Gogora Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak hitzarmena sinatu du Kultura Ministerioarekin, Salamancako Memoria Historikoaren Zentro Dokumentalean gordetzen den Ordena Publikoaren Auzitegiko (TOP) dokumentazioa eskuratu, digitalizatu eta ikertzeko.
Ekimen honen bidez 1963 eta 1977 bitartean auzitegi honek EAEko herritarren aurka hasitako sumario guztiak bildu eta aztertuko dira. Lehen hurbilketa bati esker jakin ahal izan da Arabako, Bizkaiako edo Gipuzkoako biztanleak diren 3.000 prozesu baino gehiago daudela. Hala ere, helburua da hiru lurralde historikoetan jaiotako pertsonen sumarioetara ere iristea.
Ikerketa-proiektu hau TOPa sortu zenetik 60 urte beteko direnean jarriko da martxan, abenduaren 2an betetzen da urteurrena, eta ekarpen garrantzitsua izango da Frankismo garaiko eta Trantsizioaren hasierako egia argitzeko; izan ere, aldi horretan Euskadin jasandako errepresioaren dimentsio eta ezaugarri gehienak ezagutzeko aukera emango du. Gainera, dokumentazio hori eskuratu ahal izatea funtsezkoa da diktaduraren aurkako gizarte-mugimenduen eta dinamika politiko eta kulturalen historia berreskuratzeko. Dokumentazio horren azterketa ‘Gerra Zibilean eta Frankismoan (1936-1978) izandako giza eskubideen urraketei buruzko oinarrizko txostenaren’ parte da.
‘TOP 60 urte’ hitzaldi-solasaldia
Efemeridea dela eta, Gogora Institutuak ‘TOP 60 urte’ hitzaldi-solasaldia antolatu du, Donostiako San Telmo Museoarekin lankidetzan. Abenduaren 19an izango da, 18: 30ean, museoan bertan.
Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuko zuzendari Aintzane Ezenarrok gidatuko du solasaldia, eta honako hauek hartuko dute parte: Juan José del Águila, abokatu laboralista, magistratua eta Zuzenbidean doktorea, ‘El TOP: la represión de la libertad (1963-1977)’ liburuaren egilea, auzitegi frankistaren historiari eta errepresio-ekintzari buruzko erreferentziazko lana. Josu Chueca, UPV-EHUko Historia Garaikideko irakaslea, eta epaimahai honen jardunaren biktimaren baten esku-hartzea ere aurreikusten da.
TOPari buruzko dokumentalaren emanaldia, ETB1en eta ETB2n
Asteburu honetan ETBk ‘Ordena Publikoko Auzitegia. Errepresiorako Legea’ dokumentala emango du, Gogora Institutuaren eta EITBmediaren arteko lankidetzaren emaitza.
‘Memoria Eraikiz’ saileko kapitulu berri honek TOParen zeregina aztertzen du, funtsean, Francoren erregimenean delitu politikotzat hartzen ziren jokabideak zapaltzea zuen eginkizun, gaur egun Konstituzioan agertzen diren oinarrizko eskubide ia guztiak subertsiboak ziren garaian.
Horrela, auzitegi frankista horrek epaitu eta zigortu zituen pertsonen testigantza jasotzen da dokumentalean. Militante abertzaleak, CCOO eta Alderdi Komunistako militanteak, frankismoaren aurka agertu zirenak, klandestinitatea, atxilotzeko arrazoia, galdeketak eta, kasu batzuetan, Brigada Politiko-Sozialak espetxeratu aurretik egindako torturak.
‘Ordena Publikoko Auzitegia. Errepresiorako Legea’ dokumentala abenduaren 2an izango da ikusgai ETB2n, 23: 15etik aurrera, eta hurrengo egunean, abenduaren 3an, ETB1en, ordu berari buruz. Emanaldiaren ondoren, ETB Nahieran atarian egongo da eskuragarri, ‘Eraikiz Memoria’ atalean, eta bertan bilduko dira serie honetako dokumentu guztiak.
