Nazio Batuen Elikadura eta Nekazaritza Erakundearen (FAO) arabera, 2050erako nekazaritza ekoizpena %50 inguru handitu beharko da, munduko populazio osoaren elikagai eskariari erantzuteko, eta, horrela, elikagaien segurtasuna bermatzeko. Helburu hori lortzeko muga nagusietako bat lurzoruaren kalitateak duen degradazioa da. Baliabide natural hori ezin da berritu giza denboraren mailan, eta funtsezko funtzioak ditu, hala nola elikagaiak ekoiztea eta biodibertsitatea mantentzea. Kontserbazioa bermatzeko, funtsezkoa da babestea eta aztertzea, ingurumena ahalik eta gutxien inbadituz eta ahalik eta gehien errespetatuz.
Gaur egun arte, lurzoruaren prozesuen ikerketan oinarritutako ikerketa zientifikoak bereziki konplexuak dira, batetik, ekosistema horren opakotasun naturalagatik eta, bestetik, gaur egungo azterketa metodoak oro har inbaditzaileak direlako eta jarduera biologikoari zuzenean behatzeko aukerarik ematen ez dutelako.
Arazo horri aurre egiteko, Basque Research and Technology Alliance (BRTA) erakundeko kide den NEIKER zentro teknologikoa buru duen nazioarteko zientzialari talde batek mikroskopio berri bat garatu du. Mikroskopio horri esker, errizosferan –sustraietatik gertu dagoen lurzoruaren geruza– dauden mikrobioen mugimendua eta landareen sustraiekiko elkarreragina zuzenean eta modu ez inbaditzailean hauteman daitezke.
Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America aldizkari ospetsuan berriki argitaratu den ikerketa berri honi esker, lurzoruaren prozesu biologikoen ulermena hobetzea bilatzen da. Zehazki, ongarri eta bioestimulante berriak diseinatzen lagunduko du, bai eta laboreak ureztatzeko jarraibideak hobetu ere, klima aldaketaren ondorioak arintzeko borrokan nekazaritza iraunkorrago baterantz aurrera egiteko.
Garapen berri honek 2012an amaitutako ikerketa bat osatuko du. Ikerketa hark laborategian sortutako lurzoru eredu garden artifizial bat garatu zuen, lurzoru naturalen kimika erreproduzitzen zuena, landareei hazteko aukera emanez eta sustraien portaeraren behaketa zuzena erraztuz.
Lionel Dupuyk, NEIKEReko IkerBasque ikertzaileak eta proiektuaren liderrak, azaltzen duen bezala, “landareak lur artifizial garden horietan landu dira, eta neurrira eginak daude, kamera sentikorrek lurzoruko mikrobioen jarduera zuzenean eta bereizmen handian atzeman ahal izan dezaten”. Horretarako, azken belaunaldiko laserrak, optikak eta robotika agertoki espezializatuak erabili dira. Ildo horretan, mikroskopio berriak lagin biziak eskaneatzeko eta mikrobioen jardueraren hiru dimentsioko mapak berreraikitzeko aukera ematen du.
Gainera, mikroskopio berria lurzoruen ongarriaren osaera optimizatzeko erabili ahal izango da ere.
Nekazaritza iraunkorrago baterako leihoa
Gaur egun, mikroskopioak esploratutako lurzoru bolumena zentimetro kubiko gutxikoa da, eta, beraz, lehen garapen faseetan bakarrik aztertzen dira landareak. Hala ere, ikerketa honen esparruan egiten ari diren lanei esker, landare helduak dituzten panel zabalagoak aztertu ahal izango dira, eta horrek, Dupuyk dioenez, “aukera berriak irekiko ditu lurzoruaren mikrobioekin hobeto elkarreragiten duten laboreen ekoizpenari buruzko ikerketan, eta horiek ureztatzeko edo ongarritzeko jarraibide iraunkorragoetara egokitzeko, besteak beste”.
Bakterioek landareen sustraiak nola kolonizatzen dituzten ezagutzea funtsezkoa da ongarri biologikoak garatzeko, non mikrobio onuragarriak erroaren inguruan errazago mantendu ahal izango diren. Alde horretatik, produktu kimiko sintetikoen ordez, landare hazkuntza sustatzen duten mikroorganismo biziak jarriko dituzte, landare ostalariarentzako mantenugaien hornidura handituz eta fitohormonen ekoizpenaren bidez.
Orain arte, ez da nahikoa aztertu sustraiek laboreen ongarritzea hobetzeko izan dezaketen zeregina. Hala ere, hori aldatu egin behar da, baldin eta nekazaritza klima aldaketara egokitu nahi badugu. NEIKEReko ikertzaileak azpimarratu duenez, aurkikuntzak beste leiho bat irekitzen du norabide horretan, hots, laboreen ongarritzea ingurumenarekiko errespetu handiagoz hobetzea lortuko duten estrategia berrien diseinuan ikertu ahal izateko aukera izango dugu, horrela labore ekoizpen iraunkorragoa bultzatuz.
Ikerketa hau Europar Batasunak finantzatu du, Horizonte 2020 berrikuntza eta ikerketa egitasmoaren bidez (Grant Agreement 647857-SENSOILS) eta honako erakunde hauen laguntza izan du: University of Dundee, The James Hutton Institute, Scotland’s Rural College y The University of Sheffield (Reino Unido), el Institut Charles Gerhardt Montpellier (Frantzia), eta baita Zientziarako Euskal Fundazioa, Ikerbasque eta NEIKER zentro teknologikoa.
NEIKERi buruz
NEIKER, Basque Research & Technology Alliance (BRTA) elkarteko kidea, nekazaritza, abeltzaintza eta basogintzako sektoreetarako irtenbide berritzaileak sortzen espezializatutako zentro teknologiko bat da. NEIKERen lan ildo nagusiak dira ustiategien jasangarritasuna eta lehiakortasuna sustatzea, klima larrialdiak nekazaritzan dituen ondorioak arintzeko aukerak bilatzea, bioekonomia bultzatzea, lehengai ez berriztagarriekiko menpekotasuna murrizteko eta jarduera ekonomiko berriak sortzeko, nekazaritzan fitosanitarioen erabilera arrazionalizatzea eta abeltzaintzan antibiotikoen erabilera murriztea, antibiotikoekiko erresistentzia handitzearen inpaktua minimizatzeko.
Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Sailaren menpeko erakundea den heinean, NEIKERen jardueraren helburua da Eusko Jaurlaritzak diseinatzen dituen estrategiei erantzutea eta horiek bultzatzea, Euskadiko nekazaritza, abeltzaintza eta basogintzaren sektorea sustatzeko, garatzeko eta kudeatzeko.
