Urtebeteko jardueren ondoren, BIBE proiektuak mila pertsona inguru elkartu ditu zahartzaroaren eta bizitza osoaren inguruan, hainbat topaketa, hausnarketa eta galdetegiren bidez
Gipuzkoako Foru Aldundiaren ADINBERRI Fundazioak, Eusko Jaurlaritzako Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografiko Sailaren batera inauguratu da ofizialki Bibetokia, Lezoko erdigunean dagoen gunea, zahartzaroaren eta bizitza osoaren inguruko hausnarketa eta elkarrizketa sustatzeko lekua. Gune hori herritarrentzako topagune gisa diseinatu da, eta, bertan, gero eta luzeagoa den gizartearen erronkei eta aukerei heltzeko saioak eta jarduerak antolatu dira.
Bibetokia BIBE (Bizitza Berria eta Betea) proiektuaren barruan sortu zen, duela urtebete gizarte aurreratuetan zahartzearekin lotutako erronkei erantzuteko helburuarekin. Ekimen hau bat dator ADINBERRIren Berrikuntza Agenda berriarekin, eta Gipuzkoatik ekarpen bat izan nahi du bizitza-luzeraren eta bizitza osoaren paradigma berri bat garatzeko.
BIBE proiektuak Lezoko Udala, Aubixa Fundazioa, Aptes, Helduak Adi, Aiton Borda Jubilatuen Elkartea eta Agijupens ditu laguntzaile. Ekimen honen bitartez, ADINBERRI Fundazioak Oarsoaldea zahartze aktibo, osasungarri eta zentzudunaren sustapenean erreferentziazko eskualde bihurtzea bilatzen duten ekintzak gidatzen ditu, erabateko bizitza garatzera eta eskualdearen bultzada sozioekonomikora bideratuta.
Irekieraren iragarpena Bibetokin bertan egindako prentsaurreko batean egin da, eta bertan izan dira Eider Mendoza, Gipuzkoako diputatu nagusia; Nerea Melgosa, Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoko sailburua; Mikel Arruti, Lezoko alkatea; Maite Peña, Zaintza eta Gizarte Politiketako diputatua eta ADINBERRI Fundazioko presidentea; Rakel San Sebastián, Fundazioko zuzendaria; Anabel Juaristi, Aubixako presidenteordea, eta Adriana Martínez, APTESeko zuzendaria; baita Asun Carcedo ere, orain arte egindako jardueretan parte hartu duten pertsonen eta Aiton Borda Lezoko erretiratuen elkartearen ordezkari gisa.
Eider Mendoza diputatu nagusiak nabarmendu duenez, Bibetokia martxan jartzeak berretsi egiten du Oarsoaldea eskualdeak «zahartzaroaren eta bizitza betearen» arloan duen «eginkizun nagusia»; izan ere, «ekimen aitzindari berria» da eraldaketa demografikoak dakartzan erronken aurrean, Pasaian garatutako tokiko zaintza-ekosistemaren eta Trintxerpen eraikitzen ari den ADINBERRI berrikuntza-gunearen ondoren. Proiektu horiek Gipuzkoako Foru Aldundiak sustatzen ditu, gainerako erakunde eta gizarte-erakundeekin lankidetzan. Mendozak Lezon inauguratutako espazioaren «potentzial eraldatzailea» azpimarratu du. «Berrikuntzaren ikuspegi zabala eskaintzen digu, non adinekoak erdigunean dauden eta berrikuntzak elkarrizketaren, topaketaren eta parte-hartzearen emaitza izan behar diren. Aldi berean, espazio hau komunitatea egiteko topaleku bihurtzen da, pertsona guztien errealizaziorako eta bizitza osorako funtsezko elementua».
Nerea Melgosa Eusko Jaurlaritzako Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoko sailburuak BIBE proiektuak adinekoek beste belaunaldi batzuekiko erantzukizun soziala sortzeko sortzeko duten garrantzia azpimarratu du. «Herrialde gisa hazteko ongizatean hazi behar da. Eta betebehar hori komunitate osoaren erantzukizuna da: adinekoena, eta baita gizarte zibilarena ere. Horiek guztiak BIBE bezalako proiektuen bidez inplikatzea da gure konpromisoa; izan ere, gure etorkizuneko ongizatea gaur hartzen ditugun erabakietan asmatzearen mende dago».
Zer da bizitza betea izatea zahartzaroan?
Lehenengo fasean, 2024an zehar eta Aubixa Fundazioaren gidaritzapean, ikerketa kualitatibo bat egin da 57 eta 75 urte bitarteko pertsonen zahartzaroko bizitza osoak zer esan nahi duen ulertzeko. Ikerketa horri esker, funtsezko hainbat profil identifikatu ahal izan dira: erretirotik gertu dauden pertsonak (57 eta 62 urte bitartekoak), erretiroa hartu berri dutenak edo erretiroa hartzeko gertu daudenak, eta bizitzako etapa horretan bost urte baino gehiago dituzten pertsonak.
Aubixaren txostenak ondorio garrantzitsuak ekarri ditu. Parte-hartzaileak kezkatuta agertu dira laguntza-sareak murriztu egin direlako aurreko belaunaldiekin alderatuta, pertsona bakarreko etxeak eta gizarte-isolamendua ugaritu egin direlako. «Oso familiarrak» direla dioten arren, beharrezkotzat jotzen dute beren proiektu pertsonala familiaren zaintzarekin orekatzea, muga argiak ezarriz. Autonomia galtzearen, sufrimenduaren eta mendekotasun kognitibo eta fisikoaren beldur dira, oro har. Beren burua zaintzea funtsezko lehentasuntzat jotzen dute. Beren ustez, egungo harremanak hauskorragoak dira, eta «likido» gisa deskribatzen dituzte, elkarrekikotasun eta enpatia txikiagoarekin.
Herritarrei irekitako saioak
Ondoren, Aptes arduratu da bigarren fasearen garapenaz. Fase horretan, herritarrei irekitako saioak antolatu dira Lezon. Hileroko hiru topaketa tematiko eta bi hilez behingo kafe tematiko bat sartu dira horietan, besteak beste, familia, zainketak, osasuna, gizarte-harremanak eta norberaren ondarea. Jarduera horietan, gehienbat emakumeek hartu dute parte, eta profil desberdinak dituzte jardueraren arabera. Topaketetan 65 urtetik gorako pertsonak izan dira nagusi, eta kafetegietan, berriz, gazteagoak, 50 eta 55 urte bitartekoak.
Orain arte egindako jarduerei esker, Bibetokia bezalako guneen beharra identifikatu ahal izan da, non bizilagunek esperientziak partekatzeko, elkarri entzuteko eta komunitatearen parte sentitzeko aukera izango duten. Parte hartzaileek topaketa hauen garrantzia azpimarratu dute, Lezoko gizarte ehunari bere lekua emateko.
1.000 pertsona inguru
Proiektua 2024ko otsailean hasi zen, eta orain arte 1.000 pertsona inguruk hartu dute parte. 100 pertsonak baino gehiagok parte hartu dute Lezon antolatutako topaketa-saioetan, eta ia 900ek erantzun dute duela aste batzuk datuak biltzeko eta zahartzaroan bizitza osoa sustatzeko helburuarekin egindako galdetegi bati. Galdetegi hau herritarrentzat zabalik dago oraindik, eta honako esteka honen bidez parte har dezake: bibeproiektua.eus
Hedapen-fasea
BIBE proiektua hedapen-fasean dago, eta 2025eko maiatzera arte jarraituko du, beste lau topaketa eta gaikako beste bi kaferekin. Sozializazioaren azken fase bat ere aurreikusi da, ikaskuntzak sendotzeko eta eragina Gipuzkoako beste udalerri batzuetara zabaltzeko.
Proiektuak zahartzeak gizarte aurreratuetan dituen erronka garrantzitsuenetako bati erantzun nahi dio: zahartzaroan bizitza betea lortzea eta gero eta adinean aurrera doan gizarte oso baten aurrerapena eta kohesioa lortzea. Gainera, ikuspegi bikoitza aurreikusten du, pertsona gizabanako gisa, eta kolektiboa gizarte kohesionatuago bati laguntzeko. Proiektu hau bat dator ADINBERRIren Berrikuntza Agenda berriaren lehentasunezko erronketako eta jarduera-ildoetako batekin, eta Gipuzkoatik ekarpen bat izan nahi du zahartzaroaren eta bizitza betean paradigma berriaren garapenerako.
