Mugikortasun Jasangarriaren Sailak 567,2 milioi euroko aurrekontua izango du 2025eko ekitaldian, Susana García Chueca sailburuak asteazken honetan Legebiltzarrean xehatu duen proiektuaren arabera. Garraio Sailak % 1,8ko igoera du, 2024rako Garraio Sailaren aurrekontu-proiektuarekin alderatuta, eta igoera hori, neurri handi batean, Eusko Jaurlaritzak Renfek erabiltzen duen aldiriko tren-zerbitzuaren eskumena bere gain hartzean oinarritzen da, urte honen amaierara arte Espainiako Gobernuak kudeatzen baitu.
Sailburuak planteatutako kontuen helburua da Euskadiko pertsona guztientzako garraio publiko jasangarria, kalitatezkoa, eskuragarria eta irisgarria bultzatzea. Bi ardatzen bidez egingo du: alde batetik, mugikortasunaren arloko eskubideak zabalduz, beste eskubide batzuk erabili ahal izateko, eta, bestetik, kalitatezko trenbide-azpiegiturak sustatuz, biak ere autonomia-erkidegoaren egituraketan eta kohesio sozialean aurrera egiteko helburuarekin.
MUGIKORTASUN JASANGARRIAREN ESTRATEGIA
Mugikortasun Jasangarriaren Estrategiako Zuzendaritzak 230 milioi euro izango ditu, eta horien artean 2,7 milioi Bat, Barik eta Mugi txartelen elkarreragingarritasuna bultzatzeko. Txartel horien azken etapa Mugi Bilbobusen eta Bizkaibusen integratuta eta Bat eta Barik Lurraldebusen integratuta hasiko da. Txartelen elkarreragingarritasuna Mugikortasun Jasangarriaren Legean jasota dago, eta garraio publikoaren erabilera erraztea eta intermodalitatea bultzatzea du helburu. Lege horrek berak jasotzen du hurrengo hamarkadarako Mugikortasun Jasangarriaren Plana onartuko dela, eta hurrengo hilabeteetan aurrera egingo dela, Trenbide Sektorearen Legearen aurreproiektuaren idazketan bezala.
Ildo horretan, bi helburu nagusiri egingo zaie aurre:
- Renfek erabiltzen dituen aldiriko lineen kudeaketa bere gain hartzea: Gobernu zentralak aldiriko zerbitzuen eskumena transferituta, aurrekontu-proiektuak 92,7 milioi euro biltzen ditu. 2025ean, martxan dauden zerbitzuen kudeaketaz gain, hobekuntzak ezarriko dira Karrantza eta Aranguren arteko eremuan, Bizkaian, eta Arabako trenbide-sarean.
- Euskotren etorkizun hurbileko erronketarako prestatzea: Sozietate publikoak 117,2 milioi euro izango ditu -176 milioi euro, erabilitako garraiobide guztiak kontuan hartuta-. Jardueren artean, hurrengoak nabarmentzen dira:
- Donostialdeko Topoarentzat profesionalak kontratatzea eta prestatzea: 2,1 milioi euro erabiliko dira taldeak kontratatzeko eta lurpeko pasabidea martxan jar dezaten prestatzeko.
- Bilboko metroaren L5erako trenen erosketa eta motorizazioa: 2,6 milioi euro bideratuko dira S949 eta S900 motorizatzeko, dagoeneko sarea zeharkatzen duten unitateak Etxebarri eta Galdakao-Usansolo Ospitalearen arteko 5 lineari gehitu ahal izateko, eta beste 3,7 milioi euro bideratuko dira EMU 980 serieko lau tren erostera, linea horri berari zerbitzua emateko.
- Vitoria-Gasteizko tranbiaren ibilgailu-parkea handitzea: Milioi bat euro bideratuko da dagoeneko lizitatu diren hiru tranbia estra-luze eta 2025ean lizitaziora aterako dira beste bederatzi tranbia, guztiak ere Zabalganarako tranbia martxan jartzera bideratuak.
- Trenbide-segurtasuneko sistema berrietan inbertitzea: Euskotrenek 8,1 milioi euro bideratuko ditu, eta Euskal Trenbide Sareak 5,6 milioi euro European Rail Traffic Management System (ERTMS) sistema ezartzeko. Sistema horrek sarea kontrolatu, seinaleztatu eta trenekin komunikatzen du, modu estandarizatuan Europako eremu osoan, puntako teknologia digitalaren bidez segurtasuna indartzeko.
- Irisgarritasuna mantentzea eta bultzatzea: 550.000 euro erabiliko dira trenen eta tranbien irisgarritasuna hobetzeko, 20 milioi euro material mugikorra mantentzeko eta kontserbatzeko, eta beste 2,2 euro bidalketa-makinak mantentzeko.
Bestalde, mantendu egingo dira dirulaguntzen deialdiak, teknologia berriak ezartzeko, asoziazionismoa bultzatzeko eta errepideko garraioaren jarduera baztertzeko prozesuan laguntzeko, 680.000 eurorekin. Aireportu-ereduak 1,5 milioi euro ditu.
TRENBIDE-AZPIEGITURAK
Azpiegitura eta Garraioetako Zuzendaritzak 248,9 milioi euro erabiliko ditu, obra estrategikoen azken txanpan eta etorkizuneko tren- eta tranbia-linea berriak prestatzeko lanetan oinarritutako inbertsioekin:
- Euskadiko trenbide-azpiegitura bultzatzea: Aurrekontu-proiektuak 210 milioi euro ditu, Euskotrenek erabiltzen duen Euskal Trenbide Sareko trenbide-sarean azpiegitura berriak eraikitzeko eta daudenak hobetzeko, 50 jarduketa ingururekin:
- Donostiako lurpeko pasabidearen azken faseak: Trazaduraren eraikuntzak eta Gipuzkoako hiriburuko hiru geltoki berriek 47,8 milioi euroko aurrekontuarekin egingo diote aurre azken faseei, eta Altza eta Galtzaraborda arteko lurpeko saihesbideak, berriz, gune horretako maiztasunak 15 minututik 7,5 minutura hobetzea ahalbidetuko duenak, 29,4 milioi euro izango ditu, bi azpiegiturak 2026an martxan jartzeko.
- Gipuzkoako beste jarduketa batzuk: Amarako merkantzien saihesbideak, 2025eko bigarren seihilekoan hasiko denak, 6,4 milioi euro izango ditu; Anoetako geltokiak 8,5 milioi euro; Usurbilgoak 8,5; Altzolako saihesbideak 10,5 milioi euro; Aginagako mozketak 4,7 milioi euro; Eibarko Estaziño eta Azitain arteko estaldurak 9,4 milioi euro; eta Zumaiako kotxetegiak 4,1 milioi euro.
- Bilboko Metroaren 5. linearen aurrerapena: 33 milioi euro bideratuko dira Etxebarri eta Usansolo arteko hiru zatiak eraikitzeko eta laugarren zatiaren eraikuntza-proiektua idazteko, Usansoloko Ospitalearen eta Euskotrenen egungo linearen arteko lotura, alegia.
- Bizkaiko beste jarduera batzuk: Euba, Bernabeitia eta Zaldibarko trenbide-pasaguneak kentzeak 2,3 milioi euro ditu, Gernikako geltokiak 3,1 eta Bediakoak 3,4.
- Etorkizuneko azpiegituren plangintza
- Gasteiztik Zabalganarako tranbia: Eraikuntza-proiektua idazten amaituko da, informazio-azterlana onartzen denean, eta obrak lizitatuko dira.
- Bilbotik Zorrozaurrerako tranbia: Aurrera egingo da Zorrozaurrerako tranbia eraikitzeko proiektuan eta Los Cañoseko geltoki berrian, Atxuri-Bolueta tartean.
- Loiolako Erriberako aldagunea: Euskal Trenbide Sareak 0,5 milioi euroko partida izango du Renfek Gipuzkoa iparraldetik hegoaldera eta Euskotren probintziaren ekialdetik mendebaldera duen sarea lotzeko gune horren proiektuan aurrera egiteko, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Espainiako Gobernuak kofinantzatuta.
- Irun: ETSren trenbideak ADIFen trenbideetara hurbiltzeko protokoloa laster sinatuko da Udalarekin eta ADIFekin.
Euskal Trenbide Sarearen azpiegiturei aurre egiteko zenbatekoari 85,2 milioi euro gehitu behar zaizkio, abiadura handiko sarea eta hegoaldeko trenbide-saihesbidea kudeatzeko mandatuen bidez:
- Euskal Trenbide Sare Berria: Amaitutako trenbideak jarriko diren plataformaren 17 tarteekin, kudeaketa-mandatu horren barruan sartzen diren inbertsioen artean 67,3 milioi euro daude, horietatik gehienak, 54,3 milioi, Donostiako Atotxako geltokia eta abiadura handiko trenbidea hartzeko trenbide-hondartza birmoldatzeko azken faseei aurre egiteko. Kontuek 1,5 milioi euro biltzen dituzte Euskal Y-a Abandoko geltokira (Bilbo) sartzeko tunela eraikitzeko proiektuan aurrera egiteko, eta beste milioi bat Gasteizko Arkautiko lotunearen proiektua idazten hasteko. Datozen asteetan sinatuko da dagokion mandatua.
- Hegoaldeko Trenbide Saihesbidea: Ministroen Kontseiluak informazio-azterlanaren onarpenaren zain, kontuek 17,9 milioi euro biltzen dituzte obrak hasteko, eraikuntza-proiektuak onartu ondoren.
