Alkoholarekiko jaio aurreko esposizioa:prebentziorako eta detekzio goiztiarrerako gomendioak

Iparraldeko Ongizate Zentroak (Nordic Welfare Centre) txosten bat argitaratu du, alkoholaren eraginpean jaio aurretik egon diren haurrei eta haien familiei laguntzeko eta haien jarraipena egiteko gomendioetan sakonduz.

Zentroak 2019az geroztik bultzatutako hainbat ekimenen emaitza da txostena. Ekimen horien bidez, alkoholaren, tabakoaren eta beste substantzia batzuen haurdunaldiko erabilera identifikatu nahi izan da, eta agerian utzi dute herrialde nordikoetan fetuaren espektro alkoholikoaren nahasmenduen (FAEA) prebalentzia-azterketak eduki behar direla, behar diren esku-hartzeen irismena eta mota zehazteko.

Jaio aurreko alkoholaren eraginpean egoteak ondorioak ditu bizitza osoan. Haurdunaldian alkohola kontsumitzea eta fetuaren espektro alkoholikoaren sindromea eta nahasmenduak Osasun Publikoko arazo garrantzitsuak dira, eta arreta eta ekintza gehiago behar dute Europako iparraldeko herrialdeetan.

Europako iparraldeko herrialdeetako gizartearen sektore guztietan legez onartutako eta kontsumitutako substantzia gisa, alkoholak gaur egun ez du kontsumo-maila segururik haurdunaldian. Horregatik, haurdunaldian abstinentzia osoa egitea gomendatzen da, aukerarik seguruena baita. Herrialde horietako osasun-agintariek zuhurtasun-printzipioaren alde egin dute, eta gomendatzen dute emakumeek alkohola edateari uztea haurdunaldian zehar eta, ahal dela, haurdun geratzea aurreikusten duten unetik aurrera. Edozein alkohol kantitateak eta motak kalte egin diezaioke fetuari haurdunaldian, eta ondorioak izan ditzake haurrarentzat bizitza osoan.

Eskandinaviako osasun-agintarien gomendioak gorabehera, emakume haurdunen alkohol-kontsumoari buruzko jarrera publikoak beharrezko analisi-fenomeno bihurtzen dira. 2010az geroztik, Suediak IQ ekimena bultzatzen du, alkoholarekiko jarrerak aztertzeko urteroko inkesta. 2021ean, jarrerari buruzko inkesta bera egin zen Danimarkan, Finlandian eta Norvegian. Ateratako datuen arabera, beharrezkoa da Europako iparraldeko biztanleen artean kontzientzia handitzea haurdun dauden emakumeek alkohola kontsumitzeak dakartzan arriskuei buruz.

Alkohola eta 2030 Agendaren Garapen Jasangarrirako Helburuak (GJH)

Alkoholak kontrako eragina du 2030 Agendaren 17 GJH orokorretatik 12 lortzeko. Haurren osasunari dagokionez, helburua da 5 urtetik beherako haur jaioberrien heriotzak prebenitzea. Haurdunaldian alkohola kontsumitzea fetuaren espektro alkoholikoaren nahasmenduen zuzeneko kausa da, baina berezko abortuaren, erditze goiztiarraren eta FAEAren arriskua ere areagotzen du. Kalkuluen arabera, OMEren Europako Eskualdeko emakumeen % 25,2k alkohola kontsumitzen du haurdunaldian. FAEAren prebalentzia-datuak OMEren Europako Eskualdean 100.000 biztanleko 3,74an zenbatesten dira, OMEren gainerako eskualde guztietan baino bi aldiz gehiago (OMEren Europarako Eskualde Bulegoa, 2020).

Ondorioz, txostenak azpimarratzen du oso garrantzitsua dela haurdunaldian alkohola kontsumitzen den kasuen detekzio goiztiarrerako ekimenak garatzea, bereziki jaioberriek beren bizitzan zehar gurasoen arrisku-portaeraren ondorioak jasan behar izan ez ditzaten, eta, behar izanez gero, bizitza on eta osasungarri bat bizitzeko laguntza eta zerbitzu egokiak ematea.

Gomendioak

Nordic Welfare Centre zentroak bi gomendio-ildo lantzen ditu, alkohola jaio aurreko esposizioak eragindako haur eta familiengan ikuspegia lehenetsi eta indartzeko moduari buruz, eta, horrela, bizitza ona izango dutela bermatzen saiatzeko.

• Lehenengo ildoa alkoholaren jaio aurreko kontsumoari eta horrek osasunaren zaintzan dituen ondorioei buruzko ezagutza handitzean datza, bereziki osasunaren arloko profesionalen artean. Ezagutza, gaikuntza eta trebetasun zehatzak lagungarriak dira osasun-arloko profesionalek alkohola jaio aurreko esposizioaren aukera aztertzeko eta FAEA pairatzeko arriskuan egon daitekeen haur bat hobeto identifikatzeko. Horretarako gomendioak:

1. FAEAk ikasketa-planetan sartzea osasun-arloko profesionalen prestakuntzan, eta FAEAei buruzko etengabeko gaikuntza ematea.
2. FAEAen afekzioak ebaluatzeko eta diagnostikatzeko jarraibideei buruzko gaikuntza ematea osasun-arloko profesionalei, eta beste diagnostiko batzuk baztertzea.
3. Osasun-arloko profesionalei gaikuntza ematea FAEAei buruzko gai etikoei buruz, hala nola diagnostikoa modu ulerkor eta naturalean egiteko moduari buruz, estigma murrizteko.
4. Osasun-profesionalei fetuaren alkohol-sindromearen baldintzak eta komorbilitateak maneiatzeko moduari buruzko gaikuntza ematea (tratamendu-planak edo esku hartzeko gomendioak egitea barne).

Fetuaren espektro alkoholikoaren nahasmenduak identifikatu eta diagnostikatzeko diziplina anitzeko talde gaitua behar da. Fetuaren alkohol-sindromea diagnostikatzeko erabil daitekeen proba klinikorik ez dagoenez, hura detektatzeko eta tratatzeko, osasun-arloko profesionalek gaitasun handia izan behar dute, medikuak eta psikologoak barne.

Eskura ditugun datuen arabera, Europako iparraldeko herrialdeetako osasun-profesionalek ez dute ezagutzarik eta esperientziarik FAEAekin lotutako baldintzak identifikatzeko eta diagnostikatzeko. Azterlanek adierazten dute, halaber, osasun-arloko profesionalen gutxiengo batek bakarrik duela FAEA duten pazienteen jarraipena egiteko gaitasuna. Horregatik da hain garrantzitsua osasun-arloko profesionalak arlo horretan heztea eta prestatzea. Eta diziplina anitzeko taldeak ere zeregin garrantzitsua du ebaluazioaren emaitzak partekatzeko eta eraginpeko pertsonei eta haien familiei esku hartzeko edo tratatzeko gomendioak planteatzeko orduan.

• Bigarren gomendio-lerroa FAEA duten pertsonei babesa eta zerbitzuak ematera bideratuta dago, eta honako hauen garrantzia azpimarratzen du:

1. Gizarte arretakoo eta osasuneko sistema bat eskaintzea, haurrarengan eta haren familiarengan zentratua, FAEA duten pertsonei eta haien familiei diziplina anitzeko eta sektore arteko laguntzak eta zerbitzuak eskaintzeko.
2. FAEA duten pertsonentzat eta haien familientzat esku hartzeko edo tratatzeko plan bat ematea, bakoitzaren premietan oinarrituta. Bana-banako laguntzak ere zainketen ingurunea kontuan hartu behar du.
3. Gurasoak gaitzea, seme-alabek dituzten erronkak hobeto ulertzen laguntzeko eta eguneroko bizitza hobetzeko premiei erantzuteko.
4. Epe luzerako jarraipena ematea. Laguntza eta zerbitzuen beharra helduarora arte luza daiteke FAEA duten haur eta nerabe askorentzat.

Jaio aurreko alkohol-esposizioaren sintomen ebaluazioa eta diagnostikoa ez dira amaierako puntua FAEA duten pertsonentzat eta haien familientzat. Alkoholarekiko jaio aurreko esposizioari lotutako nahasteen espektroa eta eragindako adingabeen adina eta heldutasuna kontuan hartuta, zerbitzuek banan-banan egokitu behar diete adingabe horiei eta haien familiei, kasu bakoitzak premia jakin batzuk baitakartza edo ekar baititzake, bizitza osoan mantendu beharrekoak izan daitezkeenak.

Baliteke haurdunaldian alkohola edaten duten haurrek laguntza eta jarraipena behar izatea jaio ondoren. Zainketa intentsiboak behar izan ditzakete erditze goiztiarrak, abstinentzia-sintomak, suminkortasuna edo elikadura-arazoak direla eta. Era berean, lehen urteetan edo ondoren, osasun-profesional desberdinekin maiz jarraipenak egin behar izan daitezke, beste baldintza batzuk tratatzeko.

Eta, oso litekeena denez FAEA duten pertsonak harremanetan egotea zerbitzu eta sistema ugarirekin beren bizitzan zehar, funtsezkoa izan daiteke osasun-langileen, hezkuntza-langileen, gizarte-langileen eta adingabearekin eta haren familiarekin harremanetan dauden beste profesional batzuen arteko komunikazio ona izatea haurrari modu integralean eragiten dioten indarguneak eta erronkak ulertzeko eta haur bakoitzari egokitutako laguntza eta zerbitzu indibidualizatuak egokitzeko.

Azken batean, txosten honek azpimarratzen du kontzientziazioa handitu behar dela haurdunaldian alkohola kontsumitzeari eta fetuaren espektro alkoholikoaren nahasmenduei buruz, eta fetuaren espektro alkoholikoaren nahasmenduak detektatzea eta diagnostikatzea lehenetsi behar dela, baita Europako iparraldeko herrialdeetan nahasmendu horiek prebenitzea ere.

Gai honi buruz argibide gehiago nahi izanez gero, ondorengo txostena kontsultatu dezakezu: Nola indartu ikuspegia jaio aurreko alkohol-esposizioak eragindako haurretan, bizitza ona izaten laguntzeko? Iparraldeko txosten bat, gomendioekin” (How to strengthen the focus on children affected by prenatal alcohol exposure to help them lead a good life? A Nordic report with recommendations, Nordic Welfare Centre 2022) argiratatuta.