Euskadin eltxo tigrea detektatzeko 2013an abian jarritako zaintza-programari esker, hamarkada honetan Euskadiko 56 udalerritan detektatu ahal izan da, batez ere biztanleria-dentsitate handieneko eremuetan eta Bizkaiko eta Gipuzkoako hiri handienetan.
Osasun Saila, Neiker ingurumen-ikerketarako euskal institutuarekin eta Euskadiko udal batzuekin batera, espezie inbaditzaile hori kontrolatzen laguntzen ari da laginketa baten bidez. Laginketa horretan, tranpak jartzen dira hiriguneetan eta hiri-inguruetan, arrautzak jartzen dituzten eltxo-emeak erakartzeko. Lagin horien analisiak espezie horren presentzia eta banaketa monitorizatzea ahalbidetzen du.
2024an, zaintza-planak 51 udalerritako 93 laginketa-eremu hartzen ditu: Arabako 8, Bizkaiko 26 eta Gipuzkoako 16. Zaintza ekainaren lehenengo astean hasi zen eta 2024ko urriaren 28tik azaroaren 1era bitarteko astera arte luzatuko da, eltxo tigrearen jarduera handieneko aldia barne hartzeko.
HERRITARREN LAGUNTZA FUNTSEZKOA DA
Herritarren laguntza, udal-zerbitzuen lanarekin batera, funtsezkoa da eltxo tigrearen hedapena geldiarazteko, batez ere eltxoa ugaltzea eragozteko neurriak hartuz. Eltxoek ur pixka bat behar dute arrautzak jartzeko, eta eraginkorrena, beraz, haztegiak izan daitezkeen leku horiek ezabatzea da, etxean ura pilatzea eragotziz. Alde horretatik, gomendatzen da:
- Ur-pilaketak saihestea drainatze-eremuetan (kainu-zuloetan eta estoldetan) eta teilatu-hodietan.
- Ura etengabe egoten den lurzoru pribatu eta publikoetako zuloak estaltzea.
- Astean bi aldiz hustea ura pilatzen duten ontziak: lorontzien azpiko platerak, pitxerrak, baldeak, jostailuak, plastikozko igerilekuak, etab.
- 2 edo 3 egunez behin berritzea gure animalien edontzietako ura. Ura botatzea hustubideetan astean behin gutxienez, ur geldia saihesteko.
- Leihoetan, deposituetan, ontzietan eta beste hainbat lekutan eltxo-sareak erabiltzeak eltxoak sartzea eta arrautzak jartzea eragotz dezake.
Gainera, herritarrek Mosquito Alert aplikazioaren bidez lagundu dezakete eltxo tigrea identifikatzen. Herritarren zientzia-plataforma horrek aukera ematen du eltxo tigrerik badagoen jakiteko, bere presentziaren berri ez zegoen lekuetan, bai eta bere banaketa eguneratzeko eta jarraipena hobetzeko ere. Helburua da eltxoa geolokalizatzea, argazki on bat atera eta http://www.mosquitoalert.com/ aplikaziora bidalita.
ELTXO TIGREAREN HELDUA
Eltxo beltz eta txikia da (5 mm inguru luze), eta buruan eta toraxean marra zuri bat du. Batez ere egunez ibiltzen da, eta normalean egunez heltzen du, beraz, bertako eltxoek ez bezala, gauez heltzen baitute normalean. Gainera, ohikoa da behin baino gehiagotan jarraian heltzea ere. Eltxo tigrearen helduak mingarriak izan daitezke eta erreakzio handia eragin dezakete, eta aholkatzen da, beraz, helduaren eremua urarekin eta xaboiarekin garbitzea eta hotza aplikatzea hantura geldiarazteko eta azkura arintzeko. Gainera, ez da hazka egin behar, heldua infektatu ez dadin. Erreakzioa oso bizia bada eta ondoeza edo arnasa hartzeko zailtasuna eragiten baditu, medikuarengana joan behar da.
Ziztada saihesteko, gomendatzen da mahuka luzeko arropa, praka luzeak eta oinetako itxiak janztea, eta baimendutako uxatzaileak erabiltzea. Umeen eta haurdun dauden emakumeen kasuan, neurri fisikoak lehenetsi behar dira, esate baterako eltxo-sareak.
TRANSMITITU DITZAKEEN GAIXOTASUNAK
Espezie inbaditzaile hori osasun publikoko arazotzat hartzen da, besteak beste, dengea –gaur da dengearen aurkako nazioarteko eguna– zika eta chikungunya transmititu ditzakeelako.
Euskadin oraindik ez da ezagutzen eltxo tigrearen helduak eragindako kasurik, eta, berez, kutsatzeko probabilitateak txikiak dira. Dena den, eltxoa finkatuta dagoen eremu batetik inportatutako kasu bat agertzen bada, kutsatzeko arriskua areagotu egiten da.
Prebentzio moduan, arriskuko leku batera bidaiatu duen pertsona batek, bueltatu eta hurrengo 15 egunetan, bere burua babesteko neurriak zorroztu beharko ditu eltxoen ziztadak saihesteko. Gainera, sintomak izaten hasten bada (batez ere sukarra, mina, ondoeza…), berehala kontsultatu behar du bere osasun-zentroarekin.
