1949ko abenduaren 8an, zortzi dantzarik eta bi txistularik osatutako talde batek emanaldi oso berezia eskaini zuten Barakaldoko San Bizente auzoan, ibilbide luze eta emankor baten hasiera izango zena. Horiek, beste bazkide batzuekin batera, 25 inguru guztira, Laguntasunaren lehen gunea izan ziren, aurten 75. urteurrena ospatzen duena. «Gaur egun Barakaldoko dantza talde nagusietako bat da eta Bizkaiko Euskal Dantza talderik beteranoena bihurtu da. Barakaldoko harrotasuna «, azaldu du Amaia del Campo Barakaldoko alkateak Laguntasuna taldeko Fran Muñoz eta Eder Niñorekin 75. urteurrenaren aurkezpenean.
Gerraosteko testuinguru latzean, etsitzen ez zuten gazte talde batek borroka egin zuen haize eta marearen aurka elkarte historikoaren hazia landatzeko, oro har eta bereziki barakaldar kultura bizirik mantentzeko helburuarekin. Gaur egun, 350 bazkide inguru ditu elkarteak, eta horietatik 200 inguruk Laguntasunako kide aktibo gisa lan egiten dute, dantzari, musikari, erraldoi eta kantarien artean, zeinek modu altruistan beren aletxoa ekartzen baitute tradizio sustraituenen kontserbazioan eta hedapenean.
Dantzariak hainbat taldetan egituratuta daude, adinaren eta mailaren arabera. Bereziki azpimarragarria da Laguntasunak txikienekin egiten duen ahalegina «gure harrobia eta etorkizuna, baina baita gure oraina ere, elkarteko presidente Joseba Altuberen hitzetan», azpimarratu du Muñozek. Dantza eskolaren barruan dauden bost txiki-taldek pasioak partekatzen dituzte pisu nagusia daramaten eta erakustaldiez arduratzen diren gazte taldeekin. Izan ere, Laguntasunako gazteen konpromiso-mailak adierazten du elkarteak osasun ona duela, eta, horrela, erreleboa eta transmisioa bermatzen dira, guztia kultura-boluntariotzatik. Bestalde, 80 bat pertsona heldu joaten dira astero erromeria klaseetara, Euskal Herri osoko dantzak, korrokoak eta taldekoak ikasiz, eta ilusio handiz jartzen dituzte praktikan 2006tik hilero ospatzen dugun Barakaldo Erromerian Programan eta Barakaldon egiten diren erromeria herrikoietan.
Musikaren atala ere Laguntasunaren funtsezko faktore eta zutabea da. Une honetan elkarteak bi fanfarre ditu, bata gaztea eta bestea handia, baita txistulari, dultzainero eta gaitari taldeak ere. Baina, horrez gain, musika tradizionaleko eskolak ematen dira musika eskolan (txistua, dultzaina, triki-trixa, txalaparta eta atabala), ekitaldi eta emanaldi guztietan zuzeneko musika ziurtatuz.
ERRALDOIAK ETA OLENTZERO
Era berean, Laguntasunak Barakaldoko erraldoien konpartsa propioa du 1998tik, elizatearen historian garrantzitsuak izan diren 4 pertsonaz osatua: Galindo de Retuerto jauna, elizatearen sortzaileetako bat, María de Ayala andrea eta Tomasa eta Txomin baserritarrak. «26 urte hauetan, Laguntasunako dantzari, musikari eta erraldoiek eginahalak egiten dituzte figura horiek, askotan Udal Erraldoiekin batera, elizateko jai-ekitaldi guztietan dantzatzeko, eskatzen zaizkien ekitaldi guztietan parte hartzeaz gain», azaldu dute.
BARAKALDAR KULTURAREN ALDEKO APUSTU SENDOA
2011n, Laguntasunak asmo handiko proiektu bati ekin zion, bere jarduera mamitzeko eta egituratzeko: Barakaldori buruzko Azterlan Etnografikoa. Azterketa bibliografikoaren bidez, 85 urtetik gorako barakaldar natiboei egindako inkesten eta elkarrizketen bidez, Barakaldoko bizitza tradizionalaren alderdi kultural guztiak biltzen ditu (hizkuntza, ohiturak, tradizioak, kondairak, mitoak, erromeriak, jai-zikloa, bizi-zikloa, jai erlijioso eta paganoak, dantzak, musikak, anekdotak, kirolak…), gaur egun batzuk erabiltzen ez direnak eta beste batzuk bete-betean daudenak. Ikerketa honek, era berean, Laguntasunako liburutegia osatzen lagundu du, barakaldar gaiei buruzko handiena bihurtuz. Proiektu horren ondorioz, Barakaldoko hainbat adierazpen kultural eta herrikoi berreskuratu dira, hala nola Barakaldoko Elizateko Aurreskua, San Bizente, Karmen eta Santa Luziaren egunak irudikatzen dituena, eta Arrosarioko Erromeria (San Bizente) eta Santa Luziakoa izen bereko Barakaldes auzora, Argalario magalean. «Gure historia kulturala gure hiriko bazter guztietan eta kanpoan kontatzeaz gain, Elizateko Aurreskua bezalako dantzak berreskuratu dituzte, gure hiriko ondare kulturalari balioa emanez», nabarmendu du alkateak.
Laguntasunaren apustu sendoa herria kulturalki dinamizatzea da, eta, beraz, bere ekimenez gain, inauterietan, Barakaldoko eta auzoetako jaietan, Santa Ageda abesbatzetan eta Santa Zezilia egunean parte hartzen dute, besteak beste. Ildo beretik, 1996tik Barakaldoko Olentzeroren jai nagusia bere gain hartzen du. Ordura arte, hainbat kalejira apal zeuden auzoetan zehar, baina Udaleko Kultura Arloari proposamena egin ondoren, San Bizente elkartea arduratzen da, udalaren laguntzarekin, milaka familia barakaldarrek egutegian gorriz markatuta duten ekitaldi tradizionalaz.
75. URTEURRENERAKO JARDUERAK
Laguntasunak bere 75. urteurrena goitik behera ospatzea du helburu, Bizkaiko dantza talderik beteranoena eta Euskal Herriko zaharrenetarikoa izanik bere jarduera etengabe mantendu duena. Hori dela eta, urtean zehar egin ohi dituen 60 ekitaldi ingururekin, 2024an ekitaldi eta ekitaldi berezi batzuk prestatu ditu Barakaldoko mugimendu kulturalaren parte-hartzearekin eta Euskal Herriko hainbat lekutatik efemeride hau ospatzera hurbilduko diren lagunekin. Hori dela eta, asteazken honetan, urtarrilak 24, 19:30etan, urteurrenaren inaugurazio ekitaldia ospatuko da Clara Campoamorren. Bertan, Laguntasunaren historiaren lehen 75 urte hauetan egindako lana aitortuko da eta urte berezi honen nondik norakoak azalduko dira.
