- Unitateak 2024rako bere lehen Urteko Laguntza Plana du, joan den urtean onartutako legean aurreikusitako Kontrol Ikuskaritza, 20 helburu eta 36 jarduketa dituena
Lanbide Zerbitzu Publikoaren Kontrol Unitate berria 19 ikuskatzailerekin osatu da, astelehen honetan. Eta, barne-kontroleko funtzioez gai, diru-sarrerak Bermatzeko eta Gizarteratzeko Euskal Sistemaren Legean aurreikusitako betebeharrak behar bezala betetzen direla zaintzeko funtzioak ere beteko ditu. Horretarako, 2024an, bere lehen Laguntza, Ikuskaritza eta Kontrolerako Urteko Plana garatuko du, 20 helburu eta 36 jarduketa finkatzen dituena.
Kontrol Unitateak 14 pertsona hartu ditu barne, orain arte Lanbideren barneko auditoretza-organoa osatzen zuten bost pertsonez gain. Horri badagokio enplegu-zerbitzuan egon zitezkeen arriskuak identifikatzea eta kudeatzea, funts publikoak behar bezala erabilita. Lege berriak eginkizun gehigarriak esleitzen dizkio organo honi (prestazioak jasotzen dituzten pertsonei beren betebeharrak behar bezala betetzen laguntzeko), eta, aldi berean, aurreikusitako zehapenak aplikatzeko, nahita irregulartasunak egiten direnean. Unitate horrek autonomia funtzionala du. Eta, bere helburuak bete ahal izateko, Lanbideko zuzendaritzari eta zerbitzu guztiei laguntza ematen die.
Legegintzaldi honetan zehar, indartu egin da Ikuskaritza, irregulartasun-arriskuak arintzeko prozesu guztiak nabarmen hobetu dituzten koordinazio-neurriak ezarri ondoren. Denbora horretan, tokiko eta estatuko ia administrazio publiko guztiekin elkarreragingarritasunagatik datuak transmititu dira. Hartara, 2022an zehar 10 milioi transmisio egin dira. Aldi berean, espedienteen berrikuspen automatikoak gehitu egin dira, azken urte osoan 200.000 izan baitziren. Era berean, Ertzaintzarekiko hitzarmena eguneratzeaz gain, lankidetzarako bide iraunkorrak ezarri dira: bai Fiskaltzarekin; bai eta dokumentazioaren, atzerritartasunaren eta erroldatzearen arloan eskumenak dituzten gainerako segurtasun-indarrekin ere. Era berean, Lanbideko langileei irregulartasun-susmoak bideratzeko modua ematen zitzaien.
Legeak eta joan den azaroan onartutako aplikazio-erregelamenduak zenbait neurri osagarri aurreikusten dituzte baldintza guztiak behar bezala betetzen direla egiaztatzeko, bai eta eskatzaileei beren eskubideak eskuratzen laguntzeko mekanismoak ere. Mekanismo horien osagarri, Lanbideko Administrazio Kontseiluak abenduko ohiko bileran onartutako urteko plana onartzen da. Horrela, datorren urtarrilaren 1etik aurrera, denboran bat egingo dute, batetik, Erregelamendua indarrean sartzeak, eta, bestetik, Ikuskapen Unitate indartu honen jardunak.
Prestazioen eta Gizarteratzearen zuzendari Sara Buesak berretsi egin du Lanbidek borondatea duela Legeak lortu nahi dituen helburuak betetzen joateko, gehi behar edota eskubidea dutenei ahalik eta estaldura handiena bermatzeko, batez ere adingabeak eta adinekoak. Baina, aldi berean, adierazi du ahalik eta zorroztasun handiena bermatzeko asmoa duela, funts publikoen erabileran. Halaber zera adierazi du: «Gure babes- eta inklusio-ereduan sinesten dugunok badakigu prestigio handia duela, ez bakarrik lortu behar duenak laguntza eskuratzeak, baizik eta zorroztasunez kudeatzeak. Unitate hau eta Plan hau sortu dira pertsonei laguntzeko beraien betebeharrak ulertzen eta betetzen, gestioa pertsonekiko bermatzailea izan dadin; eta baliabide publikoak zorrotz kudeatu daitezen”.
Lehen ikuskapen-plana
Lehenengo Planak, 20 helburu eta 36 jarduketa dituena, lehendabiziko ardatz du asistentziaren eremua. Ardatz honek erraztu egingo du arazo gehien dituztenak sisteman sartzea. Hartara, laguntza hobea emango du, zeren eta hirugarren sektoreko erakundeekin lankidetza espezifikoen bidez. Aparte, eta hala badagokio, pertsonek nahi izanez gero, erakunde horiek pertsona hauek kudeaketak egin ahalko dituzte haien izenean. Gainera, egiaztatuko da Administrazioaren hizkera beti ulertzeko modukoa dela, bai eta haren baldintzetan egindako edozein aldaketaren berri ematen dela ere, besteak beste.
Laguntza-funtzio horretan ere, Planak konpromisoa hartzen du sarbidean ekitatea bermatuko duten tresna teknologikoak eskaintzeko, bai eta herritarren kexa eta iradokizunei arreta hobea emateko ere.
Informazioa sustatzearen eta irregulartasunak prebenitzearen ikuspegitik, hainbat bide bultzatuko dira zertarako eta betebeharrei eta horiek ez betetzearen ondorioei buruzko informazio zuzena eta gardena emateko, bai modu pertsonalizatuan, bai sentsibilizazioko kanpaina zibikoen bidez. Gainera, nortasuna egiaztatzeko kontrolak hobetuko dira. Eta Lanbideko langileek prestakuntza osagarria jasoko dute, zertarako eta elkarreragingarritasun-zerbitzuen bidez iristen diren datuak zuzen interpretatu ditzaten.
Kontrolaren eta ikuskapenaren funtzioak 15 jarduera biltzen ditu dokumentazioaren kontrola hobetzeko, nortasuna egiaztatzeko (datuak kontrastatzeko kontrol-sistema automatikoak erabilita), gizarteratze-prozesuarekin lotutako betebeharrak jarraitzeko (besteak beste, arreta berezia jarriko da ikastaroak bertan behera uztean, enplegu-eskaintzei uko egitean, edo hitzorduetara ez agertzean). Ildo horretan, Planak jaso egiten du Legeak ezartzen duena zeri eta aurrez aurreko egiaztapenak eskatzeko aukerari buruz eta espediente guztien bi urtez behingo kontrolari buruz.
Ustezko delitu-zantzuen kasuan, legegintzaldi honetan Fiskaltzari helarazteko eta segurtasun-indarrekin lankidetzan aritzeko hasitako praktika jasotzen du Planak estrategiatzat. Baina, horrez gain, herritarren lankidetza sustatzen du, eta jarduteko prozedura bat ezartzen du, zertarako eta Legearen aurkako egoerei buruzko informazioak bideratzeko, erreferentziazko informazioa egiaztatzeko formulak antolatzeko eta, hala badagokio, erabakitzen den erantzuna emateko.
Horretaz gain, aurre ikusten da Lanbidek eta Gizarte Segurantzako Lan Ikuskaritzak lankidetza-hitzarmen bat sinatu dezaten, prestazioetan eragina duten ezkutuko ekonomiako egoerak hautemateko. Gainera, ikuskapen-jarduketen eta etxeetara egindako bisiten kanpainen plangintza ezarriko da, herritarren berme osoarekin, bizikidetza-unitatearen egoerak egiaztatzeko. Planak beste berrikuntza bat du: datu handiak eta adimen artifiziala erabiltzea, espedienteak aurreikusteko, eredu prediktiboak eta preskriptiboak oinarri hartuta.
