Gaur, 1979an, Euskadiko Selekzioak Irlandako Ligako hamaikako baten aurka jokatu zuen San Mamesen, euskal selekzioaren historia modernoaren gertakari garrantzitsua izan zena
Gaur 45 urte bete dira Euskadiko selekzioak lehen partida jokatu zuenetik. 1979ko abuztuaren 16an, euskal selekzioak Irlandako Ligako hamaikako baten aurka jokatu zuen San Mamesen eta 4-1 nagusitu zen.
Neurketa honen aurreko urteetan, Jose Eulogio Garate (Atletico Madriden aurka) eta Jose Maria Lizarralde (Real Vallodoliden aurka), eta San Mamesen Sobietar Batasunaren aurkako lagunartekoak jokatu ziren, baina Irlandako talde bisitariaren aurkako partida Euskal Selekzio modernoaren jaiotzat jotzen da.
Norgehiagoka Espainia demokratizazio prozesu batean murgilduta zegoen tentsio handiko egoera politiko baten testuinguruan gertatu zen. Garaiko Gobernuak debekatu egin zuen euskal ereserki nazionala (Gernikako Arbola) jotzea hasierako sakearen aurretik, eta, horren ondorioz, Carlos Garaikoetxea lehendakariak eta hainbat politikari garrantzitsuk presidentearen palkoa utzi eta San Mameseko beste leku batzuetan eseri ziren protesta gisa.
Gainera, bildutako dirua ‘Bai Euskarari’ kanpainara bideratu zen, Sustraiak elkarteak eta Euskaltzaindiak euskararen erabilera sustatzeko asmoz antolatutako kanpainera.
40.000 zalek bete zuten San Mames zaharra, eta neurketaren aurreko festetan euskal musika eta dantza tradizionalak izan ziren nagusi, baita Jose Irarragorri eta Isidro Langarari zuzendutako ohorezko sakea, Espainiako Gerra Zibilean euskal errefuxiatuentzako dirua biltzen munduan zehar ibilitako selekzioko bi kideentzat.
Norgehiagokaren nondik norakoak
Jesus Garayk eta Andoni Elizondok zuzenduta, euskaldunek hasierako hamaikako indartsua aurkeztu zuten, Athletic Clubeko eta Realeko jokalarien nahasketa batekin: Jose Angel Iribar; Genaro Celayeta, Inaxio Kortabarria, Jose Ramon Alexanko, Javier Escalza; Angel María Villar, Periko Alonso, Jesus Maria Zamora; Dani Ruiz-Bazan, Jesus Maria Satrustegui eta Txetxu Rojo.
Luis Arconada, Agustín Gajate, Javier Irureta, Fernando Tirapu eta Estanislao Argote ere aulkitik irten ziren.
Billy Young Bohemianseko teknikariak zuzendutako talde irlandarra honako hau izan zen: Peter Thomas, Alan Patterson, Pat Nolan, Joe Burke, Terry Eviston, Ronnie Whelan, Johnny Walsh, John Delamere, Johnny Fullam, Austin Brady, Tommy McConville, Jerome Clarke, Richie Bayly, Eddie Byrne, Pierce O ‘Leary eta Paddy Joyce.
Euskadiko Selekzioa 10. minutuan aurreratu zen. Danik urrutitik jaurti zuen Alonsorengandik jasotako baloia. Zazpi minutu geroago, Satrustegik euskaldunen aldea bikoiztu zuen.
Neurketa 30. minutura iritsi zenean, Iribar kapitaina Arconadak ordezkatu zuen eta Athleticeko atezaina, partidaren bilakaeran funtsezkoa izan zena, txaloartean joan zen. Espainiako selekzioarekin jokatu zituen 49 partiden ondoren, bere nazioarteko 50. agerpena izan zen.
Irlandak aldea murriztu zuen atsedenaldira iritsi aurretik Ronnie Whelanen area kanpotik egindako ezkerkada batekin. Whelanek 17 urte besterik ez zituen orduan, eta hilabete batzuk geroago Liverpool FC taldeak fitxatu zuen. Bertan, klubeko mito bihurtu zen eta maila goreneko sei titulu eta Europako Kopa bat irabazi zituen.
Kasualitatez, Ronnie San Mamesera 1983/84 denboraldian Europako Kopako partida itzuli zen. Ordezkoen aulkian eseri zen eta ez zuen minuturik jokatu txapeldun bilkatu zen taldeak, final-zortzirenetako kanporaketako itzulerako partidan, Athletic Europako txapelketatik kanporatu zuten partidan.
Euskal selekzioak 3-1ekoa sartu zuen, Burkek area barruan Satrustegi lurrera bota ondoren. Danik penalti puntutik asmatu zuen. Zamorak azken gola sartu zuen amaieratik bost minutura, aldaratze bat jaso eta Patterson gainditu ostean.
«Sentimendu eta arrazoi ezberdin asko batu zituen partida izan zen. Duela asko itxaron nuen unea«, esan zuen Iribarrek norgehiagokari buruz hausnartzerakoan. «Maila pertsonalean, nire ibilbidearen amaierara hurbiltzen nintzen eta ilusio handia egin zidan jokatzeak«.
Arauzko denboraren ondoren, euskaltzainburuak irabazleen garaikurra eman zien Iribar eta Arconadari.
Euskal Selekzioa San Mamesen
1979an Irlandako Ligako hamaikakoa jaso zuenetik, Euskal Selekzioaren beste 20 partida jokatu dira San Mamesen. Azkena, 2024ko martxoan, Marcelo Bielsaren Uruguairen aurka (1-1). 35.500 ikusle izan zituen norgehiagokak, eta Alvaro Djalok, Athleticen fitxaketa berriak, gola sartu zuen euskaldunentzat; Matias Vecinok, berriz, berdinketaren gola egin zuen uruguaiarrentzat.
