Lehen mailako arreta indartzeko plana; Hezkuntza Hitzarmena; Erronka demografikorako, gazteriarako eta emantzipaziorako estrategia; eta Energia-ituna. “Gaur, planteatzen dut begirada goratzea, interes publikoaren zentzua partekatzea eta aukera bat eskaintzea “Herri Akordioen politikari”. Hau da, “auzolanaren politika”, letra larriz. Baita “Autogobernu gehiago eta hobea” lortzeko ere. Ziurtatzen dizuet gure jarrera izaten jarraituko duela. Ahal dugun guztia egiten jarraituko dugu akordioak bultzatzeko, lortzeko eta zabaltzeko, hori baita inbertsiorik onena aurrean ditugun ziurgabetasunei aurre egiteko”, adierazi du.
AUTOGOBERNU GEHIAGO ETA HOBEA
Lehendakariak autogobernua izan du hizpide gaurkoan, autogobernu gehiago eta hobea, eta berretsi du, lehendakari gisa eta Euskadiren eta bere autogobernuaren lehen ordezkari gisa, Eusko Jaurlaritza osoarekin batera, ez zaiola utziko autogobernu aitortua lortzeko lehentasunean lan egiteari. “Negoziatzera eta adostera behartuta gaude, eta hori, Espainiako doktrina konstituzionalaren arabera, ezinbestekoa da, eta ezerk ezin du ordezkatu. Arauak dira. Estatutua osorik bete dadila eskatzen dugu, besteak beste, dagozkigun eskubide eta zerbitzuak erabili eta eskuratu ahal izateko”, zehaztu du.
Ildo horretan, Espainiako Gobernuak berak 2020ko urriaren 14an Eusko Jaurlaritzari igorri zion egutegia betetzeko eskatu du Urkulluk, negoziazio- eta ebazpen-epe bat barne. Lehendakariaren arabera, konfiantza-froga izango litzateke hori, eta hiru bultzada politikotan gauzatu beharko litzateke:
- Trenbideen arloko transferentziaren negoziazio irekia berehala amaitzea;
- Alde biko lantaldeak berehala irekitzeko agindua ematea, Eusko Jaurlaritzak igorritako bost eskumenak negoziatzeko: Meteorologia; zinematografia babesteko funtsa; itsasertzaren antolamendua; migrazioa; eta itsas salbamendua.
- Bi gobernuen arteko Batzorde Iraunkor baterako deialdia egitea. Batzorde horrek lan egingo du, eta falta diren gainerako eskumenak egokitzeko moduak eta oinarriak ezarriko ditu, Espainiako Gobernuak bidalitako egutegiaren arabera.
Era berean, autogobernua eguneratzeko, sakontzeko eta hedatzeko beharra azpimarratu du Lehendakariak. Ikuspegi horretatik, oinarrizko irizpide partekatuak aipatu ditu: Estatutuaren espirituarekin eta funtsarekin eta maila anitzeko gobernantzaren printzipioekin koherenteak diren alderdiak barne hartzea; Euskadiri politika publiko berriak diseinatzeko eta gauzatzeko gaitasuna ematea; legeria inbaditzailearen bidez birzentralizatzeko tentazioak saihestea; eta Europako eta nazioarteko erabaki-foroetan eta erakundeetan parte hartu ahal izatea, euskal erakundeen berezko tituluen bidez tokiko tituluei aurre egiteko soluzioei modu koordinatuan aurre egiteko.
Bere hitzaldia amaitzeko, Lehendakariak inguratzen gaituen ziurgabetasun eta kezka egoerari egin dio erreferentzia, “azken urteotan oso garai gogorrak bizi izan ditugu. Badakit oraindik garai zailak biziko ditugula. Iraganean gai izan gara sortu zitzaizkigun zailtasunak gainditzeko. Itxaropena ez ezik, konfiantza eta uste osoa ere badaukat: berriz ere gaindituko dugu aurrean dugun erronka eta indartuta aterako gara”.
