EAE Business School negozio-eskolak Espainiako sektore soziosanitarioari buruzko txosten bat argitaratu du, eta arreta berezia jarri die azaleratzen ari diren hiru irtenbide motari, 65 urtetik gorako pertsonentzako egoitza-zentroaren alternatiba gisa: baterako etxebizitzaren eredu kooperatiboa (cohousing), biztanleria-segmentu horretara bideratutako etxebizitza komunak, eta senior living resort edo erretiro-etxebizitza seniorra.
Dokumentuaren abiapuntua 65 urtetik gorako pertsonentzako bizitegi-ereduari buruz egindako gogoeta batzuk dira. Eredu horren egileak, Belén Marrónek, pandemiaren ondoren izan dituen ebidentziak ikusita, ondorioztatu du egungo ikuskeran irtenbide zaharkitua dela. Horri, gaur egun egoitza-zainketen sektorea mehatxatzen duten arrisku batzuk gehitzen dizkio egileak, enpresa handiek zentroak (enpresa txiki eta ertainak) erostearekin, errentagarritasun finantzarioari mesede egin diezaioketenak, asistentziaren kalitatearen kalterako.
Gaur egungo datu demografikoen azterketak eta datorren hamarkadarako aurreikusitako joerek berretsi egiten dute zahartze demografikoaren fenomenoa. Fenomeno horrek Espainiako gizarte osoari eragiten dio pixkanaka (Europako gizarte zaharrenari, eta bigarrena munduan, Japoniaren ondoren), eta ondorio garrantzitsuak ditu bizi-luzeraren ondorioz eta patologia ugari gaixotasun kroniko bihurtzearen ondorioz. Testuinguru horretan, autonomia erkidego bakoitzak mendekotasunaren eta adinekoentzako egoitza-zentroen arloan hedatzen duen kudeaketa-ereduak zailtasun ugari dakartza laguntzaren kalitatea eta adinekoak babesteko gutxieneko arauak izatea bermatuko duten kontrol-ereduak homogeneizatzeko.
Horregatik guztiagatik, txostenak adierazten du beharrezkoa dela 65 urtetik gorakoentzako egoitza-zentroen kudeaketa eta azpiegiturak hobetzea. Egoitzak humanizatzea, malgutzea, ludifikatzea eta gailu teknologikoak sartzea
Alderdi operatiboei dagokienez, domotikan, robotikan eta adimen artifizialean egindako aurrerapenen ondoriozko teknologia berriak eta gailu mugikorrak eta zainketakoak egoitzetako eta etxeetako zainketen sektorean eta, zentzu zabalean, sektore soziosanitarioan ezar daitezkeen elementu bihurtzen dira. Azpiegiturei dagokienez, eraikuntza-espazioak modu jasangarrian optimizatzearen alde egiten da, ergonomia-printzipioei jarraikiz. Egoitza-zentroen kasu zehatzari dagokionez, txostenean adierazten da: ‘ (…) behar izanez gero, independenteak izan daitezkeen espazio fisiko irekiez edo espazio publikoetarako sarbideez hornitu behar dira; bizitegi-irtenbide egokiak planteatu behar dira isolamenduan bizitzeko, hornidura teknologiko egokiekin; edozein zirkunstantziaren aurrean eguneroko jarduna errazteko espazio ludifikatuak, barrukoak zein kanpokoak; behar bezala eta bermeekin hartzeko hornitutako eremu klinikoak gaitu behar dira, berehalako eta hurbileko sarbideekin; egiturak eta azpiegiturak malgutu behar dira, aldaketetara azkar eta eraginkortasunez egokitzeko; tresna teknologiko erraz eta merkeak sartu behar dira gizarte arreta , gizatiar, mediko eta asistentzialerako.’ Eta bizikidetza-ereduari dagokionez, gizarte-isolamendua eta urruntze geografikoa sustatu ordez, egoitza-zentroek leku berean mantendu beharko lituzkete harremanak eta gizarte-bizitza, lagunak eta familia; izan ere, iturri batzuek adierazten dute egoiliarren % 4 soilik daudela egoitza-zentroetan beren borondatez.
Hala ere, egoitza-zentroek aurre egin beharreko erronka larrienak honako hauek dira: langile gutxi izatea eta baliabiderik ez izatea (osasun-baliabiderik ez izatea, adibidez). Gaur egun, kalkulatzen da Espainian 180.000 pertsona inguruk egiten dutela lan egoitza-zentroetan, hau da, biztanleria landunaren % 1,7k, urtean 5.000 milioi euroko eragin ekonomikoarekin (BPGaren % 0,4).
Etorkizuneko egoitzek – Gizarte Eskubideen eta Agenda 2030en Ministerioaren akordioaren arabera – 15 pertsona baino gehiagoren bizikidetza lehenetsiko duen eta ohiko etxebizitza baten antzeko egitura duen etxe-eredu bat erreproduzitu beharko lukete, non egoiliarrei eguneroko bizitza behar bezala garatzeko behar duten laguntza eta euskarria emango zaien.
Txostenak, gizartearen zahartze progresiboa azpimarratzen duten aldaketa demografikoen ildotik, 65 urtetik gorako pertsonen segmentuari zuzendutako egoitza-sektorea azpimarratzen du. Pertsona horiek autonomia osoa eta osasun fisiko eta mental ona dute, eta datozen 30 urteetan Espainiako biztanleriaren % 30era irits daiteke. Espainiako higiezinetako inbertsioetarako lehen erakargarri bihurtuta, 65 urtetik gorakoentzako bizitegi-alternatiben sektorea ez da populazio-segmentu horretara zuzentzen, maila sozioekonomiko ertain-altua eta autonomia pertsonal argia dutenei baizik. Egilearen iritziz, 65 urtetik gorakoen sektore horretarako bizitegi-alternatibek perspektiba aldatzea dakarte, eta etxebizitza ez da aurrezteko edo inbertitzeko helburu izango bizipen eta esperientzia xede izateko, egoiliarren osasun fisikoa eta psikikoa kontuan hartuta (jabeak, maizterrak, etab.). eta zerbitzu eta prestazioen eredu partekatu baten arabera.
Zehazki, txostenak hiru modalitateri dagozkien bizitegi-aukeren adibide arrakastatsu batzuk jasotzen ditu:
- Senior living-cohousing, eredua bertan bizi direnen kooperatiba da. Jabetzako erosketa-formatu bat da.
- Senior living-coliving, merkatu seniorrera bideratutako sustatzaile batek eraikitako etxebizitza komunen multzoa dela.
- Eta azkenik senior living resort; itxasotik hurbil dauden urbanizazioak dira, urte osorako behien ville txikian edo oporretarako herrian, atzerriko merkatuko bezeroei zuzenduta. Apartamentu-multzoen aldeko apustua egiten da argi eta garbi; apartamentu horiek, normalean, lehen solairukoak izaten dira, erraztasun ugari izaten dituzte eta oinarrizko zerbitzu medikalizatuak dituzte.
Txostenak sektore soziosanitarioko kudeaketako profesionalen parte-hartzea jasotzen du, eta honako hauek azpimarratzen dituzte:
- Administrazio Publikoaren kontrol-ikuspegia langileen ratioetan oinarritu da beti, hau da, baliabideak kontrolatzen dira, ez horien emaitzak. Sortutako baliora gehiago bideratutako eredu bat behar dugu, azken emaitzara pertsona kopurura baino gehiago (ratioa).
- Sektoreko lan eta antolaketa-baldintzak egokitzeko beharra, zerbitzuen kalitateari lehentasuna emanez eta egoiliar bakoitzarentzat kontuan hartuz bere egoeraren arabera behar dituen zainketen intentsitatea.
- Adinekoentzako egoitzetako operadoreen merkatuaren atomizazioa Espainian, zerbitzuak ematen dituzten eragile ugarirekin. Inbertsioaren ikuspegitik, interesgarria izango da aliantzak sortzea operadore kaudimendunekin eta ibilbide luzekoekin, haien hazkundean laguntzeko, higiezinen garapenean eta egokitzapenean aholkularitza eskainiz, jarduera behar duten espezializazio-mailarekin garatu ahal izateko.
Azkenik, Espainiako eskumen sanitario eta soziosanitarioen egitura konplexua kontuan hartuta, dokumentuak honako hauek nabarmentzen ditu bere ondorioen artean: adinekoen eskubideak babestuko dituen eta gutxieneko hirigintza-kalitateko baldintzak, espazio irekiak eta osasunaren sustapena eta prebentzioa sustatuko duten protokoloak ezarriko dituen araudia behar dela, bai eta osasunaren sektorearen eta soziosanitarioaren arteko elkarrekintza eta koordinazio handiagoa eta autonomia-erkidegoen arteko beharrezko politikak harmonizatzea ere.
Gai honi buruz argibide gehiagorik behar izanez gero, ondoren agertzen den txostena kontsultatu: ‘Espainiako sektore soziosanitarioa. Joera berriak’ (EAE Business School, 2022)
