Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza eta Hiri Agendako sailburu Denis Itxasok Eskualde Garapeneko Batzordeak (REGI) eta Europako Parlamentuko Enplegu eta Gizarte Gaietako Batzordeak (EMPL) batera egindako entzunaldi publikoan hartu du parte asteazken honetan. «Etxebizitza-plan europar baterantz: hiriguneetako eta landa-eremuetako perspektibak» izenburupean, topaketak Europako hainbat eskualdetako arduradun politikoak eta adituak bildu ditu, baita finantza-erakundeak ere, hala nola Europako Inbertsio Bankua, kohesio-politikak etxebizitza eskuragarriaren sustapenean duen eginkizunari buruz eztabaidatzeko.
«Etxebizitza eskuratzea testuinguru geopolitiko konplexu batean: Europaren etorkizun sozial eta ekonomikorako funtsezko erronka» hitzaldian, Itxasok ohartarazi du «mehatxu geopolitikoek eta segurtasun- eta defentsa-beharrek ezin dituztela etxebizitzaren helburu komunitarioak murriztu eta ez dituztela murriztu behar», eta ohartarazi du kontrakoa «gure seme-alabek eta bilobek ordainduko duten akats larria» izango litzatekeela. «Berrarmatzeko planez baliatzeaz gain —esan du euskal arduradunak—, Europa erradikalizazio politikoaren eta autoritarismo populistaren arriskuetatik ere defendatzen da, baita gure mugetatik haratago autoritarismo hori bultzatu nahi dutenengandik ere, etxebizitza eskuragarria eraikitzeko egiturazko programa batekin, Europako erdiko klaseei itxaropena eskainiko diena eta injustizia sozialaren arriskua murriztuko duena».
Etxebizitza eta Hirigintza arloko Premiazko Neurriei buruzko Legearen bidez Eusko Legebiltzarrak laster eztabaidatuko dituen erreformak azaldu ditu Etxebizitza eta Hiri Agendako sailburuak. Puntu horretan, Itxasok burokrazia eta hirigintzaren arloko izapide luzeak aipatu ditu etxebizitzaren balio-katea gehien kaltetzen duten elementuen artean.
Etxebizitza babestuaren eta kolektiboaren eredua defendatzea
Itxasok aldarrikatu du beharrezkoa dela Europak etxebizitza babestuaren eta kolektiboaren ereduaren alde egitea; izan ere, elkarrekin bizitzeko modu horrek «mendebaldeko beste eskualde batzuek baino integrazio eta kohesio sozial handiagoak ekarri dizkigu». Ildo horretan, nabarmendu du etxebizitza kolektiboa nortasun-ezaugarri europarra dela eta EBren dimentsio sozialaren funtsezko zutabea izaten jarraitu behar duela.
Era berean, adierazi du bizitegi-krisiak Europa osoari eragiten diola, eta etxebizitza-merkatuaren tentsionamenduak gizarte-kohesioa, lehiakortasun ekonomikoa eta lurralde-oreka konprometitzen dituela. «Familien kopurua etxebizitza berriak baino azkarrago hazten ari da», ohartarazi du, eta azpimarratu du ezinbestekoa dela Europako erakundeen esku-hartze irmoa, etxebizitza duina eta eskuragarria izatea bermatzeko.
Etxebizitza eta Hiri Agenda Saileko titularrak Eusko Jaurlaritzak azken hamarkadetan egindako politikak aipatu ditu, eta lurzoru-politikak, alokairu babestuaren aldeko apustua, alokairu-merkatuan berme publikoa duen bitartekaritza eta eskubide subjektiboa eta prestazio ekonomikoak nabarmendu ditu. Eta gaineratu du Euskal Autonomia Erkidegoa etxebizitzara bideratutako baliabide publikoak handitzen ari dela eta etxebizitza-politiketan berritzen jarraitu behar duela, «eskariak gu ere gainditu gaituelako». Eta etxebizitza errazago eskuratzeko urrats berrien adibide gisa jarri ditu gune tentsionatuak deklaratzea —Batasuneko Estatu askotan aplikatzen den bezala alokairuaren igoerei mugak ezartzeko aukera ematen dutenak— eta aste hauetan hiru euskal lurraldeetako Batzar Nagusietan izapidetzen ari den berrikuspen fiskala.
Testuinguru horretan, Itxasok azpimarratu du Next Generation funtsak «bultzada handia» izan direla «gure herrialdeko etxebizitza-politiketarako». Berreskuratze eta Erresilientzia Mekanismoaren 50 milioi euroei esker, 1.500 etxebizitza berri baino gehiago eraiki ahal izan dira. Era berean, balioa eman dio funts horiek birgaitzeko dimentsioari, eta nabarmendu du «Euskadik 20.000 etxebizitza baino gehiago birgaitu dituela, MRRaren 144 milioi euro eta Eusko Jaurlaritzaren 60 milioi funts propio konbinatuta», birgaitze energetikoko proiektuak hasi zituzten auzo-erkidegoen kopuru handia dela eta. Sailburuak azpimarratu duenez, Europako hegoaldeko etxebizitza-parke zaharrena izanik, «funtsezkoa da birgaitzeak zeharkako eran integratzea energia-eraginkortasuna ez ezik, irisgarritasuna ere».
Konbergentzia-irizpideekin denboran zehar egindako inbertsio jarraituaren estrategia
«Europak eskala handiko inbertsio politikak garatu behar ditu, modu iraunkorrean», esan du sailburuak. «Ez gara Marshall Plan iragankor eta puntual bati buruz ari», azaldu du, «baizik eta denboran jarraipena duen estrategia bati buruz, hiriek eta metropoli-eskualdeek etxebizitza-parkea handitzeko plan errepikariak garatu ahal izateko».
Zentzu horretan, Europar Batasunari eskatu dio bateratze-helburu argiak finka ditzala etxebizitzaren arloan eta funtsak bidera ditzala etxebizitza sozialen parkea handitzeko, ahaleginak bat eginez Europako eskualdeen artean dauden desberdintasunak murrizteko helburuarekin. Gogorarazi du parke publiko sozialaren edo alokairukoaren Europako batez bestekoa % 9-12 dela, eta Espainia, berriz, ozta-ozta iristen dela % 3-4ra. «Ezinbestekoa da adierazle horiek bateratzea eta Europako funtsen erabilera sendotzea, etxebizitza eskuratzea sustatzeko», nabarmendu du.
Birgaitzeak irisgarritasuna integratu behar du
Itxasok aldarrikatu du Europan etxebizitzak birgaitzeko estrategia ez dadila energia-efizientziara mugatu, baizik eta irisgarritasuna zeharka integra dezala ere. «Euskal Autonomia Erkidegoak garraio-industria bertikal indartsu eta lehiakorra eskaintzen du, Europako gure autonomia estrategikoaren parte gisa», nabarmendu du, eta azpimarratu du «XX. mendeko industrializazio-prozesuetan eraikitako gure auzo zaharrei aplikatutako irisgarritasun unibertsala ekitatearen eta gizarte-kohesioaren baliokidea dela». Gogoratu behar da Euskal Autonomia Erkidegoak Europa hegoaldeko etxebizitza-parkerik zaharrena duela, 60 urteko batez besteko antzinatasunarekin.
Eusko Jaurlaritzaren eskaeraren arabera, beharrezkoa da deskarbonizazioan egiten diren inbertsioak gizarteratzea bermatzen duten jarduketekin orekatzea, batez ere biztanleria zahartua edo mugikortasun murriztua duten eremuetan.
Bilera garrantzitsuak Bruselan
Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza eta Hiri Agendako sailburuak bilera bat izan zuen atzo Europar Batasuneko Etxebizitzaren Krisiari buruzko Batzorde Bereziko presidente Irene Tinagli-rekin, eta gaur goizean gosari batean izan da Energiaren zuzendari nagusia eta Europako Batzordeko Etxebizitza taldeko buru Matthew Baldwin-ekin, Batzordeko DG REGIOko Etxebizitza Unitateko buru Kadri Uustal-ekin, Barbara Baka-renin (Poloniako ordezkaria Europar Batasunean) eta Peter Hedegaard-Degnekin (Danimarkako ordezkaria Europar Batasunean). Horiez gain, Europako Etxebizitza, Nazioarteko Habitata, Maizterren Nazioarteko Batasuna, FEANTSA, UIPI, Europako Ekoizpen Produktuak eta Europako Eraikitzaileen Konfederazioko ordezkariak ere izan dira bertan.
Itxasok Bruselan duen agendarekin jarraituko du, lehen mailako bilerak eginez, mugaz haraindiko ikuspegiarekin etxebizitzaren arloko lankidetza sendotzeko:
- Bilera Europako Batzordeko lehen presidenteorde eta Trantsizio Garbi, Bidezko eta Lehiakorreko komisario Teresa Riberarekin. Kohesio-politikak bizitegi-azpiegituren finantzaketan duen zeregina eta etxebizitza jasangarrian inbertitzeko aukerak aztertuko dituzte.
- Bilera Energiako zuzendari nagusi eta Europako Batzordeko Etxebizitza taldeko buru Matthew Baldwin-ekin. Bilera horretan, Eusko Jaurlaritzak lankidetza publiko-pribatuko ereduak eta finantzaketa-mekanismoak aztertuko ditu, etxebizitza eskuragarrien parkea handitzeko.
Etxebizitza Europar Batasunean aurrerapen sozialaren eta lehiakortasun ekonomikoaren zutabe gisa defendatzean zentratuta dagoen agendarekin, Denis Itxasok gai horri buruzko eztabaida publiko eta politikoa areagotu nahi du. Ildo horretan, Eusko Jaurlaritzak erdiko klaseekin enpatiaz eta sentsibilitatez jokatzeko eskatu die Europako ordezkariei, eta bermatu du etxebizitza —lehen mailako premia duen ondasun gisa— ez dela baztertuko aste honetan berrarmatzeko plan baten inguruan eztabaida komunitarioa bideratzen ari diren larrialdi geopolitikoengatik. Aitzitik, baliabide gehiago esleitzea eskatu du, denboran iraun dezakeen etxebizitza babestuak finantzatzeko programa bat eginez, eta, horrela, Europako erakundeek konpromiso irmoa erakuts dezaten gizarte-premia gero eta handiago horren aurrean.
