Aukerak, euskal espetxe-politikari lotutako Birgizarteratze Elkargoa, joan den urtarrilaren 1ean abiatu zen, lan-prestakuntzaren bidez gizarteratzearen etorkizuna gainditzeko asmoz. Hori da, hain zuzen ere, urriaren 1ean espetxeen kudeaketa bere gain hartu zuenetik Eusko Jaurlaritzak defendatzen duen euskal espetxe-ereduaren funtsezko oinarrietako bat. Gaur, hiru hilabete geroago, Beatriz Artolazabal Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak Aukerak programaren aurkezpena egin du, Carlos Roy zuzendariari eta bere talde osoari ongietorria emanez.
“Hilabeteak daramatzazue birgizarteratzeaz eta espetxeetako eguneroko bizitzan ezarri nahi dugun ereduaren gisako bigarren aukerez hitz egiten entzuten”, azaldu du sailburuak eta hain hertsagarriak ez diren neurriez hitz egin du, delitua egin duen pertsona “XXI. Mendeko” gizartearen isla gisa berreskuratzeko arreta handiagoa jartzen duten neurriez.
Artolazabalek hiru ERREak aipatu ditu berriz ere espetxeen kudeaketaren oinarri gisa, non funtsezkoa den birgizarteratzeko eta, ondorioz, gizarteratzeko berriz heztea. “Gure ustez, helburu hori prestakuntza areagotuz lor daiteke, presoen trebetasunak eta ezagutza aztertuz eta haien mesederako bihurtuz lor daitekeela uste dugu. Salbazio-balbula bat da, beste bizitza baterako atea, gizarteratzearen eta laneratzearen bidez eskura izan dezakeena”, iragarri du sailburuak.
Beraz, prestakuntza, lantegiak eta ekoizpen jarduerak izango dira Aukerak programaren arrakastaren oinarri, Artolazabalek adierazi duen bezala. “Ziur gaude gizarteratzeko eta laneratzeko bitartekoak gehitzeak segurtasun handiagoa ekarriko diola gure gizarteari, eta errepikapen txikiagoa ekarriko duela”.
“Gure helburua presoen lan-ildoa areagotzea da, programa eta lantegi berriak hobetuz eta martxan jarriz. Orain arte ez bezalako arloak aztertu behar dira, hala nola logistika, arreta soziosanitarioa eta mendekotasunaren zaintza, artisautza…”, erantsi du.
Sailburuak emandako datuen arabera, gaur egun, 346 preso espetxeetako langileak dira; 223, lantegi produktibo propioetakoetan; eta 123, kanpoko enpresekin lankidetzan kudeatutakoetan.
“Pertsona horiei lanbide-trebetasunak, prestakuntza eta lan-esperientzia garatzeko aukera emateak birgizarteratze-prozesuak bultzatzen ditu”, azaldu du.
Artolazabalek Gizarteratzeko Euskal Elkargoaren logotipoa ere aurkeztu du. Tximeleta horrek “metamorfosia eta aldaketa” adierazten du, eta, hegoen hegalkadatik, tximeleta-efektua deritzona ere aipatzen du, “keinu soil bat eraldaketaren hasiera izan baitaiteke”.
Bestalde, Aukerak programako zuzendari Carlos Royk “ilusionatuta” agertu da erronka horrengatik, eta bere taldea “asmo handiko” gisa definitu du. Talde horrek, gainera, TPFE estatuko erakundeko plantillaren esperientzia eta ezagutza ditu, eta gaur egun Aukerak programan sartu dira.
Royk “bai prestakuntzan bai ekoizpen-tailerretan genero-ikuspegia txertatuko duen” ereduari buruz hitz egin du, eta esan du espero duela programa honetan Orientazio eta Akonpainamendu Integraleko Zerbitzua sortzea. Horretarako, barneko langileak profilatuko dira eta produkzio lantegietako lanpostuen katalogoa eta kanpoko enpresekin lankidetzan arituko da.
2022rako helburu gisa, Carlos Royk adierazi du “presoen prestakuntzarako interesa sustatu” eta “lan produktiboa sustatu” nahi dituela.
Espetxeak kudeatzeko ehun egun
Beatriz Artolazabal sailburuak balantze txiki bat egin du euskal espetxeak kudeatzen hasi eta ehun egunera. Zenbakitan, gaur egun 1.365 preso daudela adierazi du (1.251 gizon eta 114 emakume), bai erregimen arruntean (zentroaren barruan), bai erregimen irekian, eta baldintzapeko askatasunean dauden beste 163 pertsona ere. ETArekin lotutako presoei dagokienez, euskal etxeek terrorismoarekin lotutako 84 pertsona hartzen dituzte.
Artolazabalek lehen hiru hilabeteetako lanarekiko “gogobetetasunaz” hitz egin du, baina “hobetzeko arloak” daudela ere aitortu du.
“Gauza asko ditugu hobetzeko, baina hiru hilabetean lortu dugu eskumenen, plantillaren, erregelamenduen eta abarren aldaketa egitea, inolako eragin negatibo aipagarririk gabe”, azaldu du.
Ildo horretatik, azaldu du hiru espetxeak sarean lan egiten hasi direla eta erabakiak hartzeko denbora nabarmen murriztu dela. Era berean, balioetsi egin du sindikatuekin lortutako akordioa, bi urteko tartea ematen baitie “lanpostuen definizioan eta etorkizunean plantillaren lan-metodologian lan egiteko”.
Artolazabalek aipatu ditu hiru hilabete hauetan egin diren zenbait ekintza, hala nola koltxoiak aldatzea, prestakuntza-gelak hobetzea, hezetasuna kentzea…
Halaber, Osasun eta Hezkuntza Sailekin lankidetzan, genero-ikuspegiarekin zerikusia duten zenbait ekimen egin dira, bai eta osasun mentaleko planak eta mendekotasunak ere.
Hala ere, ekintza garrantzitsuenetako bat egoitza-zuzkidurak gehitzea izango da. “Aurten, 6 milioi euro inbertituko ditugu egoitza-plazak handituko dituzten baliabideak martxan jartzeko, gradu-aurrerapenetarako eta zigorrak erregimen irekian betetzeko, horretarako baliabiderik ez dutenentzat”, adierazi du sailburuak.
Azkenik, Beatriz Artolazabalek argi utzi nahi izan du “horrek guztiak ez luke zentzurik izango biktima kontuan hartuko ez balitz”. Eta amaitu du: “Ekintza bakoitza, urrats bakoitza, eragindako kaltea konpontzera eta biktimaren beharrak zaintzera bideratuta dago”.
