Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumeneko sailburuak gaur aurkeztu du, Gobernu Kontseiluan, Espainiako etorkizuneko Espazio Agentzia ezartzeko Euskadiren hautagaitzaren egokitasuna. Eusko Jaurlaritzak babestu du hautagaitza, eta babes hori hautagai-zerrendaren aurkezpen ofizialean sartuko da, hilaren 7an amaituko baita epea.
Espazio Agentziak Europako Espazio Agentziarekin (ESA) koordinatuta lan egingo du, eta hainbat erakunde koordinatzeaz eta nazioarteko lankidetza bateratzeaz arduratuko da. Aurreikuspenen arabera, 2023an hasiko da lanean, eta 500 milioi euro inguruko aurrekontua izango du programa espazialetan.
Agentzia berriaren helburu orokorrak honako hauek izango dira, besteak beste:
- Ikerketa sustatu, gauzatu eta garatzea,
- Garapen teknologikoa eta berrikuntza espazioaren eremuan
- Segurtasuna eta defentsa
- Mugaz haraindiko eragiketak
- Sailetako eskumenak garatzeko eta sateliteek emandako datuak erabiltzeko satelite-aplikazioak
- Sistema satelitalen diseinuarekin, eraikuntzarekin, eragiketarekin eta mantentzearekin lotutako industriaren eragin teknologikoa eta ekonomikoa.
- Espazio-industria indartzea
- Europako Espazio Agentziarekin eta Europar Batasunaren eremuan garatzen diren politika eta programa espazialekin koordinatzea.
- Baliabide publikoen esleipen lehiakorra eta eraginkorra
- Finantzatutako jardueren eta horien eraginaren jarraipena egitea.
- I+G+b politikak gauzatzeko ekintzak edo ekimenak planifikatzeko aholkularitza.
Sektore espaziala Euskadin
Eusko Jaurlaritzak apustu sendoa egin du sektore aeroespazialaren alde, eta horren erakusgarri da ITPren kapitalaren % 6 erosi berri izana, Finkatuz Funtsaren bidez, edo Airbusekin hitzarmena sinatu izana iraunkortasuna eta digitalizazioa bezalako arloetan elkarrekin lan egiteko.
Euskadik, gainera, lehen mailako gaitasun eta azpiegitura zientifiko-teknologiko garrantzitsuak ditu Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sarearen bidez, batez ere Basque Research Technology Alliance (BRTA) osatzen duten zentroak nabarmenduz.
70 satelitek eta espazio-ibilgailuk baino gehiagok daramate euskal teknologia, eta kopuru hori handitu egiten da urtero; beraz, euskal espazio-sektoreak garrantzi handia du. Zifretan egindako translazioaren arabera, euskal espazio-industria hasiberriaren edo enbrioi-industriaren negozio-bolumena, berez ez oso handia, baina duela hamar urteko 18,4 milioiekin alderatuz gero, euskal espazio-sektoreak hirukoiztu egin du bere balioa, eta bikoiztu egin du bere jarduera osoa edo zati bat espazio-sektorera bideratzen duten enpresen kopurua.
HEGAN Euskadiko Aeronautika eta Espazioko Kluster Elkarteak ordezkatzen du euskal espazio-sektorea. Elkarte hori 68 kidek osatzen dute, eta balio aeroespazialeko kate ia osoan kokatzen dira. Bazkideen artean 4 Tier1 daude, 48 industria-konpainia, 6 zentro teknologiko, 5 unibertsitate eta 5 aliatu-kluster daude. Gaur egun, HEGANeko kideek 169 instalazio dituzte mundu osoan zehar, 83 Euskadin, 56 Espainian eta 30 kokapen kanpoan (Alemania, Brasil, Txina, AEB, India, Malta, Mexiko, Polonia, Portugal, Erresuma Batua eta Errumania). Bazkideek 1.867 milioi euroko fakturazio agregatua sortu zuten 2021ean munduaren inguruko lantegi guztietan, 2020an 1.874 izan ziren bitartean. Sektoreak 14.000 pertsona baino gehiago enplegatzen ditu munduan dituen lantegi guztietan.
I+G+b inbertsioari dagokionez, 117 milioi eurora iritsi zen 2021ean (horietatik % 75 baino gehiago autofinantzaketari dagozkio) eta esportazioak 1.371 milioi eurokoak izan ziren, hau da, salmenta guztien % 73,4.
HEGAN clusterraz gai, INEUSTAR, Euskadin egoitza duen Espainiako Zientzia Industriaren Elkarteak, espazioarekin lotutako jarduera ere badu. Espazioaren Zientziak, hain zuzen ere, atmosferarik ezak edo atmosfera exotikoek bizitzarako irudikatzen dituzten arazo oso desberdinak aztertzen eta konpontzen saiatzen dira. Horregatik, Ineustarrek, teleskopio handien, erradioantenen, sateliteetarako tresnen eta ekipoen eta antzeko aplikazioen merkatuan gaitasunak dituzten euskal enpresetako batzuk ere ordezkatzen ditu.
