Autogobernua euskal gizartearen gehiengoarentzako topagunea dela adierazi du Iñigo Urkullu Lehendakariak, eta hori eguneratzeko eta sakontzeko unea dela. Esan duenez, tresna horrek adostasun zabala biltzen du Euskadin, nortasuna zaintzeko, ongizatean eta bizikidetzan aurrera egiteko eta komunitate politiko bereizi bat eraikitzeko modu bat islatzen baitu.
Bere ustez, beharrezkoa da autogobernuan sakontzea, duela 43 urte Gernikako Estatutua onartu zenean existitzen ez ziren eta imajinatu ez ziren alderdiak sar ditzan, eta Euskadiri politika publiko berriak garatzeko gaitasuna eman diezaion eta esparru eta sektore zehatzetan birzentralizatzeko tentazioak eragin diezazkion, legeriaren edo doktrina konstituzional inbaditzailearen bidez.
Lehendakariak gaur goizean ireki du Euskalduna Jauregian egin den ‘Euskal Autogobernua, orain eta bihar’ jardunaldia. Bertan, Zuzenbidearen eta Historiaren eremuko unibertsitateko irakasleek hainbat hitzaldi eta mahai-ingurutan parte hartu dute. Olatz Garamendi Gobernantza Publiko eta Autogobernu Sailburuak eman dio amaiera ekitaldiari.
Bihar euskal gizarteak Gernikako Estatutua berretsi zuenetik 43 urte beteko direla gogorarazi ostean, Urkulluk adierazi du “aurrera egin dugula, baina aurrerapauso handiagoak eman genitzakeela eta eman behar genituela”, eta azpimarratu du gure Estatutua bete gabe dagoela oraindik. Ildo horretan, nabarmendu du oraindik ere murriztuta dagoela “hainbat eremutan politika publiko propioak diseinatzeko dugun gaitasuna”.
Adierazi duenez, 43 urte hauetan gertatu den funtsezko aldaketetako bat Estatua Europar Batasunean sartzea izan da. “Europan asko jokatuko da gure etorkizunaz”, Urkulluk defendatu duenez, eta erabakiguneetan eta Europako eta nazioarteko erakundeetan parte hartzea eskatu du.
Lehendakariak Kontzertu Politiko baten alde egin du berriro, alde biko berme-erregimenarekin, kasu jakin batzuetan eta hitzarmen-bideen bitartez “gure autogobernua urratzen duten Estatuko arauak salbuespenez ez aplikatzea ahalbidetuko duena”.
Jardunaldi aretoan Eusko Jaurlaritzako hainbat sailburu, Euskadiko maila instituzional ezberdinetako hainbat pertsona ospetsu eta eragile politiko eta sozial bildu dira entzule gisa, eta Lehendakariak Euskadin botere judizial propio baten alde egin du, “garrantzi handienekotzat jotzen diren Eskubide Historikoetako batean oinarrituko litzatekeena: gure epaileek soilik epaitzeko eskubide besterenezina”. Horri dagokionez, gaineratu du ezin dugula gutxietsi “berezko botere judizial bat izatearen garrantzia, arauak interpretatu eta aplikatzeko”.
Era berean, egiteke dauden transferentziei buruz ere hitz egin du, eta gogorarazi du “konfiantza froga” bat eskatu ziola Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko presidenteari, hiru gaitan zehaztu beharrekoa: trenbideen transferentziaren negoziazioa berehala burutzea; alde biko lantaldeak berehala irekitzea, Eusko Jaurlaritzak igorritako eskualdatze-proposamenak negoziatzeko; eta Batzorde Iraunkorra deitzea, bi gobernuen artean, lan egiteko eta egiteke dauden gainerako eskumenak egokitzeko moduak eta oinarriak ezartzeko, Espainiako Gobernuak igorritako egutegiaren arabera.
Urkulluk azaldu duenez, “orain arte hiru eskaera horietako bakar bat ere ez da bete, bat bakarrik dago negoziazio-bidean; eta ez dut jaso Espainiako presidentearen erantzun instituzional formalik”.
