- Helburua da Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren helburuak betetzeko beharrezkoak diren prestazioak, zerbitzuak, programak eta jarduerak planifikatzea
- Baliabideak eta zerbitzuak demografia-joerei egokitzeko beharra azpimarratzen da, bereziki euskal gizartearen zahartzeari eta ‘baby boom’-ak hurrengo hamarkadan izango duen eraginari
- Asimismek Gizarte Zerbitzuen Euskal Kontseiluaren, Confebasken, FEVAS-Euskadiko Gizarteratze Planaren, EAPNren, Gizatearen, Hirekin eta Fedeafesen ekarpenak jaso ditu
- Plana bost helburu estrategikotan oinarritzen da: autonomia bultzatzea, integrazioa sustatzea, zainketetan oreka bilatzea, zerbitzuen artikulazioa hobetzea eta genero eta ikuspegia intersekzionala hartzea
Gobernu Kontseiluak, Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburu Nerea Melgosak proposaturik, Euskal Autonomia Erkidegoko Gizarte Zerbitzuen II. Plan Estrategikoa onartu du gaur, 2023-2026 aldirako, Gizarte Zerbitzuen Euskal Sisteman ahalik eta eraginkortasun eta eragimen handiena lortzeko beharrezkoak diren prestazioak, zerbitzuak, programak eta bestelako jardunak planifikatzeko.
Planak aurreikusten du Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren gastu publiko arrunta 1.491 milioi eurokoa izango dela urtean 2025ean eta 1.695 milioi eurokoa 2030ean. Zenbateko horiek kalkulatzeko kontuan hartu dira finantzazio beharrak eta testuinguru sozialaren bilakaera.
Aurreko Plan Estrategikoan ez bezala (Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistema sendotzea eta hedatzea zen helburua, sistemaren onura eta zerbitzuetarako sarbidea bermatuz, batez ere finantza-krisi baten erdian), egungo plana baliabideak euskal gizartearen zahartzera egokitzera bideratuta dago, baby boom-aren sorrerak hurrengo hamarkadan eragingo duen inpaktu demografikoa kontuan hartuta.
Gainera, pandemiaren ondorioz sortutako premiazko egoerei erantzutera bideratu da, gizarte-zaintzan ikuspegi bereziarekin, bereziki erantzukizun publikokoak.
Gizarte-zerbitzuak trantsizio demografiko eta sozialetara egokitu nahi ditu planak, funtsezko proiektuen bidez, eta bost helburu estrategiko ezartzen ditu:
- Autonomia: arreta-piramidea alderantzikatu nahi da, komunitatean lehen eta bigarren mailako arreta indartuz gertakizun guztietarako (ezgaitasuna, mendekotasuna, bazterketa, babesik eza). Ezgaitasuna duten pertsonen bizitza independentea sustatzen da, eta adinekoentzako egoitzak aldatzea planteatzen da.
- Integrazioa: bazterketa sarea indartzera bideratzen da, lehen nahiz bigarren mailako arretaren artikulazioan eta jarraipenean aurrera eginez, eta eredu komunitarioaren araberako deszentralizazioan. Gizarteratzeko laguntzak bultzatuko dira.
- Oreka: planak zainketen antolaketa soziala sustatzen du lidergo publikotik abiatuta. Oreka berri bat bilatzen du erakundeen zaintzaren (erantzukizun publikokoa) eta familiaren zainketaren artean, lehena sustatuz.
- Artikulazioa: Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemaren kudeaketa bultzatu nahi da, eta sistemaren kudeaketa integratuan eta kolegiatuan aurrera egin.
- Genero-ikuspegia eta ikuspegi intersekzionala: generoaren, adinaren, jatorriaren eta autonomia-mailaren araberako diskriminazio-egoerak detektatuz eta horiei aurre eginez, aniztasunera egokituz arreta.
Planak Gizarte Zerbitzuen mapa bat ere badu, eta horren arabera zehazten da sistema: plazak, erabiltzaileak, Etxez Etxeko Laguntza Zerbitzuko orduak, etab.
Ekarpen nagusiak
Dokumentu berriak aurten bertan aurkeztutako zirriborroari hainbat eragilek egindako ekarpenak jasotzen ditu. Hala, testuak honako erakunde hauen ekarpenak jasotzen ditu: Gizarte Zerbitzuen Euskal Kontseilua; Euskal Enpresarien Konfederazioa (Confebask); Adimen Urritasuna duten Pertsonen Elkartea (FEVAS-Plena Inclusión Euskadi); Pobreziaren eta Gizarte Bazterkeriaren aurkako Sarea (EAPN); Euskadiko Laneratzeko Enpresen Elkartea (Gizatea); Euskadiko Esku-hartze Sozialeko Hirugarren Sektoreko Enpresarien Elkartea (Hirekin); eta Euskadiko Osasun Mentaleko Federazioa (Fedeafes).
Sartu den funtsezko puntuetako bat inklusioaren aldeko apustua da, bereziki, laguntzen zeharkakotasuna eta bizimodu independentearen eredua bultzatzea azpimarratuz, bereziki ezgaitasuna duten pertsonentzat.
Halaber, ezgaitasuna duten pertsonen eskubideei buruzko nazioarteko eta estatuko arauei buruzko aipamenak egin dira, zuzeneko kudeaketa publikoaren eta lankidetza eraginkorraren garrantzia azpimarratuz.
Gaixotasun-mentala duten gazteentzako arreta indartu nahi izan da, eta adimen-ezgaitasuna duten pertsonei erantzun egokiak eman nahi izan zaizkie. Bereziki aipatu da osasun sistemak osasun mentaleko arazoak dituzten pertsonez gehiago arduratu behar duela.
Egoitza-arretaren garrantzia nabarmendu da, ezgaitasuna duten pertsonen zahartzea, zentroetako laguntzaren kalitatea eta lankidetza publiko eta pribatua kontuan hartuta.
Horri gaineratu behar zaio bazterkeriaren arloko helburuekiko kezka eta prestazio ekonomikoak berrikusteko beharra.
Onartzen da garrantzitsua dela emakume adineko zaintzaileak aintzat hartzea, eta, halaber, prebentzio ikuspegia hartzea pobrezia larriaren, desberdintasunaren eta etxerik ezaren aurrean.
Pandemiak arrasto nabaria utzi du, gizartearen beharretan eta horniduren kostuan eraginez. Zaintzari buruzko prestakuntza eta ebaluazio-kulturaren sustapena ere nabarmentzen dira.
Bestalde, funtsezko puntuak ezarri dira, besteak beste, Gizarte Zerbitzuen Euskal Sistemarekin koordinatzeko mekanismoak ezartzeko beharra, egoitza- eta komunitate-arretari buruzko kontzeptuak argitzea, eta ekintzak gauzatzeko, zerbitzuak garatzeko eta prestazioak emateko finantzaketa jasangarria bermatzea.
Laburbilduz, aldaketen helburua arreta inklusiboa, eraginkorra eta koordinatua bermatzea da, pertsonen eskubideak eta beharrak kontuan hartuz eta gobernuaren eta garapen iraunkorraren helburuekin bat etorriz.
