Osasuna ahalik eta ongizate fisiko, psikiko eta sozial handiena da: horrela definitzen zuen Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) joan den XX. mendearen erdialdean. Definizio hori oso aurrerapauso garrantzitsua zen aurreko ikuspegiekin alderatuta, osasunaren zaintzak dituen erronkei ikuspegi berri batetik aurre egin behar baitzitzaien, bi berritasunekin: lehenengoa, osasunaren kontzeptuan gizarte-eremua sartzea, ordura arte kontzeptu horrekin zerikusirik ez zuena; eta, bigarrena, agian iraultzaileagoa: osasunaren eta gaixotasunaren kategorizazioarekin amaitzen zen, bi estatu independente edo baztertzaile gisa, osasuna prozesu bat bihurtuz, zeinaren gainean pertsonak berak eta gizarteak eragina izan zezaketen, ahalik eta ongizate-egoera handienean aurrera edo atzera egiteko.
Laneko arriskuen prebentziorako gure esparruak helburu bat du: laneko arriskuak prebenitzea eta pertsonen osasuna sustatzea eta babestea lan-ingurunean, pertsonen osasuna bat delako kontzeptuaren pean. Ez dago lan-osasuna eta lanez kanpoko osasuna, familia-osasuna edo aisiaren eremuko osasuna. Osasuna bakarra da, eta ingurune horiek guztiak nahasten dira eta eragina dute ahalik eta ongizate-egoera handienerako bidean. Egoera hori aldatu, hobetu edo okertu egin daiteke osasunaren determinatzaile tradizionalen bidez: giza biologia, ingurumena, bizimodua eta osasun-sistema lan-ingurunean ugaltzen dira, eta laneko determinatzaile horiei buruz lan egiten du laneko arriskuen prebentzioak.
Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Estrategiak (2021-2026) esparru berri bat eratu du laneko arriskuen prebentzioaren zeregin honetan, laneko osasunaren baldintzatzaileei dagokienez. Hiru ardatzen gaineko ekintzak garatu nahi ditu: gizartea, prebentzioaren kalitatea erakundeetan eta gobernu ona botere publikoetatik. Biztanleriaren osasunaren barruan kokatzen den kontzeptu-esparru bat definitzen du, lantokiaren ingurune murriztua gaindituz eta lan-eremuan osasunean eragina izan dezaketen edo desberdintasunak eragin ditzaketen aldagai guztietan eragitea bilatzen du. Politika horiek eragin ditzaketen politikei buruzko ekintzak garatu nahi ditu: enplegu-politikak, gizarte-babesekoak, hezkuntzakoak, gizarte-usadio eta -ohiturei buruzkoak, bai eta pertsonen ezaugarriei eta horiek desberdintasun-ardatz bihurtzen dituzten gizarte-baldintzatzaileei buruzkoak ere: generoa, adina, jatorria lehentasunezko fokuak dira estrategia horretan ekintzak garatzeko. Bereziki, estrategiaren helburu eta ekintzetan berdintasuna zeharkako lehentasuna izatea nahi du.
Era berean, estrategiak aurre egin behar die azken urteotan lan-munduan gertatu diren aldaketei. Lan berrien eta lan-egoera berrien agerpena, hala nola telelana, aisialdiaren eta lanaren arteko mugen desagerpena, antolaketaren eta kontrolaren aldaketa, material berriak. Kontuan hartu behar dira, halaber, egoera ekonomikoa, bizitza osorako lanen desagerpena, enplegu-politikak. Inguruabar horiek guztiak lanaren kontzeptua aldatzen ari dira, eta, horrekin batera, lan-arriskuen prebentziorako beharrak. Lan-baldintza desberdinen eta/edo aldakorren adibide argia izan da 2020an deklaratutako COVID-19aren pandemian egindako lana, eta horrek azeleragailu bat ekarri die aldaketa batzuei, eta, aldi berean, erronka bat lan-prebentzioaren arloko erronka berriei aurre egiteko.
Osalan – Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Erakundeak 30 urte bete ditu 2023an. Sortu zenetik, 7/1993 Legearen bidez, helburu bera izan du laneko arriskuen prebentzioan: arriskuen prebentzioa eta pertsonen osasunaren sustapena eta babesa lan-ingurunean. 30 urte hauetan pertsonak berritu egin dira, ezagutzan aurrera egin da, lehentasun batzuk aldatu dira, zenbait gai nabarmen hazi dira, hala nola ergonomia eta psikosoziologia lanean, arrisku higienikoen ezagutzan eta prebentzioan aurreratu da, istripuen prebentzioan segurtasuna areagotu da, baina beti mantendu dugu helburua: lanak langilearen osasuna ez kaltetzea.
Osalanen jarduera nagusietako bat prebentzio-eragileei aholkularitza teknikoa ematea da, laneko arriskuen prebentzioa eraginkorragoa eta eraginkorragoa izan dadin. 30 urte hauetan zehar, aholkularitza hau kalitatean handituz joan da, erakunde hau bezala, lan osasuntsu eta osasuntsu bat lortzeko helburu hau partekatzen dugun eragile guztien gertutasunari, parte-hartzeari eta lankidetzari esker.
Urteurrena ospatzeko, Laneko Segurtasun eta Osasunari buruzko V. Nazioarteko Kongresua antolatu dugu. 2023ko apirilaren 24an eta 25ean izango da, Bilboko Euskalduna Jauregian. Biltzar hau topaleku bat izango da laneko segurtasunari eta osasunari buruzko ezagutzan aurrera egiten jarraitzeko eta laneko arriskuen prebentzioaren hobekuntzan esperientziak partekatzeko, pertsonen ahalik eta ongizate-egoera handiena lortzeko jarduerarik garrantzitsu eta eraginkorrenetako bat baita. Gainera, kongresu hau laneko arriskuen prebentzioan laguntzen dugun pertsona guztien gertutasunean eta parte-hartzean sakontzeko modu bat da. Hurbiltasun horri eutsi diogu orain arte, eta mantendu eta handitu egin nahi dugu, lan-munduan gertatzen ari diren berrikuntza guztiek inoiz baino beharrezkoago egiten baitute.
Asmo horrek sortu du kongresuaren leloa: Erronkak hartuz, ahaleginak batuz. Prebentzioan esku hartzen dugun eragile guztiak beharrezkoak eta beharrezkoak gara proposatutako helburua lortzeko bidean aurrera egiteko: gizartearen laneko arriskuen prebentzioaren ezagutza, parte-hartzea eta eskakizuna hobetzea.
Urteurrena ospatzeko, Laneko Segurtasun eta Osasunari buruzko V. Nazioarteko Kongresua antolatu dugu. 2023ko apirilaren 24an eta 25ean izango da, Bilboko Euskalduna Jauregian. Biltzar hau topaleku bat izango da laneko segurtasunari eta osasunari buruzko ezagutzan aurrera egiten jarraitzeko eta laneko arriskuen prebentzioaren hobekuntzan esperientziak partekatzeko, pertsonen ahalik eta ongizate-egoera handiena lortzeko jarduerarik garrantzitsu eta eraginkorrenetako bat baita. Gainera, kongresu hau laneko arriskuen prebentzioan laguntzen dugun pertsona guztien gertutasunean eta parte-hartzean sakontzeko modu bat da. Hurbiltasun horri eutsi diogu orain arte, eta mantendu eta handitu egin nahi dugu, lan-munduan gertatzen ari diren berrikuntza guztiek inoiz baino beharrezkoago egiten baitute.
Asmo horrek sortu du kongresuaren leloa: Erronkak hartuz, ahaleginak batuz. Prebentzioan esku hartzen dugun eragile guztiak beharrezkoak eta beharrezkoak gara proposatutako helburua lortzeko bidean aurrera egiteko: gizartearen laneko arriskuen prebentzioaren ezagutza, parte-hartzea eta eskakizuna hobetzea.
Biltzarraren leloa dei bihurtzea nahi dugu. Parte-hartzean jarri dugu arreta, eta biltzarrean langileak eta haien ordezkariak, enpresaburuak eta haien elkarteak, prebentzioko profesionalak, prebentzio-zerbitzuak, elkarte zientifikoak, unibertsitateak eta ikerketa-zentroak, erakunde publikoak eta, bereziki, Osalanek bezala, laneko arriskuen prebentzioan eta asistentziaren eta gizarte-segurantzaren arloan jarduten duten erakunde publikoak sartzen saiatu gara. Guztiok batera lan egin behar dugu lan-arriskuen prebentziorako eta lan-ingurunean pertsonen osasuna sustatzeko eta babesteko.
Horretarako, ildo nagusi batzuk prestatu ditugu kongresuan: lehenengoa, erakundeen arteko lankidetza-ildo bat: Erakundeen prebentzio-estrategiak partekatu nahi ditugu, gobernuen politiketan lan-osasuneko helburuek duten presentzia agerian utzi nahi dugu; administrazioen eta entitate eta erakunde pribatuen arteko lankidetza ere erakutsi nahi dugu; proiektu bateratuak eta lankidetzakoak ikusi nahi ditugu; gizarte-eragileei, prebentzio-zerbitzuei eta helburu bera dugun erakunde guztiei ahotsa eman nahi diegu.
Bigarrena, prebentzio-kulturak enpresetan eta gizartean izan duen aurrerapena erakusteko ildoa izatea nahi dugu. Lan-arriskuen prebentzioaren presentzia sustatzea hezkuntzan eta komunikabideetan. Profesionalen prestakuntza. Azken finean, gizarteak lan-ingurunean pertsonen osasunean duen ezagutza, parte-hartzea eta exijentzia bultzatzea.
Gure hirugarren ildoa laneko arriskuen prebentzioan egindako aurrerapenak erakusten dituena da: lan berriak, plataformak, digitalizazioa, lehen sektoreko erronkak, ergonomian eta psikosoziologian, pertsonen ezaugarrien arreta, generoaren garrantzia, lan-istripuen prebentzioa eta gaixotasun profesionalak. Eragile edo profesional bakoitza gai horietan egiten ari dena ezagutu eta partekatu nahi dugu.
Horregatik guztiagatik, Laneko Segurtasun eta Osasunari buruzko Nazioarteko V. Biltzarrera gonbidatzen zaituztegu. OSALAN – Laneko Segurtasun eta Osasunerako Euskal Erakundea, 30. urteurrena. Bertan, laneko arriskuen prebentzioaren garapenean gertatzen diren ezagutza eta berrikuntzak partekatuko ditugu. Guztiok gara beharrezkoak eta beharrezkoak. Bakarrik guztiok parte hartzen dugunean + Erronkak onartuz, ahaleginak batuz lortuko dugu aurrera egitea pertsonen ongizate fisiko, psikiko eta sozialeko ahalik eta estatu handienerantz, beren lan-ingurunean.
