Eusko Jaurlaritzak 600.000 euroko ekarpena egin dio gaur txertaketaren aldeko Munduko Aliantzari (GAVI). OMEk bultzatutako nazioarteko aliantza horrek ekarpen publiko-pribatuko COVAX mekanismo espezifikoa sustatu du, nazioarteko ahaleginak bideratzeko eta mundu mailan COVID-19aren aurkako txertorako sarbide justua eta bidezkoa ziurtatzeko.
COVAX mekanismoaren helburu estrategikoak hiru dira. Lehenik, pandemiaren aurkako txertoen funts komun bat sortzea; bigarrenik, xiringen, segurtasun-kutxen, aseguruen, garraioaren eta antzekoen kostu osagarriak finantzatzea; eta hirugarrenik, banaketa-sistemak indartzea eta txertaketa gehiago lortzea. 2022aren hasieran, COVAXek COVID-19aren aurkako mila milioi txerto baino gehiago eman zituen, eta horietatik 870 diru-sarrera gutxien zituzten 92 herrialdeen artean banatu ziren.
Eusko Jaurlaritzak bigarren aldiz egiten dio ekarpena COVAX mekanismoari. 2021eko maiatzean, 500.000 euroko lehen dohaintza egin zen. Ekarpen hori Elankidetza-Garapenerako Lankidetzaren Euskal Agentziaren bidez bideratu zen, eta 1,3 milioi txerto eman zizkien garapen-bidean dauden herrialdeei. 600.000 euroko ekarpen berri horri esker, 1,6 milioi txerto baino gehiago banatu ahal izango dira.
Garai hartan, Eusko Jaurlaritza izan zen txertaketa globalarekin eta solidarioarekin ekonomikoki konprometitzeko lehen gobernu ez-estatala izan zen. Iñigo Urkullu Lehendakariak, orduan, adierazi zuen “uste sendo bat dugula estatu azpiko gobernuek izan dezaketen eginkizun garrantzitsuari buruz, bokazio egiaztatua baitute nazioarteko elkartasunean, lankidetza deszentralizatuan eta laguntza humanitarioan”.
Oraingo honetan, Lehendakaritzak zuzenean hartzen du bere gain diru-laguntza, Trantsizio Sozialaren eta 2030 Agendaren Idazkaritza Nagusiaren bitartez. 2021ean egin zuen bezala, Lehendakariak GAVIko Patronatuko eta COVAX mekanismoko Presidentea den José Manuel Barroso Europako Batzordeko Presidente ohiari jakinarazi dio bigarren ekarpen horren berri.
Idazkian, berriro dio “uste osoa duela txertaketak planetako biztanle guztiengana iritsi behar duela. Txertoa, bereziki, herrialde pobretuetan eta osasun-sistemen ikuspegitik kalteberenak direnetan banatu behar da”.
Lehendakariak Barroso Presidentearekin kezka partekatzen du: “Gaur egungo egoera pandemikoa hobea izateak ez gaitu eraman behar pentsatzera gudua behin betiko irabazita dagoenik. Ezta gehiegizko konfiantzara eraman behar ere, txertaketaren garrantzia eta beharra erlaxatuz. Planeta osoan txertaketa globalaren eta solidarioaren zeregina erdibidean uztea akats larria litzateke, eta, agian, damutuko litzaiguke”.
Iñigo Urkulluk Barrosori igorritako gutunean azpimarratzen du “pandemiaren aurkako tresnarik onena txertoa dela, eta prebentziorik onena txertoa planetako bazter guztietara zabaltzea dela”. Horregatik, “Eusko Jaurlaritzak aktiboki laguntzen du nazioarteko ahalegin hori, eta COVAX-ek ezarritako helburu orokorrak lortu arte ekitera animatzen du”.
Eusko Jaurlaritzaren iritziz, pandemia batean txertatzea ez da tokiko erronka eta konpromisoa soilik, erronka global eta planetarioa baizik. Pandemiaren aurkako borrokan ez da segurtasun eta ziurtasun nahikoa izango, planetako gehien-gehienek txertoa hartu arte. Etikaren eta elkartasunaren printzipioa ez ezik, pandemia global baten esanahiaz jabetzeko printzipio pragmatikoa ere bada.
Testuinguru horretan, eta egoera horretan, bestalde, ez dago proiektu zehatzagorik eta argiagorik Nazio Batuen 2030 Agendaren oinarrizko betetze-maila gauzatzeko. Txertaketa global eta solidarioak osasunaren, pobrezia ezabatzearen, gizarte-kohesioaren, oparotasunaren eta aliantzen arloetan interpelatzen gaituzten Garapen Jasangarriko Helburu guztiekin du zerikusia.
Nazio Batuen 2030 Agendaren eraldaketa-paradigma berri gisa, iraunkortasuna-elkartasuna binomioa behar duen gizaki bati emandako txerto bakoitzaren dosietan gauzatzen eta islatzen da, bereziki pertsona hori kalteberatasun-egoeran edo herrialde pobretu batean badago.
Aurrekariak
Pandemiaren aldi osoan, Euskadik eta euskal erakundeek behin eta berriz adierazi dute elkartasun-konpromisoa:
-
- 2020an zehar, Eusko Jaurlaritzak beste Autonomia Erkidego batzuen beharrei erantzuten lagundu zuen, baliabide propioak eskainiz.
-
- 2020ko udan, COVID-19aren aurkako osasun-lankidetzako misio bat garatu zen Perun, Eusko Jaurlaritzak antolatua Mugarik Gabeko Medikuak erakundearekin lankidetzan. Misio horren ondorioz, osasun-materiala bidali zen, eta osasun-arloko 15 profesionalek parte hartu zuten bertan.
-
- 2021eko otsailaren 27an, Lehendakariak bat egin zuen OMEren zuzendariak eta Europako Kontseiluko kideek otsailaren 25eko adierazpenean txertaketa orokorrerako egindako deiarekin.
-
- 2021eko maiatzaren 25ean, Lehendakariak COVID-19rako txertoen patenteak aldi baterako etetearen aldeko Euskal Adierazpena aurkeztu zuen, honako erakundeek sinatuta: Eusko Jaurlaritza, Médicos sin Fronteras España, Amnistía Internacional, Oxfam Intermón, Euskal Autonomia Erkidegoko Farmazialarien Kontseilua, Euskal Autonomia Erkidegoko Medikuen Elkargoen Kontseilua, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Erizainen Elkargo Ofizialak eta Bilboko Mediku Zientzien Akademia.
-
- 2021eko maiatzean bertan, Eusko Jaurlaritzak lehen ekarpen ekonomikoa egin zion COVAX mekanismoari, 500.000 eurokoa.
-
- 2021eko abenduan, Eusko Jaurlaritzaren 2022rako aurrekontuak onartu zirenean, 600.000 euroko partida islatuta geratu zen. Partida horrek Eusko Jaurlaritzak txertaketa global eta solidarioarekin hartutako bigarren konpromisoa berresten zuen, eta orain gauzatu da partida hori.
