Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburu Nerea Melgosak gaur goizean adierazi duenez, “landa-eremuko emakumeen ahalduntzeak erantzun integrala eskatzen du, eta Euskadin indarrez sustatzen dugu genero-berdintasuna sektorean; beraz, emaitza positiboak lortzen ari gara. Gazteen artean ere zabaldu behar da, pixkanaka gizarte berriaren lema hartzen ari diren neska eta mutil gazteen artean”.
Familia Nekazaritzari buruzko Konferentzia “Landa-eremuko emakumeen ahalduntzea erantzun integrala emateko: Landa-eremuko emakumeen egoera Euskadin eta Eusko Jaurlaritzaren politikak genero-berdintasuna sustatzeko” biltzarrari hasiera eman dio Melgosak, Gasteizko Europa Kongresu Jauregian.
“Instituzioen eta gizarte-erakundeen arteko lankidetza ahalduntze hori lortzen ari da, baina oraindik bidea dago egiteko. Espero dut Euskadin egiten dugun lan eta printzipioen adibide hau eredu eta jardunbide egoki izango dela Europako beste leku batzuentzat”.
Horretarako, Nerea Melgosak honako helburu hauek proposatu ditu: landa-inguruneko erabakiak hartzeko eremuetan emakumeen parte-hartzea sustatzea; landa-eremuko emakumeen zeregina eta lana ikusaraztea eta balioestea; gizarte erantzukidea sustatzen duten jarduerak bultzatzea; eta landa-inguruneko emakumeen benetako premiak detektatzeko eta transmititzeko foro bat garatzea, haientzako irtenbideak eta hobekuntzak ekarriko dituena. Landa-ingurunean emakumeen eta gizonen berdintasunaren alde lan egiten duten erakundeen eta gizarte-eragileen arteko lankidetza-foro bat ere proposatu du.
Jasangarritasuna
“Familia Nekazaritzaren Munduko Goi Bilera honen anfitrioia da Euskadi egun hauetan: agertoki bikaina, landa-eremuko emakumeen ahalduntzearen alde lurralde honetan egiten dugun lanagatik, jardueragatik eta garrantziagatik, planetaren jasangarritasunarekiko konpromisoaren beharraz eztabaidatzeko eta desberdintasunen murrizketaz hitz egiteko”, adierazi du Nerea Melgosak.
EAEko landa-eremuko emakumeak, Eustat-Euskal Estatistika Erakundearen datuen arabera, aurreko azterlanetan islatzen zenaren bikoitza baino gehiago dira gaur egun, 2022ko Landa Garapenerako Euskal Legean definitzen den “landatartasun” kontzeptuaren aldaketaren ondorioz.
“Hemen, Europar Batasunak bultzatzen duen Lurralde Kohesiorako Politikarekin bat datorren garapen-ikuskera baterantz goaz aurrera”, adierazi du Nerea Melgosak. “Gaur egun, Euskadiko biztanleriaren % 12 landa-eremuetan bizi da: azken urteotan hazkunde txiki bat izan du ehuneko horrek. Gaur egun, estatistikari dagokionez, Euskadiko udalerrien % 73 dira landatarrak, hau da, gure azaleraren % 74”. Euskadiko landa-eremuan bizi diren emakumeen ehunekoa biztanleriaren % 49 da, eta hiri-eremukoa baino txikiagoa da, % 52 gainditzen baitu honek.
Sailburuak zehaztu duenez, “Araban ehuneko hori lurralde guztietako handiena da. Hemen bizi dira emakume gehiago landa-ingurunean (% 9), eta ondoren datoz Bizkaia eta Gipuzkoa (% 7 eta % 6, hurrenez hurren). Horrek egoera orekatua ematen digu –landa-eremukoa zein hiri-eremukoa– sexuaren araberako biztanleriari dagokionez –40/60 arte paritariotzat hartzen da–, eta % 3ko alde txikia dago landa-eremuko maskulinitatearekiko.
Euskadiko landa, ez hain zahartua
Gaur egun, Arreta Bereziko Eremuak izenpean sartzen dira demografiaren eta ekonomiaren ikuspegitik egoera kritikoagoa eta kalteberagoa duten udalerriak, lehen sektorearekiko mendekotasun handiagoa izateaz gain. 61 udalerri daude kategoria horretan sartuta, eta guztira 30.134 biztanle dituzte. Hau da, Euskadiko udalerri guztien % 24,3 eta euskal biztanleriaren % 1,4.
Landa Garapenerako Euskal Lege berriak ikuspegi berezia du “diseinatzen diren politikek euskal landa-eremuan duten eragina kontuan har dezaten beti”.
“Hemen, Europako toki txiki honetan, normalean uste eta esan ohi dena ez bezala, landa-ingurunea ez dago hirikoa baino zahartuagoa. Alderantziz: EAEko landa-eremuko emakumeen % 22k bakarrik gainditzen ditu 65 urte, eta hiri-eremuan, berriz, % 26ra iristen da. EAEko landa-eremuko emakumeen % 16k 15 urte baino gutxiago ditu, % 13k hiri-eremukoak”, zehaztu du Melgosak.
Europar Batasunean, Eurostaten arabera, landa-eremuan lan egiten duten emakumeen % 40 65 urtetik gorakoak dira, eta % 4,9 soilik dira 35 urtetik beherakoak. Nerea Melgosak aipatu duen beste alderdi bat, kontuan hartu beharrekoa, hauxe da, “immigrazioa, EAEko landako biztanleriaren zati gero eta handiagoa da; izan ere, landa-ingurunean bizi diren pertsonen % 9 beste herrialde batzuetatik etorriak dira; hiri-ingurunean tasa hori % 11koa da”.
Azken urteotan Euskadira iristen diren emakume immigranteen kopuruak gora egin du. Gizonei dagokienez, 2012ra arte berdina zen, baina urte horretatik aurrera emakumeen kopurua gizonena baino handiagoa da. Immigranteak kontinente guztietatik datoz, baina ia % 52 Hego Amerikatik datoz, eta ondoren Afrikatik eta Europako beste toki batzuetatik.
“Duela 14 urte, 2010eko urriaren 15ean, Landa-eremuko Emakumeen Nazioarteko Egunean, Euskadiko Landa-eremuko Emakumeen Batzordeak lan-jardunaldi bat egin zuen Guardia-Arabako Errioxan, “Parte hartu, zeuk erabaki” goiburuarekin. “Garai hartan, landa-ingurunean, emakumeek ez zuten gizonen baldintza berdinetan parte hartzen erabaki-eremuetan. Garai hartan, berdintasun demokratikorako oztopo nagusietako bat zen erantzukidetasunik eza eta haurrak eta mendekotasuna duten pertsonak zaintzeko lanak ez partekatzea”, gogorarazi du Melgosak.
Melgosa sailburuaren arabera, “gaur egun, zorionez, gauzak zertxobait aldatu dira, baina oraindik asko dago egiteko: emakumeok oraindik ere kuestionatuak sentitzen gara erabaki-postuetan. Landa-eremuko emakumeek, askotan, uko egin edo beren bizitzako aukera garrantzitsuak atzeratu behar izaten dituzte. Lankideek baino ardura eta lan gehiago dituzte. Landa-eremuko emakumeen ahalduntze pertsonala eta kolektiboa ezinbestekoa da berdintasuna lortzeko bidean aurrera egiteko. Garrantzitsua da berdintasunean trebatzen jarraitzea: gizarte osoa, batez ere gizonak eta belaunaldi berriak. Bereziki nekazal munduan”.
Berdintasun Plana
“Eusko Jaurlaritzan, nire sailetik, legegintzaldi bakoitzean Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Plan bat sustatzen dugu –orain 2022/2024koa amaitzen da–. Plan horretan, Emakunde-Emakumearen Euskal Erakundearen estrategia zehazten da, emakumeen eta gizonen berdintasunaren arloko konpromisoak gauzatzeko. Berdintasunerako zortzigarren Plana onartu berri dugu, “Euskal Autonomia Erkidegoko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako 2030 Estrategiarekin” batera. Plan hori erreferentzia-esparrua da EAEko botere publikoek berdintasunaren arloan duten jarduna bideratzeko”, zehaztu du.
Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuaren arabera, “Estrategia lau ardatz edo lehentasunezko lan-eremutatik abiatuta egituratzen da, eta horien bidez gauzatzen du bere jarduna: gobernu ona; emakumeen ahalduntzea; antolaketa sozial bidezkoa, berdintasunezkoa eta jasangarria; eta emakumeen aurkako indarkeria matxistarik gabeko bizitzak”.
“Europar Batasunak genero-ikuspegia sartzen du landa-garapeneko programetan. Hala, Europako emakumeek egunero erakusten dute sektore horretan duten parte-hartzea esanguratsua eta garrantzitsua dela, eta beren lanaren eragina etxeko eremutik haratago doala. Zorionez, euskal erakunde guztiok –Eusko Jaurlaritzak, Foru Aldundiek eta Udalek– bat egiten dugu landa-sektorean berdintasuna bultzatzeko. Gure erakundeen arteko koordinazioa eta lankidetza azpimarratu behar dugu”, azaldu du Melgosak.
Nerea Melgosaren arabera, “landa-eremuko emakumeen tokiko foro eta topaketa askotan parte hartzen dut: Guardian, Pobesen, Antoñanan, Laudion… batzuk aipatzearren. Euskadin esaterako, Nafarroan edo Iparraldean bezala, hainbat gizarte-erakunde ditugu, besteak beste Laia Eskola, Goizargi Emakumeak, Landa-eremuko Emakumeen Batzordea, Landa XXI, Arabako Landa Inguruneko Emakumeen Sarea, Gure Soroa, Hitzez Baserriko Emakumeen Elkartea edo Andere Nahia”.
Eusko Jaurlaritzak Ekonomiaren Garapen eta Lehiakortasun Sailarekin eta Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailarekin sustatzen duen Landa-eremuko Emakumeen Batzordearen helburua landa-ingurunean emakumeen eta gizonen berdintasuna bultzatzea da, batez ere nekazaritzan eta abeltzaintzan.
Familia Nekazaritzari buruzko VIII. Konferentzia Globala: Gure Planetaren Jasangarritasuna kongresuak, Munduko Landa Foroak antolatuak, bost kontinenteetako familia-nekazaritzako liderrak, gobernuetako ordezkariak, nazioarteko erakundeak, ikerketa-zentroak, fundazioak, kontsumitzaileen elkarteak, gazteak eta emakume nekazariak biltzen ditu Gasteizen.
Kongresua
Konferentzian parte hartzen duten 60 herrialde baino gehiagotako 150 pertsona ingururen eta eskualdeko erakunde garrantzitsuenen artean, honako hauek nabarmentzen dira: Angela Birch, Pacific Farmer Organisation (PIFON); Cecile B. Ndjebet, Basoen Kudeaketa Komunitariorako Emakume Afrikarren Sarea (REFACOF); Elga Angulo, Mercosur Handituko Familia Ekoizleen Elkarteen Konfederazioa (COPROFAM); Lydie Koumba, Plateforme Regionale des Organisations Paysannes d’Afrique Centrale (PROPAC); Egha Desai, Asian Farmers’ Association (AFA) eta Self Employed Women’s Association (SEWA); Álvaro Lario, Nekazaritzaren Garapenerako Nazioarteko Funtsaren (FIDA) presidentea; Janusz Wojciechowski, Nekazaritza eta Landa Garapenerako Europako komisarioa; Tacko Ndiaye, FAOko genero-talde globaleko burua; Joseffa Sacko, Afrikako Batasuneko Landa Ekonomia eta Nekazaritzako komisarioa; Stewart Maginnis, IUCNko zuzendari ondokoa, eta hainbat ministro, tartean Brasilgo Nekazaritzako ministroa.
Munduko Landa Foroak, sortu zenetik, Familia Nekazaritzako zazpi Konferentzia Global egin ditu aldizka. Bertan, gobernuetako, nazioarteko erakundeetako, ikerketa-zentroetako, familia-nekazaritzako erakundeetako, kooperatibetako eta bost kontinenteetako GGKEetako ehunka ordezkarik hartu dute parte.
