Energia eta klima ibilbide-orri berri bat egiteko beharra munduko eskualde handi guztien agendak baldintzatzen ari da. Ez bakarrik NBE edo Europar Batasuna bezalako erakunde handiek trantsizio energetikoari dagokionez finkatutako helburu klimatikoengatik, baizik eta etorkizuneko matrize energetikoari lotutako teknologia berriek berrikuntza, garapena eta aberastasun ekonomikoa sortzea espero delako haien aldeko apustua egiten duten nazioentzat.
Iñigo Urkullu lehendakariak 2019an larrialdi klimatikoa deklaratu ondoren, Euskadik eskura zituen ekintza-ildo guztiak azkartu zituen klima-aldaketaren mehatxuari aurre egiteko. 2021eko urriaren 26an, Eusko Jaurlaritzak 2021-2024 Trantsizio Energetikorako eta Klima Aldaketarako Plana onartu zuen, honako helburu hauekin: 2005. urtearekin alderatuta, berotegi-efektuko gasen emisioa % 30 murriztea; energia berriztagarrien kuota energiaren azken kontsumoaren % 20 izatea; eta euskal lurraldeak klima-aldaketaren aurrean duen erresilientzia bermatzea. Gaur egun, planifikatutako ekintzen % 91 dagoeneko martxan daudela esan dezakegu.
Jarduera-ildo estrategikoak energia berriztagarrien sustapenean, mugikortasun jasangarriaren sustapenean, biodibertsitatearen kontserbazioan, industria jasangarriago bateranzko industria-eraldaketan, ikerketari eta berrikuntzari laguntzean eta hain beharrezkoa den hezkuntza eta gizarte-kontzientziazioan oinarritzen dira.
Badakigu Euskadik paper garrantzitsua duela jorratzeko net zerora bidean, motor ekonomikotzat eta Europan ekonomia- eta industria-ahalmen handiko eskualdetzat hartzen baita. Ildo horretan, industria-politika ezinbesteko tresna da klima-neutraltasunerako trantsizioa bideratzeko, euskal industria aldaketaren, berrikuntzaren eta hazkunde iraunkorraren eragile eta azeleratzaile izan dadin.
Gogoratu behar da Euskadi Europar Batasunaren Klima Aldaketara Egokitzapen Misioaren parte dela, bere esperientzia beste eskualde batzuekin partekatzeko eta larrialdi klimatikoaren erronkarekin erabat konbentzituta dagoen eskualdea dela berresteko.
Trantsizio energetikoak sektore energetikoa sakonki eraldatzea ekarriko du sektore jasangarri batean, zero emisio garbirekin. Azken helburua mix energetiko deskarbonizatua, jasangarria eta dibertsifikatua lortzea da, energia-hornidura lehiakorra izan dadin. Horretarako, energia aurrezteko eta eraginkortasunez erabiltzeko neurriak pixkanaka ezarri behar dira, energia berriztagarriak elektrizitatearen sorkuntzan eta erabilera termikoetan sartu behar dira, eta lehen sektorea, eraikuntza, industria eta mugikortasun-eredu jasangarri bat garatu behar dira. Klima-neutraltasuna lortzea erakunde, eragile, sektore ekonomiko, sozial eta politiko guztiei dagokie, azken batean, gizarte osoari.
Euskadin espero diren aldaketa nagusiei dagokienez, tenperaturen igoera orokorra, prezipitazioen erregimena aldatzea, uraren tenperatura berotzea eta itsas mailaren igoera aurreikusten dira. Gertatzen ari diren aldaketen tamainak eta garrantziak erabat justifikatzen dute Trantsizio Energetikoari eta Klima Aldaketari buruzko Lege berri bat onartu beharra, gaur egun Eusko Legebiltzarrean dagoena. Klima-aldaketaren aldagaia ordenamendu juridikoan txertatuko duen legea, trantsizio energetikorako oinarri egokiak senti daitezen.
Bestalde, trantsizio hori arrakastaz osatzen bada ere eta berotegi-efektuko gasen emisioak murrizten badira ere, ebidentzia zientifikoak adierazten du klima-aldaketak ondorio saihestezinak izango dituela hainbat hamarkadatan, eta horrek gizarte osoa egokitzeko ahalegina eskatzen du, eta, bereziki, erakunde- eta ekonomia-sistema egokitzekoa, horiek epe ertain eta luzean dituzten ondorioak eta kostuak arintzeko eta lurraldearen erresilientzia lortzeko.
