Aurkeztu da Gipuzkoako Foru Aldundian Euskal Herriko Artisautza Azokari buruzko webgunea, esku-lanbide tradizional eta modernoen sustapenean mugarri izan zena. Prentsaurrekoan Irune Berasaluze Gobernantza foru diputatua, Aizpea Otaegi Errenteriako alkatea, Andoni Goitia Ereintza Elkarteko lehendakaria eta Blanka Gomez de Segura artisaua izan dira.
Webgunea, eskulangintza.ereintza.com helbidean eskuragarri dagoena, «artxibo digital bat baino askoz gehiago da», foru bozeramailearen hitzetan. 1979 eta 2017 urteen artean egindako azoka enblematiko honen 39 edizioetan parte hartu zuten 680 artisau tailerren ahaleginari eta sormenari omenaldia da. 2.000 argazki dokumentatu baino gehiago, parte hartu zuten tailerrei buruzko datu zehatzak eta diseinu intuitiboa ditu, eta hezkuntza eta kultura baliabidea izan nahi du, bai herritarrentzat, bai sektoreko erakunde eta profesionalentzat. Irune Berasaluzek azpimarratu duenez, proiektu honen garrantzia azpimarratuz: «Webgune hau ez da iraganari egindako omenaldia bakarrik, etorkizuna proiektatzeko tresna bat baizik. Artisautza ez da tradizioa bakarrik; sormena, ekonomia eta kultura bizia da, zaindu eta sustatu behar duguna».
Aizpea Otaegi Errenteriako alkatearen hitzetan: «Goraipatzekoa da Errenteria betirako lotuko zuen artisautza azoka bat antolatzea proposatu eta erabaki zutenen bisioa, tradiziozkotzat jotzen zen hura guztia modernitatearekin lotu behar zela ikusi zutenena, artisautza gurea bezalako testuinguru urbano batera ekarriz».
«Gainera, azokaren 39 edizio ez dira alferrik egin Errenterian. Ereintzak 1979an lehen artisautza azoka antolatu zuenetik, Errenteria eta artisautza estuki lotuta egon dira. Gaur egun, Kultura eta Sormen Industriei eta artisautzari eskainitako Agustinak Zentroa bezalako ekipamendua baldin badugu, tradizio horri eta ibilbide horren ondorio da».
Ekimen aitzindaria Euskal Herrian
Euskal Herriko Artisautza Azoka 1979an sortu zen, trantsizio politiko eta kultur eraldaketaren testuinguruan. Diktadura garaian hutsune soziokulturala bete zuten kultur elkarteek, eta eraldaketa bizian aurkitzen zen gizarte batean beren rola birdefinitzen hasi ziren. «Orduan erabaki zuen Ereintza Elkarteak urrats ausarta ematea: azoka bat antolatzea, lanbide tradizionalak zaintzeaz gain, haiek ikusarazi eta kultura eta ekonomia sare modernoan integratuko zituena», azaldu du Goitiak. «Artisautzaren bidez herri baten ohiturak, tradizioak eta historia zaindu daitezke, eta, beraz, garrantzitsua da kultura-ondarearen babesleku edo gordailu gisa». Ereintza Elkarteak horrela ulertu du artisautza, «zentzu etnografikoa duen elementu gisa, baina baita etorkizuna izateko bultzatu behar den jarduera gisa ere», gaineratu du Goitiak.
Blanka Gomez de Segura artisauak azaldu duenez, 70eko hamarkadaren amaieran eta 80ko hamarkadan «benetako kultur eztanda» bizi izan zen, eta musikan, dantzan, arte eszenikoetan eta euskaran eferbeszentzia handiko garaia izan zen, baina baita artisautzak eta lanbideak gure kultura-nortasunaren eraikuntzan eragile aktibo gisa birjaiotzeko ere. Artisautza tradizioaren esparrutik kanpo zegoela zirudien, eta bere lekua aldarrikatzen hasi zen, sormenaren eta kulturaren adierazpen bizi gisa». Horri balio emanez, Gomez de Segurak aldarrikatu du garrantzitsua dela ulertzea artisautza-jarduerak ez direla soilik kultura-adierazpen bat; garapenerako baliabide espezifikoak behar dituen jarduera ekonomikoa ere badira».
Lehen edizioa 1979ko maiatzean egin zen, eta ia lau hamarkadako historian zehar, Euskal Herriko Artisautza Azoka erreferente bihurtu zen artisautza arloan. 680 tailer ezberdinek parte hartu zuten, bai tokikoak, bai nazioartekoak, eta lanbideen bilakaera eta garai berrietara nola egokitzen ziren erakutsi zuten. Lehen urteetan, azoka funtsezkoa izan zen desagertzeko arriskuan zeuden artisauen belaunaldi bat erreskatatzeko.
2017an, Ereintza Elkarteak itxi zuen etapa hau, azokaren azken edizioarekin. Erakunde publikoekin elkarlanean, elkarteak lekukoa uztea erabaki zuen, Errenteriako Kultura eta Sormen Industrien Zentroaren sorrera sustatuz. Espazio honek artisautzaren etorkizuna bermatu nahi du, ikuspegi moderno eta berritzaile batekin.
Zaindu, hezi eta inspiratu
Webgune berriak azokaren 39 edizioetan sortutako informazio guztia biltzen du eta helburu bikoitza eskaintzen du. Alde batetik, artxibo historiko gisa jarduten du, egindakoa dokumentatzen duena, etorkizuneko belaunaldiek ondare hori ezagutu eta balioesteko aukera emanez. Bestalde, oraindik aktibo jarraitzen duten tailerrak balioan jartzen ditu, beren lana erakutsiz eta artisautzan interesa duten herritarrei, erakundeei eta pertsonei hurbilduz. 2.000 argazki dokumentatu baino gehiago, tailer parte-hartzaileei buruzko informazio zehatza, edizio bakoitzari buruzko datu historiko eta anekdotikoak eta euskal gizartean artisautzak duen garrantzia ulertzeko hezkuntza baliabideak biltzen ditu.
Ereintza Elkartea
Ereintza Elkartea Errenteriako kultur elkartea da, eta bere ibilbidea 1958 urtean hasi zuen. Bere helburu nagusia euskal kultura sustatzea da, batez ere herri kultura edo kultura tradizionala. Horretarako, kulturaren hainbat arlotan lan egiten du eta euskal kulturaren hainbat adierazpen sustatzen ditu: dantza talde bat, txistulari banda bat, «Errenteria Hiria» ipuin lehiaketa, Gipuzkoa Gabon abesti lehiaketa, Gipuzkoako dantza-solte txapelketa, Erromeria Eguna, Dantzari Txikia Eguna, Errenteria Dantzan, eta tradizioa edo ohitura jarraitzen duten beste ekitaldi batzuk (Santa Ageda bezperako koplak, Olentzeroa, Urtezaharreko koplak…). Jarduera horien guztien artean, artisautza azoka ere antolatu zuen 2017ra arte.
