400 gazte baino gehiago aurrean dituela, «memoriak pentsamendu kritikoa garatzeko duen ahalmen pedagogikoa» azpimarratu du sailburuak
Justizia eta Giza Eskubideetako sailburuak, María Jesús San Josék, ongietorria eman die gaur goizean Barakaldoko BECeko Auditorioan batu direnei; Bigarren Hezkuntzako 450 ikasle inguru, irakasleak, eta ETAren terrorismoaren eta jazarpen-indarkeriaren biktimak.
María Jesús San José ikasleei zuzendu zaie gaurko jardunaldiaren zentzua gogorarazteko «aniztasuna eta balio demokratikoak galtzearen ondorioak argi izan ditzazuela da helburua».
Ildo horretan, sailburuak esan du Justizia eta Giza Eskubideen Sailaren ardatz nagusia dela, «memoriak pentsamendu kritikoa garatzeko duen potentzial pedagogikoagatik». «Balio demokratikoekiko eta giza eskubideekiko gero eta mespretxu handiagoko testuinguru global batean, funtsezkoa da indarkeria helburu politikoekin erabiltzeak, tolerantziarik ezak eta errealitatearen ikuspegi monolitikoak inposatzeak norbanakoentzat eta gizarte osoarentzat dituen ondorioez jabetzea «.
«Bistan da euskal gizartea prest dagoela bere iraganari beldurrik gabe begiratzeko eta argi eta garbi aurre egiteko, zuek zarete horren erakuslerik onena», gaineratu du sailburuak.
Sailburuaren hitzaldiarekin hasi da ‘Sufrimenduaren Sozializazioaren 30 urte. Biktimen eta gazteen arteko elkarrizketa’ Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak antolatua. Eszenatokian, bigarren hezkuntzako hiru ikasle eta hiru biktima, Dani Álvarez kazetariarekin batera.
Parte hartu dute Sara Buesak, ETAk 2000. urtean hildako Fernando Buesa Eusko Jaurlaritzako lehendakariordearen alabak, Jorge Diez bizkartzainarekin batera hil zuten Gasteizen; Itziar Aspuruk, Gesto por la Paz- Euskal Herriko Bakearen Aldeko Koordinakundean bakearen aldeko aktibista gisa ibilbide luzea egin duenak, eta Joxemari Mitxelenak, bere herritik, Oiartzunetik, alde egin behar izan zuen eta zinegotzi karguari uko egin jasandako mehatxu eta jazarpenengatik.
Beraiekin batera, Batxilergoko Lehen Mailako hiru ikasle: Ander Benitez, Ermuko San Pelayo Ikastetxekoa, Bilboko Unamuno Institutuko Adrián Losada eta Amorebieta-Etxanoko Lauaxeta Ikastolako Ane Marín.
Jendaurrean, 450 ikasle inguru, Bizkaiko beste ikastetxe batzuetatik etorritakoak: Bizkaia Ikastetxea, Lauro Ikastola, Begoñazpi Ikastola eta Europa Ikastetxea. Horiekin batera, ETAren terrorismoaren eta jazarpen-indarkeriaren hamar bat biktima eta biktimen senide.
Mari Carmen Hernández, Gabriel Portell, Nerea Barrios, Abel Uceda, Dori Monasterio, eta Pedro Román Pérez, guztiak hildakoen senideak; Alberto Muñagorri, ETAren atentatu batean zauritua; Cristina Ruiz, Alicia Hernández eta Carmelo Sainz de la Maza, jazarpenaren biktimak udaletan kargu publikoak zituztenean.
Haiekin batera izan dira Justizia eta Giza Eskubideen saileko kargudunak: Alfredo Retortillo, Giza Eskubideen, Memoriaren eta Bizikidetzaren sailburuordea, Alberto Alonso, Gogora Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuko zuzendaria, eta Jagoba Álvarez, Giza Eskubideen eta Biktimei Laguntzeko zuzendaria.
Ekitaldian izan dira, halaber, Montse Torija, Gobernu Zentraleko Terrorismoaren Biktimei Laguntzeko zuzendari nagusia; Mikel Juaristi, Aniztasunerako eta Inklusiorako zuzendaria, eta Garbiñe Saenz de Buruaga, Hezkuntza Saileko Familiekin eta Hezkuntza Komunitatearekin Koordinatzeko zuzendaria; Iñigo Zubizarreta, zinegotzia eta Bilboko Biktimen Partaidetzarako Foroko kidea; Florencio Domínguez, zuzendaria, eta Raúl Romo, ikertzailea, Terrorismoaren Biktimen Oroimenezko Zentroko kideak; eta Buesa Fundazioko, Baketik-eko edo Bakeolako kideak.
2025ean 30 urte beteko dira Oldartzen ponentziak eta Gregorio Ordoñezen hilketak ‘Sufrimenduaren sozializazioa delakoari bide eman ziotenak. Garai horretan, ETAk eta bere ingurune sozial eta politikoak mehatxua, jazarpen-indarkeria eta hilketa zabaldu zituzten euskal gizarteko sektore zabaletara, erakunde terroristaren helburu politikoekiko eta metodoekiko disidentzia oro isilarazteko.
1995ean Ordoñezen hilketarekin hasi eta 2011n indarkeria behin betiko utzi arte iraun zuen estrategia horrek markatutako aldian, ETAk 100 pertsona hil zituen. 1995 eta 2008 artean ETAk 16 zinegotzi hil zituen, horietatik 11 Alderdi Popularreko zinegotziak ziren. Zinegotzi askok, gainera, 500 baino gehiago jazarri eta mehatxatu zituztela kalkulatzen da; 3.000 pertsonak baino gehiagok eraman behar izan zuten eskolta.
Gogora-Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak jardunaldi hau antolatu du. Bertan, biktimek eta aktibistek ikasle gazteekin hitz egin dute, Euskadiko bizikidetzan izan zuen eraginari buruz eta transmisioaren, betebeharraren eta memoria-eskubidearen garrantziari buruz.
BECen egon diren ia ikasle guztiek Herenegun unitatea landu dute, eta, beraz, gure historia hurbilean gertatu diren giza eskubideen urraketa larriak ezagutzen dituzte.
Gertakariak testuinguruan jartzeko, sarrera gisa, eta gertatutakoari buruzko elkarrizketa eta hausnarketa kritikoa sustatzeko, ‘Ahots beldurraraziak’ dokumentalean oinarritutako bi bideo-pieza eman dira. Dokumental hau New Media Digital ekoiztetxeak EITBrentzat ekoitzi zuen 2021ean, Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuarekin – Gogora – egindako hitzarmenaren esparruan.
