Europako Kontseiluko Adituen Batzordeko ordezkaritza batek Nafarroa bisitatu du ostegun honetan, Eskualdeetako edo Hizkuntza Gutxituen Europako Gutunaren aplikazioa ebaluatzeko. Horretarako, hainbat bilera egin ditu euskararekin zerikusia duten erakunde eta entitateekin, gomendioekin txosten bat egiteko. Administrazio publikoei buruzko topaketa espezifikoan, Nafarroako Gobernuak 2017tik 2021era bitartean garatu dituen lan-ildo nagusiak aurkeztu ditu, eta Europako Kontseiluak aurrerago emango duen txostenean (seigarrenean) baloratu eta txertatuko da hori, estatuek, eskualdeek eta gizarte zibileko organismoek emandako informazio guztia bildu eta kontrastatu ondoren.
Iruñera etorri den batzordearen ordezkaritza honako hauek osatu dute: Albert Branchadell (Bartzelonako Unibertsitate Autonomoa), René de Groot (Maastricht University), Aline Kunz (University of Bern), Jarmo Lainio (Stockholm University) eta Maxime Huot (Conseil de l ‘Europe). Nafarroako Gobernuaren aldetik, bilera horretan parte hartu dute, besteak beste, Ana Ollo lehendakariorde eta Memoria eta Bizikidetza, Kanpo Ekintza eta Euskara Saileko kontseilaria eta Euskarabideko zuzendari kudeatzaile Jabier Arakama. Halaber, Nafarroako Udalerrien eta Kontzejuen Federazioko eta Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea (UEMA) ordezkariak izan dira bileran.
Egoera soziolinguistiko eta legala, hezkuntza, kultura eta komunikabideak
Topaketan Europako Gutunean jasotako eremuekin lotutako hainbat gai aztertu dira, hala nola Nafarroan indarrean dagoen legeria, hizkuntza-politikaren plangintza (bereziki aipatuta Euskararen I. Plan Estrategikoa, Estatuko eta Europako erakundeekin lortutako hitzarmenetan sakontzea eta Euskarabidearen organo- eta aurrekontu-indartzea) edo politika publikoko arloen egoera, hala nola irakaskuntza, justizia, kultura, komunikabideak eta Administraziotik herritarrentzako arreta.
Era berean, gizarte- eta ekonomia-bizitzarekin lotutako atalak landu dira, Euskarabidearen apustu estrategikoekin lotuta, eremu sozioekonomikoko lana, gazteria edo teknologia berriak, bai eta hizkuntzaren ezagutzaren eta erabileraren bilakaera ere. Azken alderdi horri dagokionez, nabarmentzekoa da herritarren artean (batez ere gazteenen artean) euskararen ezagutza-mailak azken urteetan izan duen aurrerapen positiboa, nahiz eta aurrerapen hori ez den hain esanguratsua erabilera sozialari dagokionez.
Ebaluazio-mekanismoa: gomendioekin azken txostenaren zain
Eskualdeetako edo Hizkuntza gutxituen Europako Gutunak kontrol-mekanismo bat ezartzen du Gutunak estatu partaideetan duen aplikazioa ebaluatzeko. Prozedura honen elementu nagusia Adituen Batzordea da, Ministroen Batzordea informatzeaz arduratzen dena. Gutuna sinatu zenetik bost txosten egin dira. Ebaluazioa egiteko, Espainiako Estatuak Gutunaren aplikazio zehatzaren berri eman behar du, eta, beraz, eskualdeei horiei buruzko informazioa eskatu die. Euskarabideak Ministerioari helarazi zion Gutuna Nafarroan aplikatzeari buruzko txosten autonomikoa. Geroago, Espainiako Gobernuak, material hori oinarri hartuta, Europako Kontseiluari bidali zion hasierako proposamen hau: «Espainiak Eskualdeetako edo Eremu Urriko Hizkuntzen Europako Gutuna, 2017-2021 aldiari dagokiona, bete izanari buruzko seigarren txostena». Proposamen hori 2023ko abuztuan egin zen, hizkuntzei buruz, Eurogutuna sinatu zuten beste herrialde batzuek egin duten bezala.
Estatuaren txostena berrikusi ondoren, Adituen Batzordeak bisitak egiten ditu lurraldean bertan –prozesu hau dagoen fasean –. Bertan, hizkuntza bakoitza hitz egiten den eta hizkuntza egokien erabilerarekin hertsiki lotuta dagoen lana egiten duten espazio geografikoetako erakundeekin eta elkarteekin biltzen da, eta atentzioa eman dioten gaiei buruzko kontsulta egiten die agintariei. Bilduma amaitutakoan, Adituen Batzordeak bere behin betiko txostena egingo du, eta Europako Kontseiluko Ministroen Batzordeari aurkeztuko dio, proposamenekin eta gomendioekin batera.
