- Duela hilabete batzuk iragarritako Wang Shu «pritzker» -arekin bat egingo dute erakusketa nagusiko parte-hartzaile gisa, eta, gainera, Euskadi bisitatuko dute hainbat hitzaldi eskaintzeko.
- Hitzordu arkitektonikoa, Arku Atlantikoan ezaugarri horiek dituen nagusia, urria eta azaroa bitartean izango da, «berreraiki, berpiztu, berrasmatu» lelopean.
- Mugak/-ek herritarrak hausnarketara gonbidatuko ditu Bienala kalera aterako duten hiru pabiloi iragankorren bidez.
Mugak/ Euskadiko Nazioarteko Arkitektura Bienalak laugarren edizioa aurkeztu du ostegun honetan Madrilen. Urritik azaroaren 24ra bitartean, doako ehun bat jarduera bilduko ditu Bienalak. Arku Atlantikoan ezaugarri horiek dituen hitzordu arkitektoniko nagusia da, eta bi urtean behin milaka pertsona erakartzen ditu (70.000 2021ean). 2023. urte hau «berreraiki, berpiztu, berrasmatu» lelopean egingo da, arkitekturak egungo krisi multidimentsionalaren testuinguruan izango duen eraginari buruzko eztabaida sustatzeko helburuarekin; ingurumen-, ekonomia- eta gizarte-erantzukizunetik hasi eta eraldatzeko eta zaintzeko gaitasuneraino.
Pablo García Astrain Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza, Lurzoru eta Arkitektura zuzendariak (hitzordu hau antolatzen duen erakundekoak) nabarmendu duenez, «2017an hasi zenetik, Mugak/-ek arkitekturaren inguruko dozenaka jarduera zabaltzen ditu edizio bakoitzean, guztiak irekiak eta doakoak. Erakusketa nagusi baten inguruan egituratuta, eta hainbat eragilek parte hartzeko aukera ematen duen deialdi ireki batekin, edizio bakoitzak bere izaera eta ‘uzta’ ditu.
Laugarren honek gure geografian zehar ibilbide eta ibilaldiak proposatzen ditu, kalea berriz pabiloi iragankorrekin berreskuratzeaz gain». García Astrainek gogorarazi duenez, Wang Shu nazioarteko profesional ospetsuen zerrenda luze batean sartu da, lau edizio hauetan arkitekturari eta hirigintzari buruzko hausnarketa bultzatu duten pertsonek osatutako zerrenda, hala nola Rafael Aranda, Sou Fujimoto, Carme Pinós, Alvaro Siza, Anne Lacaton eta Jean Philippe Vassal, Rafael Moneo, Tatiana Bilbao, Rudy Riccioti, Christian Kerez edo Sandra Barclay eta Jean Pierre Crousse, besteak beste.
Harekin batera, Garraio, Mugikortasun eta Hiri Agenda Ministerioko Hiri Agenda eta Etxebizitzako idazkari nagusiak, Iñaqui Carnicerok, Mugak/ osatzen duen hitzordu arkitektonikoaren balioa azpimarratu du, eta «administrazioek horrelako deialdien aldeko apustua egitearen garrantzia” azpimarratu du, “kalitate arkitektonikoa sustatzeko, batez ere kontratazioaren bidez».
Laugarren edizio honetako komisarioak, María Aranak, Mugak/ Bienalaren esentzia jendeari hurbiltzeko ardura izan du. Bienala kultur azpiegitura ireki eta kolaboratibo gisa planteatu da, edizio honetarako testuinguru argiarekin: «Garai honetan, mundua nola bizi dugun eta etorkizun hurbilean bertan nola biziko garen birpentsatu behar da. Munduak konfiantza handiegia izan du hazkundean, aurrerabide-modu bakar gisa, eta, hala ere, urteak dira bizitzeko modu horrek amaiera bat duela. Etorkizuna ezin da bizi garen oinarri berberetan oinarritu. Horregatik, oso egokia da Martin Heidegger filosofo eta pentsalari alemaniarraren 1951ko ‘Eraiki, bizi, pentsatu’ berraztertzea.
Arkitektura ospatzea, kalea ospatzea
Aranak Donostian, Bilbon eta Gasteizen zabalduko den programa ofizialaren zati bat ere aurreratu du. ‘Aldaketa bizi’ da edizio honetako erakusketa nagusia eta Arana bera da komisarioa. Izaera koralarekin, eta, Wang Shu «pritzkerrarekin» batera, beste artista ezagun batzuek ere hartuko dute parte: Beatriz Colomina ikertzaileak, Isaac Cordal artistak, José María Torres Nadal, Ramón Faura eta Marina Otero arkitektoek eta amid.cero9, TAKK eta Acha Zaballa Arquitectos estudioek. Horiek guztiak Euskal Herrira joango dira urriaren 25etik aurrera hitzaldi sorta bat emateko.
Horrez gain, Mugak/-ek gogoetara gonbidatuko ditu herritarrak hirietako espazio publikoan, Bienala kalera aterako duten hiru pabiloirekin. Pabiloi horiek arkitektura iragankorra ulertzeko moduen aniztasuna irudikatzen dute. Horien artean dago ‘ARGI’, Euskal Herriko Unibertsitateko Arkitektura Goi Eskola Teknikoak diseinatutako pabiloia. Jon Begiristain zuzendariak azaldu duenez, «irakaskuntza-espazioaren luzapena da, eta ibiltaritzarako diseinatutako forma eta materialtasun berezia du. Sistema modular bat da, erraz garraiatu, oso azkar muntatu eta etorkizunean hainbat erabileratara eraman daitekeena». Donostiako erdigune neuralgikoan egongo da, Alderdi Eder parkean, Kontxako badian.
Berarekin izan dira Beñat Saratxaga eta Gentzane Goikuria arkitektoak, Bilboko behark estudiokoak. Bilbon ‘Mugak/Habitatuz’ pabiloia eraikiko dute, Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Sailak Bienalerako jarduerak ekoizteko deitutako laguntza-ildoari esker. «Hiri-berroneratze proiektuetan etxebizitzen espazio-kalitatea handitzeko balio duen sistema modular estandarizatu baten eraikuntza probatzeko aukera ematen du», aurreratu dute.
Azkenik, jardunaldian Julia Ruiz-Cabellok eta Santiago del Águilak parte hartu dute, 2023ko TAC! Hiri-Arkitekturako Jaialdiko lehiaketaren irabazleak Donostian. Biek azaldu dutenez, urriaren 10ean hirian jarriko duten «Lost forest» pabilioiak baso-suteetan erretako egurra erabiltzen du material gisa, errealitate hori hiri-ingurunera eramateko eta arazo horren inguruan herritarren arreta erakartzeko.
Mugak/-ek ETSAMen erakusketa txiki bat utziko du, Habic klusterrak antolatua. Bertan, zurezko hiru egitura exentu eta argiztatuk bizia hartzen dute, edizio honen oinarriekin lotutako esaldi inspiratzaileak zabalduz. Horrela, espazioak sormen- eta hausnarketa-gune batean murgiltzera gonbidatuko du jendea. Lehenengo egiturak, «Berreraiki» izenekoak, olana argitu batzuekin, birjaiotzearen eta erronkak gainditzearen ideia inspiratzen duten esaldiak erakusten ditu. Bigarrenak, «Berpiztu» izenekoak, hiri-espazioak biziberritzearen eta horiei bizitza berri bat ematearen garrantzia jorratzen du. Hirugarren egitura, «Berrasmatu», eraikitako ingurunearekin dugun harremanari eta ezarritako arauak zalantzan jartzeko beharrari buruzko hausnarketarako deia da. Oro har, etorkizunera pentsamolde ireki eta sortzailearekin begiratzera gonbidatzen dute, eta Mugak/ Bienala arkitektura eta artea maite dutenentzako inspirazio-itsasargi gisa irudikatzen du, gure hiriak eta komunitateak guztion onerako eralda daitezkeela gogorarazteko.
Mugak/ Bienalari buruz
Mugak/ Euskadiko Nazioarteko Arkitektura Bienalak laugarren edizioa du 2023an, eta Arku Atlantikoko arkitektura-hitzordu nagusietako bat bezala finkatzen ari da. Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Sailak antolatu du, eta aurten espazio irekia izateko ahaleginean sakonduko du, hainbat eragileren arteko lankidetzaren emaitza baita. Horrela, herritarrekiko topagune bihurtu nahi du, arkitekturaren garrantzia nabarmentzeko, bertan bizi den ingurunearen kalitatea egituratzen duen elementu gisa.
Aurtengo edizioan, Mugak/ek berreraiki, berpiztu, berrasmatu leloa du ardatz. Horrela, Bienala herritarrei eta hiri-bizitzan parte hartzen duten eragile guztiei irekitako kultura-azpiegitura gisa planteatzen da, mundu osoan gertatzen ari diren eztabaidekin bat egiten duten elkarrizketak eta hausnarketak sortuz.
