María Jesús San José Justizia eta Giza Eskubideetako sailburuak Europako iraganari «begiratzea eta ulertzea» aldarrikatu du, «gizateriak bere historian egin duen basakeriarik handienera bultzatu gintuen gorrotoaren sustraiak, etorkizuna giza eskubideekin eta pertsonen duintasunarekin konprometituta eraiki ahal izateko».
San Josek ‘Gurs esparruaren Egunean’ parte hartu du. Frantziako agintariek omenaldia egin diete Espainiako errepublikanoei eta nazioarteko brigadistei, kontzentrazio-esparru horretan barneratutako lehenengoei, baita ondoren etorri ziren faxismoaren gainerako biktimei ere. Berarekin batera, eta Eusko Jaurlaritzaren izenean, Ibone Bengoetxea eta Mikel Torres lehendakariordeak, Susana García Chueca Mugikortasun Iraunkorreko sailburuak eta Alberto Alonso Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuko zuzendariak hartu dute parte.
Bere hitzaldian, sailburuak bere hitzak eskaini nahi izan ditu «XXI. mendeko bigarren hamarkada honetan euskal, espainiar eta europar herritarrok aurre egin behar izan diegun mehatxuekin» konfrontazio-eremu honetan milaka pertsona amaitzera eraman zituen gertakari dramatikoari aurre egiteko.
«Gaur berriro entzuten dugu gorroto-mezuak nola ugaritzen diren, bereziki kezkagarria gazteen artean, eta gero eta aukera politiko gehiagok zalantzan jartzen dituzte Europa askatasunean eta demokrazian eraikitzeko gai izan ginen europarron bizikidetza, aniztasun eta dibertsitatearen balioak», adierazi du. Horregatik, «memoria demokratiko komunaren zeregina» aldarrikatu nahi izan du, «Europako iraganari begirada bat ematea, gizateriak historian zehar egin duen basakeria handienera bultzatu gintuen gorrotoaren sustraiak ulertzea ahalbidetuko diguna».
San Josek berretsi duenez, «gure iragana ulertzea, nahiz eta hau oso zikina izan, etorkizuneko hiritartasuna eraikitzeko modurik onena da, berriro gertatzea nahi ez duguna gogoratuz». Hori dela eta, «gure iraganaren begirada kritiko eta gogoetatsuan oinarritutako memoriaren» aldeko apustua egitea eskatu du, «giza eskubideen eta pertsonen duintasunaren defentsarekiko konpromisoan oinarritutako identitate kolektiboa eraiki ahal izateko».
Ildo horretan, adierazi duenez, «beharrezkoa da ahotsa altxatzeko gai izatea, hainbeste urtetan gure lurra suntsitu zuen mina, sufrimendua eta zentzugabekeria gogoratzeko, eta faxismoak Europara iristeak ekarri zuen drama ezagutzen ez dutenei ohartaraztea desberdina etsai bat balitz bezala aipatzeak dakarren arriskuaz». Izan ere, memoriak «bizikidetzarako, demokraziarako eta askatasunerako lotura sendoak ehuntzeko gai bada bakarrik du zentzua», gaineratu du.
Hori izan behar da, amaitu du, «Gurseko alor honetako hormen aurrean dugun lezioa eta etorkizuneko Europarekin dugun konpromisoa».
