Nafarroako Gobernuak aurre-akordioa lortu du Ponpeloko Togadoaren jabearekin, 620.000 dolarretan (575.000 euro gutxi gorabehera), Nafarroako Museoaren bilduma egonkorrean integratutako obra erosteko eta Nafarroan egoteko. Artelan honen garrantzi kultural eta historikoak foru museoaren bilduma aberasten du.
Transakzioa eta prezioa Kultura eta Kirol Ministerioaren Espainiako Ondare Historikoko Ondasunen Kalifikazio, Balorazio eta Esportazio Batzordeak berretsi ditu, Nafarroako Gobernuari igorritako txostenaren arabera.
Rebeca Esnaola Kultura eta Kirol kontseilariak agerraldia egin du akordioaren xehetasunak emateko, Ignacio Apezteguía Vianako Printzea Erakundea-Kultura
zuzendari nagusiarekin eta Susana Irigaray Museoen Zerbitzuko zuzendariarekin batera.
Esnaolak bere hitzaldian adierazi duenez, “Pompelo Togadoak izenik, jatorririk eta atxikipen kultural eta kronoligo zuzenik gabeko antikuario eta bildumagile pieza hutsa izateari utzi dio, berreskuratu eta Nafarroako Kultura Ondarearen ondasuntzat hartu dute. Gainera, “jabearen eskuzabaltasuna eta erabilgarritasuna eskertu du, bi urtez pieza kontraprestaziorik jaso gabe Museoan uztea onartu zuen Ipar Amerikako arte bildumagile bat. Azkenik, Nafarroako Gobernuaren eskaintzari erantzutea erabaki du, ondare horrek bere etxera itzuli behar zuela ulertuta”.
Esnaolak esan du Togadoa eskuratzeak “herritar guztiei lekuaz gozatzeko aukera emango diela eta espezialistei haren ezaugarriak aztertzeko; horrek, zalantzarik gabe, gure iragana hobeto ulertzen eta ezagutzen lagunduko die”.
Bestalde, Kulturako zuzendari nagusi Ignacio Apezteguíak adierazi duenez, “gure historiako hain pieza baliotsua erostea posible izan da pertsona eta erakunde askoren orainaldiko eta iraganeko esku-hartzeari esker. Izan ere, oso zaila da horrelako pieza baterako merkatu-prezioa zehaztea, ia bakarra baita bere generoan. Hori dela eta, Togadoak 80ko hamarkadatik gaur egun arte egindako transakzioetan izan dituen prezioak aztertu eta aztertu dira”.
Iruñean 1895ean aurkitua, estatua berezi hau non egon den ez dakigu 2015era arte, orduan jakin baitzen Ipar Amerikako bilduma partikular batean aurkitu zutela. 2022an, Nafarroako Gobernuak bi urterako aldi baterako gordetze-akordioa sinatu zuen jabearekin, kontraprestazio ekonomikorik gabe. Togadoa urte horretako maiatzaren 12an iritsi zen Nafarroako Museora, Estatu Batuetatik, eta 1.5 aretoan jarri zuten ikusgai ekainaren 17tik.
Apirilera arte, 50.000 lagunek ikusi dute Nafarroako Museoan artelan hau.
Pieza berezia
Pompeleko Togadoa, Iberiar Penintsulan aurkitutako brontzezko togadun bi estatua bakarrak dira. Beste alea Periateko Togadoa da, Granadako Arkeologia eta Etnologia Museoan kontserbatua. Guztira, brontzezko 13 togatu baino ez dira aurkitu Erromatar Inperioaren antzinako lurralde osoan, horietako sei Ponpeian eta Herculanon. Bitxikeria horri, Pompeleko Togadoaren kasuan, zenbait berezitasun ikonografiko gehitu behar zaizkio, oraindik aztertzeke daudenak eta irudikatutako pertsonaia eta haren esanahia identifikatzeko datuak eman ditzaketenak. Artelanak artelan gisa duen interesaz gain, bere berreskurapenaren historia Espainiako eta, are, Europako testuinguruan erreferentziatu beharreko kasua da.
Azken hilabeteotan, Ondare Historikoaren Zerbitzuak hainbat ikerketa zientifiko kontratatu ditu Euskal Herriko Unibertsitateko espezialistekin, estatuaren fabrikazio-teknika, haren kontserbazio-egoera, materialaren jatorria, egindako zaharberritze-esku-hartzeak eta polikromia-hondarren presentzia ondo ezagutzeko. 2023. urtearen hasieran, azterketa ez-inbaditzaileak egin dira irudi hiperespektralarekin, Raman mikroskopiarekin eta erradiografiak hartzearekin, eta brontzearen konposizioan hautemandako berunaren polikromien eta isotopoen laginak hartu eta aztertu dira. Bestalde, Museoen Zerbitzuak estatuaren 3D argazkia egin du Factum-Arte enpresarekin, Togadoaren azterketak eta zabalkundea errazteko oinarri gisa.
