Pazienteen Erakundeen Plataformak 2022. urtearen amaieran txosten bat argitaratu zuen kronikotasunak adineko pertsonengan duen eragina aztertzeko, besteak beste, jasotako osasun-arreta, eskura dauden laguntza-baliabideen ezagutza, egoera psikologikoa, bakardadea, laguntza-premia edo gaixotasun kronikoa duten pertsonen egoera ekonomikoa.
Txostenak, halaber, gaixotasun kronikoa duten eta bakarrik bizi diren adinekoen artean gertatzen diren kalteberetasun-egoerak agerian jarri nahi ditu, eguneroko bizitzan aurre egin behar dieten zailtasunak azpimarratuz. Helburu horiek lortzeko, Espainian bizi diren eta gaixotasun kronikoren bat duten 65 urtetik gorako pertsonak hartzen dira aztergai gisa.
Azterketarako kontuan hartutako gaixotasun kronikoen artean, honako hauek bereizten dira: Alzheimerra (edo beste dementzia batzuk), minbizia, depresioa, diabetesa, gaixotasun autoimmuneak, kardiobaskularrak, gastrointestinalak, neuromuskularrak, giltzurrunetakoak, arnasketakoak, erreumatikoak, traumatologikoak, esklerosi anizkoitza, osteoporosia eta parkinsona.
Aztertutako lehen arloa jasotako arreta medikoa da. Ildo horretan, txostenak adierazten du inkestatutako pertsonen % 53 bere gaixotasunaren mediku espezialistak artatzen dituela, eta ehuneko handi bat ( % 44) lehen mailako arretako medikuek artatzen dutela.
Mediku-bisiten maiztasuna gaixotasunaren bilakaeraren araberakoa da; hala ere, adineko gehienek urtean gutxienez bisita bat egiten dute. Bisita hauetara % 40a lagunduta joaten da eta beste % 40a haiek bakarrik joaten dira. Aztertutako erantzunetatik ondorioztatzen denez, aukera handiagoa dago adineko pertsonak bakarrik joateko, ikasketa-maila txikia, posizio sozioekonomiko txikiagoa eta gaixotasunaren azterketak maizago egiteko. Hortik ondoriozta daiteke zenbat eta handiagoa izan kalteberatasun-egoera, orduan eta handiagoa dela adineko pertsonak kontsultara bakarrik joateko probabilitatea.
Paziente-profil horren kalteberatasuna agerian geratzen da, halaber, medikuek beren gaixotasunari eta tratamenduei buruzko azalpenik ematen dieten galdetzean. Ildo horretan, osasun-profesionalek jasotako azalpenak txikiagoak dira adin handiagoko, ikasketa-maila txikiagoko eta posizio sozioekonomiko baxuko pertsonen artean.
Hala eta guztiz ere, inkestatutako pertsonek positiboki baloratzen dute azken urtean jasotako arreta medikoa, eta batez besteko puntuazioa 10etik 6.65 da. Hala ere, pandemiaz geroztik arreta medikoak okerrera egin duela ere hautematen dute.
Laguntza-baliabideen ezagutzari eta erabilerari dagokionez, inkestatutako adineko gehienek ezagutzen dituzte eskura dituzten baliabideak, eta horiek erabiltzen dituzte, baina erdiek bakarrik diote ezagutzen dituztela dauden laguntzak eta dirulaguntzak. Erantzunen % 65ean, informazio hori interesdunak berak lortu du ( % 42) edo senitarteko batek edo pertsona ezagun batek ( % 23), eta agerian geratu da laguntzak ematen dituzten administrazioek emandako informazioa hobetu egin behar dela. Baliabide horiek eskuratzeko zailtasunen artean, ematen diren arte igarotzen den denbora eta horiek eskatzeko zailtasunak adierazten dituzten erantzunak nabarmentzen dira.
Ondoez psikologikoa maiz agertzen da gaixotasun kronikoa duten pertsonen artean. Inkestatutako ia pertsona guztiek ( % 89) maiz ( % 28) edo noizean behin ( % 61) bizi izan dituzte pentsamendu eta emozio negatiboak. Horien artean, ondoeza handiagoa dute ikasketa-maila txikiagoa duten 80 urtetik gorako emakumeek, klase sozial baxukoek, gaixotasun kroniko bat baino gehiago dutenek eta maiztasun mediko handia dutenek. Faktore hori larriagotu egiten da osasun-baldintzatzaileen ondorioz gizarte harremanen maila jaitsi delako. Azterketak adierazten duen bezala: “Soziabilitate txikiago horrek areagotu egiten du ondoeza: zenbat eta harreman gutxiago, orduan eta handiagoa da ondoez psikologikoa, eta alderantziz”.
Gaixotasun kronikoak dituzten adinekoen bizi-kalitatean eragiten duen beste faktore bat bakardadea da. % 28 bakarrik bizi dira, eta horietatik % 43 nahi gabe bizi dira. Adinekoen % 53k ez dute laguntzarik, eta % 28k adierazi dute laguntza beharko luketela. Bi kasuetan, intzidentzia handiagoa da 65 eta 69 urte bitarteko emakumeen kasuan.
Tratamenduarekiko atxikidurari dagokionez, ia % 60k atxikidura handia adierazten badu ere, tratamendua etetea edo uztea ohikoagoa da 80 urtetik gorako emakumeen artean, jasotako arretarekin pozik ez dauden mediku-maiztasunaren tasa handia baitute.
Azkenik, egoera ekonomikoak gaixotasun kronikoak dituzten adinekoen ongizateari ere eragiten dio, eta % 44k diote zailtasunak dituztela oinarrizko premiei aurre egiteko (etxebizitza, elikadura, hornidurak ordaintzea) eta beren gaixotasunaren berezko premietatik eratorritako beste premia batzuei aurre egiteko (fisioterapia eta errehabilitazioa).
Horrela, deskribatutako egoerak hobetzeko eta lehengoratzeko asmoz, txostenak gomendio eta proposamen multzo bat adierazten du. Horien artean, honako hauek nabarmentzen dira: autonomia eta pertsonarengan oinarritutako arreta sustatzea, kalteberatasun-egoeren arreta proaktiborantz aurrera egitea, adinekoen premia sozialei eta arreta psikologikoari arreta handiagoa ematea eta profesionalak gaitzea, gaixotasun kronikoak dituzten adinekoei zuzendutako komunikazioa eta informazioa hobetzeko, bereziki ahulenei zuzendutakoa.
Gai honi buruz argibide gehiago nahi izanez gero, kontsultatu dokumentu osoa hurrengo estekan: Gaixotasun kronikoak adineko pertsonengan duen eraginaren azterketa (Pazienteen Erakundeen Plataforma, 2022
