Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailak eta Abokatutzaren hiru elkargoek hitzarmen bat sinatu dute espetxeetako orientazio eta laguntza juridikoko jarduerak garatzeko, eta Euskadiko espetxeetan erregimen itxi eta arruntean dauden pertsonei eskainiko zaie.
Akordioak datozen lau urteetan iraungo du, eta 342.984 euroko zuzkidura izango du 2024rako. 2023an 160.992 eurokoa izan zen aurrekontua.
Hitzarmenaren helburua da askatasunaz gabetutako pertsonei izaera juridikoko gaiei buruzko lehen kontseilu orientatzailea eta doakoa ematea, baina ezingo da esku hartu jada irekita dauden prozedura judizialetan.
Ildo horretan, eta hitzarmen honen babespean, barneratuek laguntza juridiko hori jasotzeko behar diren baldintzei buruzko informazioa jaso ahal izango dute. Hala, espetxe-ordenamendu juridikoaren edukian orientatu daitezke (sailkapenak, zehapen-prozedurak, baimenak, lekualdatzeak…), edo lagundu egin daiteke espetxe-agintarien eta Justizia Sailaren aurrean idazkiak eta errekurtsoak jartzen, baita espetxe-zaintzako epaitegian dagozkien prozedura judizialetan dauden pertsonak ordezkatzen eta defendatzen ere.
Jarduerak arratsaldeko ordutegian egingo dira lanegunetan. Espetxe bakoitzean (Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa) espetxeetako lege-laguntzako txandako abokatu batek parte hartuko du jardunaldi bakoitzean.
Bestalde, Eusko Jaurlaritzako Justizia Zuzendaritzak egindako zerbitzuen gogobetetze-mailari buruzko ebaluazioak egingo ditu barneratuekin. Ebaluazio horien emaitzak Abokatuen Elkargoetara bidaliko dira. Horiek, berriz, hiru hilean behin txosten bat egingo dute. Txosten horretan, artatutako barneratuei eta egindako kontsulten eta asistentzien tipologiari buruzko datu estatistikoak jasoko dira, besteak beste.
Azkenik, Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailak eta Euskal Abokatutzaren Elkargoek sinatutako akordioak jasotzen duenez, bi aldeek konpromisoa hartu dute espetxe-gaiei buruzko jardunaldiak txandaka egiteko lurralde historiko bakoitzean, espetxeetako lanarekin zerikusia duten pertsona eta erakunde guztiek parte har dezaten.
Eusko Jaurlaritzak izendatutako hiru pertsonak eta Abokatuen Elkargoek izendatutako beste hiru pertsonak osatutako batzorde misto batek egingo du hitzarmenaren betearazpenaren eta bi aldeek hartutako konpromisoen jarraipena, zaintza eta kontrola.
Beste autonomia-erkidego batzuetan ez bezala, Espetxeratuen Laguntzarako Zerbitzua aktibo dago Euskadin 1987tik, gaur egun Bizkaiko Espetxea den Basaurin ibilbidea hasi zuenetik. Ondoren, 1989an, ekimena Martutenera zabaldu zen, gaur egun Gipuzkoako Espetxe Zentrora, eta jada itxita dagoen Langraiz Okara, gaur egun Arabako Espetxean dagoena. Baina orain arte ez zegoen Euskadiko Espetxe Administrazioaren eta Abokatuen Elkargoen arteko lankidetzaren baldintzak eta jarraibideak ezartzen zituen tresnarik, eta hori da hitzarmen berriak errazten duena.
