2030 Agenda Euskadi Foroak, GJHen gobernantza partekatuaren euskal organoak, seigarren Osoko Bilkura egin du gaur, Iñigo Urkullu Lehendakaria buru zela, Bilboko Euskalduna Jauregian. Lehendakariaz gain, bertan parte hartzen dute Eusko Jaurlaritzako sailburu guztiek, hiru Foru Aldundiek, EUDELek, hiriburuetako Udalek, hiru euskal unibertsitateetako errektoreek, hirugarren sektoreak Sareen Sarearen bidez, eta lankidetza publiko-pribatuak BC3, BRTA edo ACLIMAren bidez.
Bileran, Foroaren 2023ko Memoria eta 2024rako Kudeaketa Plana onartu dira. Memoriaren ondorioetan hiru hobekuntza-eremu eta hiru lorpen finkatu aipatzen dira. Hobekuntza-eremuetan, energia berriztagarriak sortzeko eta kontsumitzeko lehentasuna, erronka demografikoari eman beharreko erantzunak eta 2030 Agendari buruzko dibulgazioa eta gizarte-ezagutza sustatzen jarraitzeko beharra nabarmentzen dira.
Lorpen nagusiei dagokienez, honako hauek nabarmentzen dira: Foro honek eta GJHen aldeko Euskal Aliantzak ordezkatzen duten gobernantza-eredua; Nazio Batuen Local 2030 munduko egoitza Bilbon kokatzea, lehen mailako nazioarteko erakunde bat Euskadin kokatua uzten duena; eta, azkenik, adierazleen eta ebaluazioaren sistema, neurketa-azpiegitura sendoa finkatzen duena. Horrekin batera, Legegintzaldiaren ondare nagusia GJHen lokalizaziorako euskal konpromisoaren eredua da: «Now 2030 Basque Country«, 2030 Agendaren instituzionalizazio, sozializazio eta pertsonalizazio handiagoko konpromiso hirukoitzean oinarritua.
2030 Agenda Euskadi Foroaren Presidentziaren VI. Adierazpena
Topaketaren amaieran, Lehendakariak Foroaren Presidentziaren seigarren Adierazpena aurkeztu du. Irakurri aurretik, Raquel Martí Palestinar errefuxiatuentzako Nazio Batuetako UNRWA España Agentziaren zuzendari exekutiboak hartu du hitza, gonbidatu gisa. Gazako egoera humanitarioari buruzko informazio eguneratua eman du.
Martík gogorarazi duenez, gaur egun, UNRWA «Gazako operazio humanitarioaren bizkarrezurra da; izan ere, bost hilabeteko epean, gatazka batean, munduko beste inon baino haur, kazetari, mediku eta Nazio Batuetako pertsona gehiago hil dira». Txostenen arabera, 31.000 palestinar baino gehiago hil dira 150 egunetan. Biztanleriaren % 5 hilda, zaurituta edo desagertuta dago; ez dute joan daitezkeen leku segururik. Ohartarazi duenez, «gosetea dator, eta laguntza humanitarioaren sarrera erdira jaitsi da. Era berean, Zisjordaniako egoera, Ekialdeko Jerusalem barne, oso larria da. 2023 urterik hilgarriena izan da palestinarrentzat, Nazio Batuek erregistroa hartu zutenetik».
UNRWA España erakundeko zuzendariak azpimarratu duenez, «Gazako biztanleria zibilaren beharrizan izugarriei erantzuteko, beharrezkoa da laguntza humanitarioaren sarbide iraunkorra eta eskala handikoa ziurtatzea, erregaia, ura, elikagaiak eta hornidura medikoak barne, baita berehalako su-etena ere». Ildo horretan, Raquel Martík adierazi duenez, Gazari ematen zaion laguntza handitzea funtsezkoa bada ere, «lurreko sarrerak ahalbidetzen du erantzun handia ematea. Aireko edo itsasoko laguntza ez da lurreko laguntzaren alternatiba. Eragile humanitarioek adierazi dute itsasoz eta airez eramandako laguntza askoz ere garestiagoa eta ez-eraginkorragoa dela kamioiak lurretik bidaltzea baino, herritarrek behar dituzten laguntza-kopuru handiak helarazteko».
Hitzaldi horren ondoren, Lehendakariak Foroari jakinarazi dio datozen asteetan Eusko Jaurlaritzak, Garapenerako Lankidetzaren Euskal Agentziaren bitartez, ekarpen bikoitza egingo diola UNRWAri, 750.000 euro guztira, Gazako larrialdi humanitarioari erantzuten laguntzeko. Zenbateko hori gehituko zaio aurtengo udazkenean larrialdiko lehen deialdiari erantzuteko egindako 625.000 euroko ekarpenari.
Jarraian, Lehendakariak «Etorkizuneko Goi-bilera eta 16. GJH, bakearena» Adierazpena irakurri du. Lehenik eta behin, gerrako agertoki nagusiak aipatu ditu, Yemenetik Ukrainara edo Gazara. «Munduko bakearen aldeko aldarria egiten dugu beste behin ere. Kontzeptu erreferentziala bezain xaflakorra da, eta adierazle argiak behar ditu instrumentalizazioa saihesteko».
Gogorarazi duenez, 2024ko irailean, Nazio Batuek Etorkizunaren Goi-bilera egingo dute, alde anitzeko lankidetza hobetzeko edo egungo erronkei eta mehatxu berriei aurre egiteko. Testuinguru horretan, Iñigo Urkulluk proposatu du Goi-bilera honetan «hausnarketa bat egitea, gaur egun Garapen Jasangarrirako 16. Helburuaren –bakearen helburuaren– esanahiari buruz. Gerrak munduan duen hedapenaren aurrean, 2030 Agendak erreferentzia izan behar du, autoritatez hitz egingo duena, baita bakeaz ere».
Azpimarratu du badirela bakea zer den eta zer ez den argitzen duten oinarrizko adierazleak. Hauetako batzuek nazioarteko komunitatearen erreakzioa ohartarazten eta eskatzen dute: «Herrialde bat aldebakartasunez inbaditzea, gerra-baliabideekin eta inongo justifikaziorik edo probokaziorik gabe, bateraezina da bakea hitza erabiltzearekin. 24 ordutan 1.200 hildako eragiten dituen biztanleria zibilaren aurkako alde bakarreko ekintza terrorista bat bakearen aurkako atentatua da. Lurralde bat bereizi gabe bonbardatzea eta 30.000 biktima baino gehiago eragitea (gehienak zibilak, emakumeak eta haurrak) bakearen aurkakorik erradikalena da”.
Adierazle negatibo horien artean, Lehendakariak beste bi nabarmendu ditu, hala nola bakearen antonimoak: «egarriz, gosez eta laguntzarik gabe hiltzen ari diren setiatutako biztanleei laguntza humanitarioa sartzen ez uztea» edo «elkarrizketa eta irtenbide diplomatikoak eta negoziatuak ukatuz, erabiliz, boikoteatuz edo indarra erabiltzearen lehentasunaren arabera baldintzatuz”.
Badira, halaber, bakerako aurrerapen positiboaren berri ematen duten helburuak eta adierazleak: «Nazio Batuen ebazpenak, nazioarteko legezkotasuna eta nazioarteko zuzenbide humanitarioa errespetatzea»; «multilateralismoa sustatzea eta horren arabera jardutea, alde bakarreko ekintzak edo konponbideak baztertuta»; edo «nazioarteko bitartekaritzarekin elkarrizketa- eta negoziazio-prozesuak sustatzea eta garatzea». Era berean, «giza eskubideen errespetua betetzeari buruzko azterketa gardenak eta independenteak egitea»; edo «biztanleria zibilaren babesari eta laguntza humanitarioari zalantzarik gabeko lehentasuna ematea gizatasunaren eta gatazka baten humanizazioaren gutxieneko agindua onartzea da».
Lehendakariak bere hitzaldia amaitzeko azpimarratu duenez, «bakeak behar duena da munduak argi eta baturik hitz egitea. Garapen Jasangarrirako 16. Helburuak –bakearen helburuak– munduari garbi eta batasunez hitz egin diezazion eragitea Etorkizuneko Goi Bileraren erronka premiazkoena izan daiteke. 2030 Agenda premia eta aukera da, baita bakearentzat ere».
