Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburu Beatriz Artolazabalek eta Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiko lehendakari Iñaki Subijanak lankidetza-hitzarmen bat sinatu dute gaur goizean Bilboko Botikazar Institutuan. Horren bidez, Justizian Hezteko programari ekin zaio berriro, 2020an eten egin zen pandemiaren ondorioz. Horiekin batera, Emilio Lamo de Espinosa magistratuak lehen ikasgaia eman die Bilboko ikastetxeko ikasleei.
“Denek dute Justizia eskuratzeko eskubidea, eta denek dute Justizia babesteko eskubidea. Horregatik, ondo ezagutu behar duzue, zer ekintza diren delituak jakin behar duzue, eta biktimak izanda zuen burua defendatzeko dauden mekanismoak ezagutu. Genero-indarkeria, sare sozialen eta drogen erabilera eta abusua, eskolako jazarpena, sexting-a, stalking-a, adingabearen erantzukizun penala… Ondo informatuta egon behar duzue gai horietaz”, esan die Artolazabalek ekitaldira joan diren Batxilergoko azken ikasturteko ikasleei.
Ikasturte honetan zehar, Euskal Autonomia Erkidegoko 39 epailek euskaraz eta gaztelaniaz azalduko diete EAEko 48 ikastetxetako (29 Bizkaian, 16 Gipuzkoan eta 3 Araban) DBHko eta Batxilergoko ikasleei Estatuko Justizia sistemaren funtzionamenduari buruzko azalpenak emango dizkiete, bereziki honako alderdi hauetan: genero-indarkeria, eskola-jazarpena, sare sozialen erabilera eta pribatutasuna errespetatzea, irudi intimoak edo sexualak trukatzea, drogen kontsumoa eta horrek indarkeriazko jokabideetan duen eragina, eta, azkenik, adingabearen erantzukizun penala.
Era berean, ikasleei jakinarazten zaie zein diren ordena jurisdikzionalak -zibila, soziala, penala eta administrazioarekiko auzien jurisdikzioa- eta zein motatako gaiak ebazten diren bakoitzean; nola egituratzen den Justizia Administrazioa, nola garatzen den judizio penala eta zer funtzio betetzen duten epaileetan; Justizia Administrazioko legelaria eta letratuak; fiskalak, abokatuak, lekukoak eta perituak. Era berean, Justizia Administrazioan esku hartzen duten beste lanbide juridikoen eginkizuna azaltzen zaie, hala nola prokuradoreen, gizarte-graduatuen, auzitegiko medikuen, interpreteen eta polizia judizialaren eginkizuna.
Beatriz Artolazabal sailburuak programa “demokraziaren ikasgai bikain” gisa baloratu du, herritarrak babesten dituen sistema judiziala ezagututa. Era berean, gogorarazi du bere Sailak bultzatutako Justizia Plan Estrategikoak Justizia ezaguna izeneko puntu bat duela, “Justiziako Zerbitzu Publikoa ezagutarazteko”, eta azpimarratu du hori, gainera, “gobernu-programan hartutako konpromisoetako bat” dela.
Bestalde, Iñaki Subijanak adierazi duenez, “Justizian heztea programaren bidez, besteak beste, etorkizuneko herritarrei justizia-sistemaren funtsezko elementuak ezagutzen laguntzea lortu nahi da eta, gainera, hezkuntza- eta gizarte-garrantzia duten hainbat gai aztertuz, hala nola, menderatze-indarkeria aztertzea, biktimak erasotzaileari eusteko mekanismo gisa; hezkuntza-espazioak aztertzea, jazarpen-jokabideetatik baztertutako ikasleen duintasuna errespetatuz; komunikazio digitala eta pertsonen pribatutasuna errespetatzea batera; alkoholaren eta drogen gehiegizko kontsumoak interakzio pertsonaletan indarkeria erabiltzearekin lotzea; eta, azkenik, adingabeak arau-hauste jakin batzuen biktima eta erantzule potentzial gisa aztertzea”.
Justizian heztea hiru saiotan egiten da ikastetxe bakoitzeko. Lehenengoan, epaileak hitzaldi bat izango du ikasleekin, eta Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak prestatutako ikus-entzunezko materiala erabiliko du helburu zehatz horrekin, eta Hezkuntzako Euskal Sailarekin lankidetzan, Euskadiko justiziaren egiturari eta hizkuntza inklusiboaren erabilerari buruzko eduki espezifikoa izango du.
Bigarren saioan, ikasleak berak joaten dira Justizia Jauregira eta epaiketa batera, eta instalazio judizialak bisitatzen dituzte, hala nola kalabozoak, Medikuntzako Euskal Institutua (IVML), identifikazio-saioak egiten diren aretoa…
Eta, azkenik, hirugarren saioan, ikasleek epaiketa erreal baten simulazioa egiten dute epaitegiko judizio-aretoan. Garatzen den bitartean, epaile, fiskal, defentsa eta Justizia Administrazioaren ordezkari rola hartzen duten ikasle guztiek derrigorrezko toga eramango dute, benetako epaiketa balitz bezala. Jarduera hori aldez aurretik prestatuko da ikasgelan, irakasleen zuzendaritzapean. Bestalde, publikoa ikastetxeko ikasleek eta irakasleek osatuko dute; une oro, magistratu arduradunak eta taldeko tutoreak zuzenduko eta gainbegiratuko dituzte.
Ikastetxe guztietan, bai irakasleei bai ikasleei, euskarazko eta gaztelaniazko ikasmateriala emango zaie. Material hori dibulgaziozkoa izango da eta ez du kosturik izango proiektuan sartzen diren ikastetxe eta institutuentzat.
Parte hartzen duten ikastetxeak
Justizian heztea Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko Komunikazio Bulegoak sustatutako programa bat da, ikastetxe guztietako Bigarren Hezkuntzako eta Batxilergoko ikasleei zuzendua.
Jarduera hori eskatzen duten ikastetxe guztiei irekita dago, eta Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako Sailari programan parte hartzeko interesa soilik jakinarazi behar diote.
Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailak zentro kopurua hautatuko du eta epaitegien egoitzara lekualdaketez arduratuko da. Eta ikasturtearen amaieran, programan parte hartu izanaren ziurtagiriak aurkeztuko ditu.
