Eusko Jaurlaritzak gizarte-bazterkeriako egoerak prebenitzeko, saihesteko edo arintzeko tresnak indartuko ditu 2023an. Egoera oso ahulean dauden pertsonen eta familien oinarrizko premiei premiazko arreta emateko urtarrilean iragarritako programa berriari Gizarte Larrialdietarako Laguntzen (GLL) agindu berrian jasotako berrikuntzak gehitu behar zaizkio, bai eta Euskadiko Gurutze Gorriak jasotzen duen dirulaguntza igotzea ere, zailtasun ekonomiko larriak dituzten eta Gizarte Larrialdietarako Laguntzen edo Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren onuradun ez diren familiei argiaren, uraren eta gasaren fakturak ordaintzen laguntzeko.
Zehazki, Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailak, hasiera batean, 41,5 milioi euro emango ditu Gizarte Larrialdietarako Laguntzetarako (GLL) (37 milioi lehen partidan eta 4,5 milioi euro gehiago urtero banatzen diren udalentzako konpentsazioa). 2022an, hasierako aurrekontu hori 27 + 10 milioikoa izan zen, baina 49,5 milioi euroraino handitu zen Ukrainaren inbasioaren ondorioei aurre egiteko.
2023ko nobedadea da azken urteetan pandemiaren ondorioz aparteko 10 milioiko zuzkidura gaitu zela, eta orain egiturazkoak izango direla. Izan ere, azken urteotan, pandemiaren ondorioz, 10 milioi gehiago jarri dira, eta orain egiturazkoak dira. Zehazki, iaz, GLLek lau partida izan zituzten: hasierako bi, 27 milioi, eta 10 milioi; lehenengoa ohiko partida izan zen aurreko ekitaldietan, eta bigarrena ‘COVID-19 Neurriak’ programari zegokion; ondoren, eta krisi globalaren ondorioz, bi handitze egin ziren, lehena 3,5 milioikoa ISURI programaren barruan; eta bigarrena, 4,5 milioikoa, HITZARTUZ programaren barruan.
Hasieratik aurrekontu egonkorragoa izateaz gain, 2023ko Gizarte Larrialdietarako Laguntzek aldaketak sartzen dituzte familiek jaso beharreko urteko gehieneko zenbatekoetan, prezioen igoeraren eta bizitzaren kostuaren eragina arintzeko:
-
- Alokairurako zenbatekoa 3.600 euro igotzen da gehienez urtean bizikidetza-unitate bakoitzeko, eta 1.800 euro urtean bi bizikidetza-unitate bakoitzeko.
-
- Era berean, interesen eta kredituen amortizazioaren ondoriozko gastuei aurre egiteko gehieneko zenbatekoa 3.600 eurokoa izango da urteko.
-
- Oinarrizko beharrei erantzuteko zenbatekoa ere handitu da, urteko 2.500 euroraino.
2022an, energia-gastuei aurre egiteko GLLen zenbatekoak handitu egin ziren energía gastuei aurre egiteko (hornidura elektrikoaren, gasaren edo etxebizitzetarako beste erregai-mota baten gastuak barne), eta urteko 900 eurotik 1.500 eurora igaro ziren.
“Gobernu honen asmoa da talde ahulenei eta zailtasun handienak dituztenei ematen diegun laguntza indartzea, bereziki, familiek eta herritarrek oro har jasaten dugun erosteko ahalmenaren galera konpentsatzeko. Muturreko pobrezia-egoerak saihestu nahi ditugu” esan du Lide Amilibia Gizarte Politiketako sailburuordeak.
GLLak oinarrizko gizarte zerbitzuen bidez ematen diren laguntza ekonomikoak dira, ohiko edo ohiz kanpoko gastu zehatzak estaltzeko, gizarte bazterketako egoerak prebenitu, arindu edo saihesteko. Prestazio horiek ez dira aldizkakoak, behar zehatzen aurrean ematen zaizkie aurre egiteko baliabide gehiegi ez duten pertsona edo familiei.
“GLL tresna eraginkorra eta azkarra izan da pandemiaren, gerraren eta krisiaren albo-ondorioak arintzeko gizarte-eremuan”, azpimarratu du Amilibiak. 2021ean, eskura dagoen azken datua, 53.556 pertsonari eman zitzaien arreta GLLen bidez (27.478 bizikidetza- unitateak) EAE osoan. Guztira 61.604 kontzesio eman ziren.
Euskadiko Gurutze Gorriaren eskutik
Eskaintzen duen zuzeneko estalduraz gain, Eusko Jaurlaritzak kontuan hartzen ditu zailtasun ekonomiko larriak dituzten eta Gizarte Larrialdiko Laguntzen edo Diru-sarrerak Bermatzeko Errentaren onuradun ez diren familiak eta kolektiboak. Horretarako, Euskadiko Gurutze Gorriaren eskutik bi tresna erabili ditu.
Alde batetik, ahultasun-egoera larrian dauden pertsonen eta familien oinarrizko beharrei presaz erantzuteko programa berri bat prestatu da hil honetatik aurrera, eta, horretarako, 2,5 milioi euro erabili dira HITZARTUZ programaren barruan. Euskadiko Gurutze Gorria arduratuko da, urtarrilaren 1etik aurrera, lurralde-ordezkaritzetako edozeinen bidez, haien eskaera, balorazioa eta tramitazioa koordinatzeaz.
Urtarrilean Euskadiko Gurutze Gorriak 1.609 eskaera jaso zituen, 717 balorazio egin zituen eta 180 ordainketa inguru egin zituen. Lurraldeka: Araban 287 eskaera aurkeztu ziren, 84 balioespen abian jarrita eta 79 ordainketa laster egin edo egitea aurreikusita; Bizkaian 714 eskaera aurkeztu ziren, 397 balorazioak eta bi entregak; Gipuzkoan, 608, 236 balorazioak eta 100 bat baimen.
Kasu bakoitzari buruz egiten den banakako balorazioaren eta bizikidetza-unitatea osatzen duten kideen kopuruaren arabera, familia horiei emandako zenbatekoak 150 eurotik (kide bakarreko unitateentzat) 300 eurora (4 kide edo gehiagoko familia-unitateentzat) bitartekoak izango dira. Urtean gehienez ere hiru emate egingo dira, zaurgarritasun larriko kasuetan izan ezik, horiek behar bezala aztertuko baitira.
Laguntzak, elikadura egokia edo higiene pertsonaleko produktuak eskuratzeko premia larriak asetzeko, elkarren artean konbinatu daitezkeen bi bideren bidez banatuko dira. Alde batetik, diru-txartel batzuk emango dira, Eroski, Mercadona eta Carrefour supermerkatuetan eta hurbileko saltoki txikietan erabili ahal izateko. Bestetik, laguntzak aplikazio mugikor baten bidez ere bideratuko dira (Encantado de comerte app-a). Horren bidez, hartzaileek egoera ezin hobean dauden elikagaiak erosi ahal izango dituzte, saltokiek egunean zehar saldu ez dituztenak, eta jatorrizko prezioaren %70erainoko beherapena izango dute.
Gainera, Beatriz Artolazabalek zuzentzen duen sailak hitzarmen bat sinatu zuen Euskadiko Gurutze Gorriarekin, argi-, ur- eta gas-fakturak sistematik kanpo geratzen diren familia ahulei ordaintzeko. Akordio hori indartu egin da. 2022an jada 400.000 euro bideratu ziren milioi horretara, eta 2023rako hasierako aurrekontua 1,5 milioikoa da.
Hala, Eusko Jaurlaritzak 4 milioi euroko bultzada eman die Euskadiko Gurutze Gorriaren bidez sistematik kanpo geratzen diren familiei aurten.
