Mugak/ Euskadiko Nazioarteko Arkitektura Bienalaren programazioa Bilbora iritsi da, arkitektura kalera aterako duen pabiloi iragankor baten irekierarekin. Gaur goizean, ‘MUGAK HABIT[atu]Z’ inauguratu da prentsaurrekoan. Bertan Mugak/ Bienalak azaroaren 23ra arte Bizkaiko hiriburura ekarriko dituen gainerako jardueren berri eman da, guztiak doakoak.
Bienala 2021ean iritsi zen Bilbora, baina laugarren edizio honetan inoiz baino presentzia handiagoa izango du hirian. «Mugak/ Bienalak, bere lau edizioetan, arkitekturaren munduan izen handiko pertsonak erakarri ditu Euskadira, eta promesa gazteekin nahastu ditu, nazioarteko ibilbideak eta tokiko arkitektoak, Bienala herritarrei hurbiltzeko, eta horrek erreferente bihurtu du Arku Atlantiko osoan zehar», adierazi du gaur goizean Pedro Jauregui Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza sailburuordeak, eta nabarmendu du Mugak/ Bienalak milaka pertsona erakartzen dituela bi urtean behin.
Bizitzeko pabiloi bat
Laugarren Mugak/ Bienal honetako komisarioa den María Aranak pabiloiak «arkitektura herritarrengana hurbiltzeko tresna gisa” duen balioa azpimarratu du. “Gainera, laugarren edizio honen leloarekin bat egiten du, ‘berreraiki, berpiztu, berrasmatu’, erabilitako eraikuntza-sistemari esker, egungo gizarteak aurrean dituen erronketako batzuei aurre egiten dien irtenbide urgentea, irudimentsua eta eraldatzailea baita».
HABIT[+] sistema da, Bilboko estudioak ‘MUGAK HABIT[atu]Z’ diseinatzeko eta eraikitzeko erabili duena. «Arkitekturako bienal batean erakusketa-pabiloi baten helburua birpentsatu nahi dugu, kontinentearen eta edukiaren arteko mugak desitxuratuko lituzkeen pabiloi bat», adierazi dute estudio honetako arkitekto nagusiek, Beñat Saratxagak eta Gentzane Goikuriak.
HABIT[+] transformazio-sistema modular bat da, lehendik dauden bizitegi-eraikinen bizitokia hobetzeko. Horretarako, espazio bizigarri berriak eta kanpoko galeriak gehitzen dira, eta espazio erabilgarriak, erosoak eta kalitatezkoak sortzen dituzte beharra duten etxebizitzetarako eta eraikinetarako. Modulu aurrefabrikatuak, errepikakorrak baina, aldi berean, askotarikoak (moldakorrak eta moldagarriak) erabiltzean oinarritzen da, eraikuntza azkar eta arina eta zirkunstantzia bakoitzera egokitua ahalbidetzen dutenak. beharken arabera, «moduluak eraldaketa-esku-hartze bakoitzean konpondu beharreko premien eta/edo gabezien arabera hainbat elementu konbinatuz osatzen dira, eta haien artean konbinatzen dira konpondu beharreko arazoetara, esku hartzen den orientaziora, hirigintza-egoerara eta abarrera egokitzek». HABIT[+] sistemak ere edizio honen ardatzetako bat hartzen du kontuan, ingurumenarekiko kezka: «Sistema zurari lotuta sortu da, egitura- eta eraikuntza-elementu nagusi gisa; izan ere, ekoizpen- eta eraikuntza-zikloan karbono-aztarna murrizten duen eraikuntza-material bakarra da, iraunkortasuna bermatuz».
Bienalak Bilbon izango dituen eszenatokietako bat
Pabilioiak jasoko ditu Bienalak Bilbon azaroaren 23ra arte zabalduko dituen jardueretako batzuk. Hain zuzen ere, hilaren 8an ‘Etxea berpiztea’ jardunaldiak egingo dira. Horietan, alde batetik, hiri-berroneratze integral eta jasangarriko hainbat programa berritzaile aurkeztuko dira, Surbisa udal-sozietatearen eskutik. Era berean, ‘Loft Study House’ gida aurkeztuko da, hiri-eremuetako beheko solairuetako lokal hutsak etxebizitza bihurtzeko gomendioak eta jardunbide egokien adibideak biltzen dituena.
Gida hau Eusko Jaurlaritzako Lurralde Plangintza, Etxebizitza eta Garraio Sailak sustatu du, eta Acha Zaballa Arquitectos estudio bilbotarrak parte hartu du. Azken horrek hiru proiektu garatu ditu dagoeneko Santutxun eta Mina del Morron, programa horren barruan. Bertako bazkideetako batek, Cristina Achak, bere lanari buruzko hitzaldi bat eskainiko du jardunaldi horietan, eta diseinua espazioak berpizteko tresna izan daitekeela azpimarratuko du. Aurtengo erakusketa nagusiari lotutako hitzaldietako bat da, ‘Aldaketa bizi’, non estudioak hiru etxebizitza sozial horiek erakusketa-pieza baten bidez irudikatu dituen.
Azkenik, Mugak/ Bienalak edizio honetan bultzatzen dituen bi argitalpenetako bat aurkeztuko da: ‘Etxe-bizitza birpentsatu’, HALO Arkitekturak sortua. Bienal honetako hainbat puntutan doan eskuragarri dagoen dibulgazio-gida bat da. Gure etxebizitzei buruz, horietan nola bizi garen eta hartzen dituzten formei buruz hausnartzera gonbidatzen du. Gainera, Instagrameko profil bat gaitu da parte hartzen duen publikoaren hausnarketak eta ondorioak jasotzeko tresna gisa (@re_domestico).
Bigarren argitalpena arkitektura-forentse tailer baten bidez aurkeztuko da Bilboko Alde Zaharrean, azaroaren 10ean, eta pabiloian amaituko da. ‘Trazas de ronda’ Jaime Gutiérrez Armendariz, Andrea Aguilera Ruiz eta Itziar Molinero Mirandaren proiektua da. Eremu horretan kokatutako familia-eraikin bati buruzko ikerketa baten ondorioz sortu zen. Eraikin hori salgai jarri zen, ez zelako erabiltzen eta ia kolapsatuta zegoelako. Oinarri horretatik abiatuta, dokumentu grafikoak belaunaldiz belaunaldi bertan nola bizi izan zen berreraiki nahi du, etxebizitzetan aurkitutako aztarnak, markak… aztertuz. Tailerrak lan egiteko modu hori errepikatzea bilatuko du eta, «frottage» bezalako tekniken, eskaiolazko moldeen edo jendeak aurki ditzakeen objektuen bidez, bertan bizi denaren laginak bilatuko dira kaleetan zehar.
Pabiloiak ‘disco-TEKAK. Bumping-aren tenpluak Gipuzkoako kostaldean’ hartuko du, BeAr Architects estudio bilbotarrak bultzatua, azaroaren 15etik 17ra. Bumping-ak Euskadin disko fenomenoa leherrarazi zuen eta musikak arlo sozialera, modara, aisialdira… egin zuen salto. Proiektu honek garai horretara hurbilketa bat eskaini nahi du hiru hitzaldiren bidez, haren testuingurua eta inplikazioak ulertzeko eta aisialdiari eta hiri-tribuei buruzko fenomeno hori lokalismotik haratago hedatzeko. Hitzaldiak lehen mailako hizlarien eskutik etorriko dira: David Bestué, Fernando Castro eta Iñaki Garmendia; María Langarita eta Pol Esteve; eta Ernesto Castro eta Patxi Eguiluz. Gainera, 18an, Bilbotik autobus bidezko bisita gidatua antolatu da, Gipuzkoako kostaldeko tenplu horietako batzuen aztarnak ikusteko.
Azkenik, laugarren edizio honetako nobedadea den Off Mugak/ ‘side events’-en programak bi hitzaldi ekarriko ditu pabiloira azaroaren 23an. Lehena ‘BER aurrizkia Guadalajarako periferian (Mexiko)’ da, Luis Manuel Ochoa Sosa arkitekto mexikarraren eskutik. Ondoren, ‘Guiri, deribak eta hausnarketak’ lanaren txanda izango da. Bilboko Monterreyko TECeko ikasle eta irakasleen begiradatik abiatuta, arkitekturaren, bisitarien eta turisten arteko elkarrekintzari eta horiek hirietan dituzten ondorioei buruzko bidaia/tailer batetik abiatuta jarriko da martxan.
Bilboko itsasadarra, hiria berrasmatzeko ardatza
Bilbora askotariko jarduerak ekarriko dituen beste programetako bat da ‘Itsasadarra metropoliko hiri-espazioa berreraikitzeko, berpizteko eta berrasmatzeko ardatz estrategiko gisa’. Bilbao Metrópoli-30ek bultzatzen du, eta, aldi berean, tokiko eragile ugari batzen ditu. Azaroaren 7an hasiko da, Itsasmuseumen, eta bertan Bilboko itsasadarraren iraganaren, orainaren eta etorkizunaren bisita birtuala aurkeztuko da, Caminos Euskadi eta Bilboko Portu Agintaritzaren eskutik. Amaieran, bisita gidatua egingo da ‘Piel de luz’ instalaziora, 25 urteko epean Bilbok izan duen hiri-eraldaketa sakona irudikatzen duen instalaziora.
Azaroaren 8an ‘Hiri geldia. Oteiza Bilbon’ erakusketa Euskal Herriko Arkitektoen Elkargo Ofizialaren Bilboko egoitzan inauguratuko da. Ikasle talde batek artistarekin batera 1994an Zorrozaurre berrirako egin zuen proiektua erakutsiko du. 19:00etan aurkeztuko da eta hurrengo egunean irekiko da.
Beste erakusketa batek irekiko ditu ateak La Terminal-en. ‘Katebegi/Link/Eslabón’ da, Zorrozaurre uhartearen atzera begirako ikuspegia, 2008tik 2023ra, ZAWPen ‘Mientras tanto’ (‘bitartean’) kontzeptuaren kudeaketari buruzkoa. Hilaren 10ean aurkeztuko da, 19:00etan, eta hurrengo egunean irekiko ditu ateak.
Azaroaren 14an ‘Erriberako egituren berrerabilpena Bilboko itsasadarrean’ tailerra egingo da IED Kunsthalen, Aitor Ortiz eta Ricardo Ruizen eskutik. Eta, azkenik, 15ean, ‘Bilbo, amesten dugun hiria’ pintura-erakusketa zabalduko da Amiarten, 12 herrialdetako artisten eskutik, Bilboko itsasadarrari eta hiriari buruzko ibilbide eta elkarrizketa oso baten sentimendutik abiatuta.
Doako jarduera gehiago
Gazteentzako arkitektura Maushaus-en eskutik datorkigu, Guggenheim Bilbao Museoko ‘Gego. Infinitua neurtzen’ erakusketaren harira diseinatutako tailerrekin. Artistaren obrara hurbiltzen dira, espazio arkitektonikoarekin duen harremana agerian utziz. ‘Espazioan barrena’, 10ean, eta ‘Itzal baten eraikuntza’, 17an, dira.
Off Mugak/-eko bigarren jarduera bat izango da Bilbon, azaroaren 9an, IED Kunsthal-en: SoiL-ren eskutik, ‘Paisaiaren diseinutik hiria berrasmatu’ hitzaldiak hiria berreraikitzeko, berpizteko eta berrasmatzeko dituen aukerak eta irtenbideak jorratuko ditu.
Azkenik, Euskadiko hiru probintzietako arkitektura teknikoko elkargo ofizialek ‘REdoing: Industrializazioa berrikuntzan: nola aplikatu teknologia berriak eraikin-parkea berreformatzeko’ antolatu dute. Russell Loveridgeren eskutik, hitzaldi magistral baten bidez, eta eraikuntzaren eta birgaitzearen sektoreko adituekin egingo den mahai-inguru baten bidez, dauden eraikinak berritzeko erronka handiari aplika dakizkiokeen azken teknologiei buruz hausnartu nahi da.
Mugak/ Bienalaren hitzaldi nagusiak
Hainbat eragilek laugarren edizio honetarako sortu duten programazioaz gain, Mugak/ Bienalak ‘Aldaketa bizi’ erakusketa nagusiari lotutako bi hitzaldi gehiago ekarriko ditu Bilbora. Amid.cero9 estudio madrildarra eta Beatriz Colomina ikertzailea izango dira azaroaren 22an Azkuna Zentroan. Amid.cero9-k ‘Worlding’ izeneko programa ekarriko du Bilbora. Programa hori Vienako Arte Aplikatuen Unibertsitateko Arkitektura Institutuan garatzen ari da gaur egun, eta Cristina Díaz Moreno eta Efrén García Grinda estudioaren sortzaileen lan-metodoa deskribatzen du, bai lan akademikoan, bai amid.cero9-n. Bestalde, Colominak, Ignacio G. Galán eta Evangelos Kotsioris lankideekin batera, ‘Radical Pedagogies’ proiektua hurbilduko du. Proiektu horrek hamarkada bat darama Bigarren Mundu Gerraren ondorengo hamarkadetan arkitekturaren irakaskuntza eraldatu zuten ikaskuntza-modu berriak ikertzen.
