MINBIZIAREN AURKAKO MUNDU EGUNA – OTSAILAREN 4a
-
Euskadin, urtean 14.000 minbizia-kasu berri diagnostikatu ziren, ohikoenen artean daude: kolon-ondestekoa, bularrekoa, prostatakoa eta birikakoa
-
Nabarmen jaitsi da minbiziaren ondoriozko heriotza-tasa, baina Euskadiko heriotza-kausa nagusia izaten jarraitzen du. Euskadiko biztanleriaren % 27 hiltzen da minbiziak eraginda
-
Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak prebentzioaren eta ikerketaren garrantzia nabarmendu du, heriotza-tasa murrizten jarrai dadin, biziraupena handitu dadin eta pazienteei ematen zaien arreta hobe dadin
Euskadin, minbiziak eta gaixotasun horren ondoriozko heriotza-tasak beheranzko joerari eusten diote, Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak otsailaren 4an, igandea, Minbiziaren Aurkako Mundu Eguna dela eta, gaur jakinarazi dituen datuen arabera.
Hala ere, minbizia da, oraindik ere, Euskadiko heriotza-kausa nagusia. Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleriaren % 27,4 minbiziaren ondorioz hiltzen da. Hori dela eta, Osasun Sailak aditzera eman du garrantzi handikoa dela Euskadiko Plan Onkologikoaren barruan, eta batik bat prebentzioaren eta ikerketaren arloan, lanean jarraitzea, heriotza-tasa murrizten jarrai dadin, biziraupena handitu dadin eta pazienteei ematen zaien arreta hobe dadin.
MINBIZIAREN INTZIDENTZIA EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOAN
2014 eta 2018 artean, guztira 71.069 minbizia-kasu diagnostikatu ziren Euskal Autonomia Erkidegoan, hau da, 14.214 kasu berri urtean (8.230 gizonengan eta 5.984 emakumeengan), eta intzidentzia-tasa gordina 100.000 gizoneko 778,8koa izan da, eta 100.000 emakumeko 535,1ekoa. Intzidentziaren % 50 ohikoenak diren lau lokalizazio hauetan dago: kolon-ondestea, bularra, prostata eta birika.
Tumore gaiztoen intzidentzia-tasaren bilakaeraren arabera, 2001-2018 aldian, gizonezkoen artean, progresioa ez da uniformea izan; lehen urteetan, hau da, 2012ra arte, urteko % 0,3 igo zen, eta, ordutik 2018ra arte, urtean % 1,9 jaitsi zen. 2012. urteko inflexio-puntu hori kolon-ondesteko tumore-tasaren beherakada handiaren ondoriozkoa izan da. Emakumeen kasuan, 2013ra arte, urteko % 1,8ko igoera nabarmena izan da, eta, ordutik aurrera, % 0,3ko jaitsiera txikia 2018ra arte. Biriketako minbiziaren intzidentzia nabarmen hazi da.
HERIOTZA-TASAREN BILAKAERA
Heriotza-tasari buruzko datuei dagokienez, 2018-2022 bosturtekoan, Euskal Autonomia Erkidegoko 30.799 biztanle hil dira minbiziaren ondorioz. Horrek esanahi du urtean batez beste 6.160 heriotza izan direla minbiziaren ondorioz (3.674 gizon eta 2.486 emakume); heriotza-tasa gordina 100.000 biztanleko 344,9koa da gizonezkoen artean eta 220,5ekoa emakumezkoen artean.
Bi sexuetan lokalizaziorik ohikoenak birika, kolon-ondestea, pankrea, prostata eta maskuria izan dira. Bost lokalizazio horiek minbiziak eragindako heriotza-tasaren % 50 hartzen dute.
Azken bi hamarkadetan heriotza-tasak izan duen bilakaerari erreparatzen badiogu, gizonen minbiziaren ondoriozko heriotza-tasaren beherakada mantendu egin da aldi osoan; jaitsiera hori urteko % 0,8koa izan da lehen urteetan —2013ra arte hain zuzen ere— eta urteko % 2,4koa 2013tik 2022ra bitartean. Gizonen artean, nabarmen jaitsi da kolon-ondesteko minbiziak (% 4,1) eta biriketako minbiziak (% 1,8) eragindako heriotza-tasa. Aitzitik, gora egin du pankrea-minbiziak gizonen artean eragindako heriotza-tasa, % 1,1 hain zuzen ere.
Emakumeen kasuan, tumore gaiztoek eragindako heriotza-tasa txikiagoa izan da aldi osoan, urteko % 0,3 txikiagoa. Emakumezkoen artean kolon-ondesteko minbiziak eragindako heriotza-tasak behera egin du nabarmen; biriketako minbiziak, berriz, gora egin du, % 6,8 2010era arte eta % 2,7 urte horretatik 2022ra arte.
BULARREKO, ZERBIXEKO ETA KOLONEKO MINBIZIA BAHETZEKO PROGRAMAK
Intzidentzia eta heriotza-tasa murrizteko bide horretan aurrera egingo bada, garrantzi handikoa da prebentzioaren garrantzia nabarmentzea. Agerikoa da euskal osasungintzak tabako- eta alkohol-kontsumoa murrizten laguntzen duten programekin duen konpromisoa, baita jarduera fisikoa eta ohitura osasungarriak sustatzearekin duen konpromisoa ere, minbiziaren eta beste gaixotasun batzuen arrisku-faktore nagusiak saihestu daitezen.
Era berean, Euskadik garatzen dituen baheketa-programen garrantzia azpimarratu behar da, programa horiei esker lortzen baita bularreko, zerbixeko eta koloneko minbizia garaiz detektatzea.
