Trantsizio Sozialaren eta 2030 Agendaren Idazkaritza Nagusiak «Krisi klimatikoa konpontzeko hiru kontratu» izeneko Erronkak bildumaren hirugarren zenbakia argitaratu du. Hirugarren argitalpen honek klima-krisiak planteatzen dizkigun erronketako batzuk jorratzen ditu, ikuspegi praktiko eta zehatz bat eskainiz, bai eta gogoeta teoriko edo kontzeptual bat ere.
Egileak, Victor Viñuales soziologoak, Ekologia eta Garapena Fundazioaren (ECODES) kofundatzaileak eta zuzendariak, gaur egun gizateriak duen erronka nagusia zein den adierazi du: «planetako bizitzak posible izaten jarraitzea ahalbidetuko duen bidezko trantsizioaren bideari ekitea».
Argitalpenaren izenburuak dioenez, jasangarritasunaren erronka izugarriak hiru kontratu sozial behar ditu: (1) naturarekin sinatu behar duguna; (2) gure garaikideekin sinatu behar duguna (belaunaldi barruko kontratua); eta (3) etorriko direnekin idatzi behar dena (belaunaldi arteko kontratua).
Egilearen ustez, naturarekiko kontratuak esan nahi du «menderatzearen paradigmatik ekomendekotasunera igarotzea. Ingurunea menderatzea eta ustiatzea garapen-ardatz gisa jartzen duen nozio hori birpentsatzea, gizakiak ekomendekoak garela ulertzen duen beste batekin aldatzeko «.
Viñualesek adierazi duenez, belaunaldien arteko kontratuak «tokikoaren eta globalaren arteko hautabidea gainditzea esan nahi du, edozein politika ikuspegi global batetik pentsatu behar dela onartuta, hori homogeneotasunaren sinonimoa izan gabe. Globala, tokian tokikoaren errealitate anitzen, pluralen eta askotarikoen batura bezala».
Azkenik, hirugarren kontratu handia, jasangarritasunaren belaunaldien arteko dimentsioa aipatzen duena, ECODESeko zuzendariaren iritziz, «gaur egun sortzen ari den kontratu soziala da, eta iragana, oraina eta etorkizuna osotasun baten zati gisa elkarrekin bizi behar dira. Horretarako, optika aldatu behar da, logika berriak txertatu, eta, batez ere, herritarrak eraldaketa horien partaide izan behar dira «.
Testua gutako bakoitzari egindako dei bat da, «erantzukizun desberdinekin eta, beraz, jarduteko aukera desberdinekin, baina arlo publikoaren, pribatuaren eta sozialaren ekintzarako dei batekin, tokiko eta/edo eskualdeko ikuspegi batetik».
Ildo horretan, Victor Viñualesek azaldu du zergatik den tokikoa/eskualdekoa klima-kausaren etorkizuna erabakitzeko gune handia: (1) tokiko ekintzak etsipenari aurre egiteko aukera ematen du; (2) tokiko eskalan errazagoa da proiektu partekatuak imajinatzea; (3) berrikuntza-zentro deszentralizatuen beharra; eta (4) ingurumen-arazoak lotuta daude, baina, era berean, irtenbideak elkarri lotuta daude, bereziki tokiko edo eskualdeko mailan.
Erronkak argitalpenak
Erronkak bildumaren ibilbidea 2023ko otsailean hasi zen, eta dagoeneko hiru zenbaki argitaratu dira. Lehenengoa «Gure Agenda Komuna eta kontratu soziala berritzea» izan zen, Mariano Aguirrek sinatua. Bertan, Antonio Guterresek aurkeztutako Gure Agenda Komuna txostenaren gaurkotasuna eta potentzialtasuna aztertzen dira. Bigarren zenbakiak, «Euskadiko belaunaldien arteko harremanen etorkizunari buruzko elkarrizketa eta eztabaida publikoa bilatzea» izenekoak eta Javier Yanguas eta Joseba Zalakainek sinatutakoak, trantsizio edo eraldaketa soziala deitu izan dena eskaintzen duen eztabaida-alderdi ugarietako bati heltzen dio.
Bilduma honen helburua da argudioak ematea 2030 Agendak planteatzen dituen erronka handiak ulertzeko eta horiei aurre egiteko. Azken batean, gogoeta eta hausnarketa partekatzea bidegurutzearen erdian. Erronkak bildumaren misio hori argitalpen bakoitzaren ezaugarri izango diren irizpide batzuen arabera garatuko da.
Lehenik eta behin, zenbaki bakoitzeko gaiak Garapen Jasangarrirako Helburuei lotutako erronka handietako bati heltzen dio. Haren tratamenduak bi irizpide bete behar ditu: haren esanahia eta garrantzia ulertzen laguntzea eta gonbidatzen dituen eraldaketa praktikoak ulertzen laguntzea.
Idazkien estiloak modu pedagogikoan landu behar ditu gai konplexuak, gizarte osoarentzat duten garrantziagatik ulergarriak izan behar dutenak. Ildo beretik, dokumentuen luzera ez da 20 orrialdetik gorakoa izango.
Bilduma bereziki pentsatuta dago zinegotzien, alkateen, erakunde guztietako kargu publikoen, administrazioetako teknikarien, irakasleen edo gizarte-erakundeetako eta enpresetako kideen jarduerarako erabilgarria izateko. Azken batean, 2030 Agendaren esparrua inguratzen duen guztia gehiago eta hobeto ezagutzeko interesa duen edozein pertsona edo erakunderi lagundu nahi dio.
Erronkak bildumak, halaber, gaiak azaltzeko zehaztapen-irizpide bat planteatzen die argitalpen bakoitzaren egileei. Eusko Jaurlaritzak defendatu eta berretsi egiten du GJHekiko konpromisoa «zehatzaren metodologiaren» bidez gauzatu behar dela. «Abstrakzio gutxiago eta errealizazio gehiago» formulazioak ondo laburbiltzen du gaur egun 2030 Agendak planteatzen duen premia.
