«Sintoma oro, funtsean, giza bizitzaren dimentsio desberdinei buruzko esanahiak dira […]: haurren historia, sufrimendu psikikoa, subjektiboen arteko gatazkak (bikotea edo familia), gizarte-porrota, babesgabezia-egoerak, adostasunezko errealitatearekiko hausturak; erabateko determinismora mugatu ezin den (ez biologikoa, ez psikikoa, ez eta soziokulturala) ezinegon baten adierazpen gisa aurkezten dira. Azterlan epidemiologikoek agerian uzten dute emakumeen gehiegizko morbilitatea –orokorra eta mentala– helduaroan […], eta horrek agerian uzten du egoera horri buruz hausnartzeko beharra» (Tubert, 2001).
Egokia dirudi Silvia Tubert psikologo eta idazlearen pentsamendu kritikoa gogora ekartzea, blog honen helburuarekin lotuta (izenburuan bertan agerian geratu da).
Genero-asimetriek osasun-txostenetan jasotzen den sintomatologia klinikoaren prebalentzia desberdina azal dezakete. OMEk ezartzen duenez, generoa osasun-arloko ekitate ezaren faktore erabakigarri bat da, osasunean eta ongizatean duen eragina dela eta, bai osasun-determinatzaileetan eta osasun-jokabideetan, bai osasun-sistemaren erantzunean.
Osasun-arloko desberdintasunak eta desberdinkeriak argi eta garbi ikusten dira «genero-ondoezetan»; hots, hautemandako estresaren (gogogabetasun- eta beldur-sentimenduak) berri ematen duten pentsamenduen, sentimenduen eta portaeren autopertzepzioa, osasuna/gaixotasuna kontzeptu bitarra hautsiz eta dimentsio berriak txertatuz. Sexuen arteko harremanak eta, beraz, emakumeen bizi-aukerak aldatu egin dira eraldaketa soziokulturalei dagokienez, eta horrek, benetako berdintasunaren irismena ekarri beharrean, karga eta diskriminazio berriak eraikitzea ekarri du: sexu-erakargarritasuna, betiko gazteria, argaltasuna, etab.
Gero eta nabarmenagoa da azterketa-ikuspegi horiek sartzeko beharra dagoela, botere-harreman asimetrikoek osasunean duten eragina eta sexuen arteko desberdintasunak agerian uzteko. Carme Vallsek adierazten duen bezala, genero-joerak honako hauek dira:
- Biztanleria orokorrera, hau da, emakumeetara, estrapolatzea gizonekin bakarrik egindako ikerketaren emaitzak: onartzea arrisku-faktoreak eta osasuna babesten dutenak berdinak direla guztientzat, eta horrek morbilitate eta hilkortasun diferentziala ikusezin bihurtzea dakarrela, diagnostiko espezifikorik gabeko emakumeen osasun-arazo asko «sintoma eta zeinu ez-espezifikoak» multzoan sartuz.
- Gizonak eta emakumeak modu desberdinean gaixotzen dira: emakumeen osasuna ugalketa-eremuan zentratzen da, eta osasun-arretaren eskaria psikologizatu eta medikalizatu egiten da.
- Ikuspegi klinikoa, batez ere, biomedikoa eta farmakologikoa: ondoeza patologizatu eta medikalizatu egiten zaie emakume askori, eta erakunde-indarkeria ere eragiten da, ez baitauka entzute-gunerik ondoez hori adierazteko.
Emakume-talde honek –halabeharrez bat egiten dugu eta «Generoa eta osasuna» esparrua eraikitzen dugu– generotik eratorritako osasun-desberdinkeria horiek guztiak agerian jarri nahi ditu, eta gure hitzak irakurri nahi dituen oro animatzen dugu bizi-baldintzetan eta arrisku-faktoreetan dauden desberdintasun horiek kontuan hartzera, emakumeek jasaten dituzten diskriminazioak ikusaraztera eta aipatutako joera androzentrikoak hausten laguntzera, gure praktika klinikoan desberdinkeriak saihesteko.
«Emakumeek egiten dituzten ahaleginen eta ekarpenen intentsitatea –ez dira neurri berean saritzen– gai bereziki garrantzitsu bat da, identifikatu eta aztertu beharrekoa» (Anand, 1995).
«Generoa eta osasuna» taldearen artikulua
