Bizitza-luzeraren Nazioarteko Zentroak (ingelesez, ILC, International Longevity Centre) txosten bat egin du, eta, bertan, adinekoek saiakuntza klinikoetan duten ordezkaritza txikia eta kontsumitzaileen talde nagusietako batean (adineko pertsonetan) tratamenduen eraginkortasuna bermatuko duten aniztasun-irizpideak txertatzeko beharra erakusten da.
Egungo literatura zientifikoaren berrikuspen batean oinarrituta egin da txostena, aditu talde batek egindako ekarpenekin batera; besteak beste, honako hauek parte hartu zuten: farmazialariak, osasun-teknologiakoak, pazientearen segurtasunekoak, eremu akademikoko ikertzaileak, geriatriakoak, osasun publikokoak edo soziologiakoak.
Denak bat datoz esatean garrantzitsua dela saiakuntzetan adin-talde zaharrenak sartzea; izan ere, horiek baztertzeak arrisku-egoerak edo ondorio kaltegarriak ekar litzake probatzen ari diren sendagaien erabiltzaile potentzialentzat. Hala ere, hainbat adinetako pertsonek ikerketa klinikoetan parte hartzeko mugak daude. Muga horien artean, honako hauek nabarmentzen dira:
- Saiakuntzaren kostua; izan ere, gazteengan eta osasuntsuengan egiten diren saiakuntzak merkeagoak dira, itxuraz ondorio kaltegarriak izateko arrisku txikiagoa dutelako.
- Datuen «garbitasuna». Gazteak erabiltzean, ondorioztatzen diren datuak ez dira hain konplexuak itxuraz, baina ez dira zehatzak eta ezin dira estrapolatu adinekoentzat. Txostenean adierazten den bezala: Datu garbiak hobeak izan daitezkeen arren, saiakuntza batean beharrezkoak diren ñabardurak eta aniztasuna murrizten dituzte, eta ikertzaileei ez diete laguntzen ulertzen medikamentuak seguruak eta eraginkorrak diren har ditzaketen paziente guztientzat».
- Prozedurazko bazterketak. Arbitrarioki, saiakuntza jakin batzuek baztertu egiten dute diagnostiko zehatzak dituzten taldeen edo talde jakin batzuen parte-hartzea (besteak beste, adinekoena), baldin eta susmoa badago azterketa-baldintzak ez direla betetzen ebidentzia edo justifikazio gehiegirik gabe.
- Tratamenduari atxikitzeko zailtasunak. Tratamendua lortzeko eta tratamenduaren jarraipena egiteko zailtasunak oztopo praktikoak izan daitezke pertsona zaharrenen parte-hartzerako.
Hala ere, pertsona zaharrenen parte-hartzea baztertzen duten mugak gorabehera, sendagai gehienak 60 urtetik gorakoek kontsumitzen dituzte. Azterlan honetarako egindako ikerketen arabera, biztanleria talde horrek (60 urtetik gorakoak) egunean 2-9 sendagai kontsumitzen ditu. Kopuru hori are handiagoa da adinekoen egoitzetan, non, txostenaren arabera, egunean 7 medikamentu baino gehiago agintzen baitira, eta, kasuaren arabera, 10.
Horrek kezka sortzen du arlo horretako profesionalen artean, zenbait medikamentu aldi berean erabiltzeak (polifarmazia) dituen arrisku kaltegarrien aurrean, bai eta medikamentuen maneiu desegokiaren ondorioz ere. Ikerketa honen egileek adierazi bezala: Kohorte gazteenak batzuetan egokiak izan daitezkeen arren, saiakuntzaren etaparen eta sendagai motaren arabera, arazoak sortzen dira adinekoentzako sendagaien saiakuntzetan adineko pertsona nahikorik ez dagoenean. Saiakuntza horiek ez dute froga nahikorik ematen medikazioa segurua eta eraginkorra dela adinduenentzat «.
Ildo horretan, saiakuntza klinikoetan parte hartzen dutenen adina ahalik eta gehien dibertsifikatu behar da, pertsonen osasun-ondorioak hobetzeko eta ziurtasun handiagoa izateko, bai medikamentuak agintzeari dagokionez, bai espero diren emaitzei dagokienez.
Prozesu horren hobekuntzaren emaitzak ere agerian egongo lirateke termino ekonomikoetan, beharrezkoak ez diren osasun-baliabideen gastua murriztu eta osasun-sistemen gainkarga minimizatu ahal izango bailitzateke.
Hala, adituen mahaian parte hartu zutenek hainbat gomendio eman zituzten, saiakuntza klinikoetan aniztasun handiagoko aldaketak sartzeko. Horien artean, ondorengoak aipatu behar dira:
- Probetan adin-aniztasuna erraztuko duten jarraibide berriak zehaztea. Horretarako, alderdi interesdun guztien ekarpenak beharko dira, bereziki enpresa arautzaileenak, adinekoenak eta gerontologoenak.
- Saiakuntzen adin-aniztasunean inbertsio handiagoa egitea. Enpresa arautzaileek eta farmazeutikoek adinekoen parte-hartzea sustatuko duten politikak sortzen lagundu behar dute, ekintza horien merkataritza-ahalmena nabarmenduz.
- Saiakuntzetako parte-hartzaileen adinari buruzko datuak biltzea. Aniztasunaren erreferenteak izendatuko dira, eta horiek datuak biltzeaz arduratuko dira, adin-talde gehiago sartzearen eraginkortasuna aztertzeko eta ebaluatzeko.
- Aniztasuna eta inklusioa adinetik harago zabaltzea. Hau da, emaitzarako garrantzitsuak izan daitezkeen beste ezaugarri batzuk sartzea, besteak beste, jatorri etnikoa eta arraza, maila sozioekonomikoa, desgaitasuna, identitatea eta genero-orientazioa.
- «Urrezko estandar» bat sortzea. Enpresa erregulatzaile eta farmazeutikoek estandar bat sortzea gomendatzen da, saiakuntza inklusiboak eta ez-inklusiboak bereizteko. Txostenak dioen bezala, «saiakerak sailkatzeko metodo bat asmatu beharko litzateke, diseinuari, erreklutatzeari eta entregari lehentasuna emateko (…)».
- Aniztasunaren erreferentearen figura sortzea. Adituek adierazi dute garrantzitsua dela saiakuntza klinikoetan aniztasunaren defentsaren buru izango diren erreferentziazko profesionalak izatea. Halaber, prozesu osoaren kalitatea bermatzeko eta emaitzak zabaltzeko arduradunak izango dira.
- Osasun-teknologietan inbertitzea, pertsona zaharrenen mesederako.
- Emaitzak komunikatzeko eta zabaltzeko estrategiak garatzea. Adituek ziurtatzen dute saiakuntza eraginkorragoa dela bertan parte hartzen duten pertsonekiko komunikazioa zenbat eta hobea izan. Ildo horretan, funtsezkoa da konfiantzazko harremanak ezartzea, prozesua sendotzeko eta komunikazio hori erraztuko duten parte hartzeko sareak eta kanalak garatzeko.
Azkenik, txostenaren ondorioen artean, adinekoen premiak lehenesteko ideia indartzen da, komunitate zientifikoaren eta gizarte osoaren osasunaren onerako.
Gai honi buruz argibide gehiago behar izanez gero, ondorengo estekaren bidez txosten osoa kontsultatu dezakezu: «Trials and error. Supporting age diversity in clinical trials (ILC, 2023)”.
