Maria Chivite Navascues Nafarroako Lehendakariak iragarri duenez, hausnarketa-prozesu bat abian jarriko da Errenta Bermatuari buruzko Foru Legea aldatzeko, 2016an onartua, jasotzen duten pertsonen enplegagarritasuna hobetze aldera. Era berean, nabarmendu du laguntza hori nahiz Bizitzeko Gutxieneko Sarrera “ezinbesteko tresnak direla herritarren bizitza duina bermatzeko”.
Chivitek Gizarteratze, Gizarte Segurantza eta Migrazio Ministerioak antolatutako “Espainian Babes Sozialaren Etorkizunerako Gakoak” mintegiaren irekieran egin ditu adierazpen hauek, Iruñan. Bertan, halaber Errenta Bermatuak Nafarroa erkidego hobea bihurtu duela baloratzeko aprobetxatu du, ez bakarrik “elkartasuna hedatu duelako”, baita “desberdintasunaren ondorioak pairatzea eragozten duelako” ere.
Ildo horretan, politika mota horien “onuradun guztiak” barne hartzen direla azaldu du, “gizarte desorekatuenek gatazka gehiago izaten baitituzte eta delitu-tasa handiagoa izaten baitute”. “Alternatiba”, nabarmendu du lehendakariak, “Nafarroa askoz pobretuagoan bizitzea da, bai ekonomikoki, bai etikoki.
Lehendakariak ez ezik, Elma Saiz Inklusio, Gizarte Segurantza eta Migrazioetako ministroak eta Carmen Maeztu Nafarroako Gobernuko Eskubide Sozial, Gizarte Ekonomia eta Enpleguko kontseilariak ere parte hartu dute mintegian.
Errenta Bermatuari buruzko araudiaren erreforma
Mintegiaren hasieran, Lehendakariak nabarmendu du “Hobetzeko arloak” daudela Erkidegoan bermatutako errentari buruzko egungo legerian, eta, horrela, prestazio horri buruzko hausnarketa-prozesu bat hasteko beharra nabarmendu du, “enplegua sustatzeko eta gizarteratzeko mekanismoak indartzeko”, Nafarroako Gobernuaren Akordio Programatikoan jasota dagoen bezala.
“Bermatutako errenta hobetu behar da, eraginkorragoa eta eragingarriagoa izan dadin”, adierazi du Chivitek, eta “Bermatutako Errenta eskubide erabilgarria izatea” ere azpimarratu du, “jasotzen duenarentzat, baina baita eskubide hori egituratzen duen gizartearentzat ere”.
Hala, azpimarratu du presentzia hobetzeko esku hartu nahi den puntuetako bat burokrazia murriztea dela, profesionalek “papergintzan denbora gutxiago emateko eta gizarteratzeko eskubidea bermatzeko eta esku hartzeko eta enplegatzeko ibilbideak ezartzeko” aukera izan dezaten. Horri dagokionez gaineratu du lana “pertsonak atetik sartzen direnetik hasi behar dela, eta ez sisteman urtebete daramatenean, orain legeak agintzen duen bezala”.
Era berean, Lehendakariak azaldu du araudiaren erreforma batek Errenta Bermatua Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarrerarekin duen bizikidetza-testuinguru berrira egokitzea ahalbidetuko lukeela, irizpideetan koherentzia sartzeko eta kudeaketa-sistemak harmonizatzeko asmoz. Nabarmendu du, horrez gainera, alderdi hori bereziki garrantzitsua dela Nafarroan, bere autogobernu-sisteman politika horien gaineko eskumena transferituta duelako.
Nolanahi ere, eremu horretan oraindik egiteko dauden hobekuntza-arloak azaltzeaz gain, Erkidegoan Errenta Bermatuak eta BGEk duten eragin positiboa baloratu du, Nafarroako desberdintasun soziala “herrialdeko gainerako erkidegoetakoa baino asmoz txikiagoa izatea” lortu baitu.
Hala, Intermon OXFAMek berriki egindako txosten baten datuak aipatu ditu. Txosten horren arabera, Foru Erkidegoa da Estatuan lan-pobreziaren tasarik txikiena duen eskualdea, % 6,3koa, “Espainiako beste eskualde batzuetan baino hiru aldiz txikiagoa”. Lehendakariak datu horiek 2024ko Pobreziaren Egoerari buruzko Txosteneko bi datuekin ere uztartu ditu. Txosten horretan, Nafarroa da tasa txikiena duen bigarren erkidegoa.
Saiz ministroak gastu sozialaren igoera nabarmendu du
Ildo beretik, Elma Saiz Inklusio, Gizarte Segurantza eta Migrazio ministroak egindako mintegia eta BGEren jarraipen-batzordearen bilera nabarmendu ditu, “erakundeen arteko lankidetzaren benetako adibidea delako”. Halaber, azken urteetan Espainian gizarte-inbertsioan jazo den hazkundea baloratu du.
“2019an, Espainia BPGren portzentajean gastu sozial txikiena zuen herrialdeetako bat zen. Bere osaera ere berezia zen, batez ere langabezia eta pentsioetan kontzentratzen baitzen” azaldu du Saizek. “Hori aldatu egin zen Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarrerarekin, zeina lurzoru-prestazio gisa diseinatu baitzen, gutxieneko errentaren izendatzaile komun gisa, lurralde nazional osoan desberdintasunik egon ez zedin, lehen gertatzen zen bezala”.
Hori horrela, ministroak azpimarratu du Espainia “azkenean Europako estandarretara” hurbildu dela. Gaineratu duenez, lau urteko bizitzaren ondoren, 900.000 familiara eta 2,7 milioi pertsonara iritsi da GBE, eta laguntza hori “politika bizia” dela esan du, eta hobekuntzak gehitu zaizkio, esaterako enplegua sustatzea eta haurrei laguntzeko osagarria.
Mintegian egindako hitzaldian, ministroak bi berrikuntza sartu ditu GBEri dagokionez: alde batetik, iragarri du azaroaren 4an bere Ministerioak 020 telefonoa jarriko duela martxan laguntzaren balizko onuradunei laguntzeko zenbaki labur gisa; eta hil horren 22an langabezia-sorospena Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarrerara eskualdatzeko pasabidea ere martxan jarriko dela, “gehien behar dutenek diru-sarrera hutsunerik izan ez dezaten”.
Ministroak, horrez gainera, Gizarteratzeko Politika Publikoen Laborategiaren emaitza onak nabarmendu nahi izan ditu, bai eta Ministerioak Europako funtsetarako finantzaketarekin abian jarri dituen 34 ibilbide pilotuak ere, zeinetatik 180.000 pertsona baino gehiago baliatu diren, Saizen arabera.
Chivite Lehendakariak bat egin nahi izan du ministroak egindako balorazio positibo horrekin, eta bereziki nabarmendu du Nafarroak ibilbide pilotu horietako hiru hartu dituela. Horrela, agerian utzi du “Kalteberatasun Egoeran dauden Adingabeentzako Hezkuntza Indartzeko Proiektua”ren arrakasta, Nafarroako ingurune kalteberenetan dauden 46 ikastetxetako 10 eta 14 urteko 1.344 ikaslerentzako matematikako hezkuntza-errefortzua ahalbidetuko duena.
Maeztu kontseilariak akordio inklusibo eta kohesionatzaile handi baten alde egin du
Mintegiaren amaieran zehar, Carmen Maeztu Gizarte Eskubide, Gizarte Ekonomia eta Enpleguko kontseilariak azpimarratu duenez, azken urteotan, bai Errenta Bermatua eta bai Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarrera “izen ona galtzen” ari dira “hartzaile guztiak kriminalizatzen saiatzen diren ahots interesatu batzuk tarteko, migratzaileak are gehiago kriminalizatzen saiatzen direnak, baieztapen eta orokortze interesatuak eginez”.
Hala, hartzaileek “lan egin nahi ez dutela”, kronifikatuta daudela, betebeharrak betetzen ez dituztela eta kontrol-neurririk ez dagoela” dioten argudioekin alderatuta, kontseilariak adierazi du “datuak argigarriak direla eta okerreko pertzepzio horiek desmuntatzen dituztela”.
“Hartzaileen ia heren batek prestazio hori enpleguarekin, kontratuekin eta prestakuntzarekin bateratzen du”, nabarmendu du Maeztuk, eta horrez gainera gaineratu du, “horrek lan bat lortzeagatik errenta uzten duten unitateen kopurua handitzea eragiten duela”.
Lehendakariaren ildo beretik, Maeztuk nabarmendu du garrantzitsua dela gogoeta egitea Foru Legea aldatzeko beharraz, parlamentuaren adostasunak ematen badira, “eragingarriagoa izan dadin, aldaketa hori GBErekiko harmonizaziora bideratuz eta bi prestazioen bizikidetza koherenteagoa izan dadin, Gizarte Zerbitzuetako profesionalei administrazio-karga txikiagoa izateko eta pertsona hartzaileekin esku-hartze soziala egiteko denbora gehiago eskaintzeko”.
Azkenik, kontseilariak “akordio inklusibo eta kohesionatzaile handi bat” izateko deia egin du, “datozen aldaketa sakonetan aurrera egiten jarraitzeko aukera emango diguna, egoera okerrago batean dauden pertsonak konpentsatuz eta gizarteko sektore zabalak atzean utzi gabe”.
Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarreraren Jarraipen Batzordea
Mintegiaren aurretik, Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarreraren Jarraipen Batzordearen bigarren bilera ere ospatu da Iruñan. Bertan, Foru Gobernuko, Kataluniako Generalitateko, Eusko Jaurlaritzako eta Asturiasko Gobernuko ordezkariak bildu dira.
Horrela, Carmen Maeztu Gizarte Eskubide, Gizarte Ekonomia eta Enpleguko kontseilariaz gain, beste hiru autonomietako kontseilariak ere bertan izan dira: Mónica Martínez Kataluniako Generalitateko Gizarte Eskubide eta Inklusioko kontseilaria; Mikel Torres lehendakariorde eta Eusko Jaurlaritzako Ekonomia, Lan eta Enplegu kontseilaria eta Marta del Arco Asturiasko Gobernuko Gizarte Eskubide eta Ongizateko kontseilaria. Kontseilariek, bakoitzari dagozkien departamentuetako beste kide batzuekin batera, ondorengo mintegian ere parte hartu dute.
Halaber, Chivite Lehendakaria Elma Saiz ministroarekin bildu da Nafarroako Jauregian, eta Batzordeko partaideak agurtzeko aprobetxatu du.
Gizarte-ezkutuaren errefortzua Nafarroan
2025erako Nafarroako Aurrekontu Orokorren aurreproiektuan, Foru Gobernuak bere aurrekontua handitu du gastu sozialean. Horrela, Eskubide Sozialetako, Ekonomia Sozialeko eta Enpleguko Departamentuak % 4 handitu ditu bere funtsak gizarte-babesean, eta 233,6 milioi euro bideratu ditu gizarte-ezkutua indartzeko neurrietara, bai eta pertsona guztiak babestu eta laguntzeko neurrietara ere, diru-sarrerak bermatzeko sistemaren eta gizarteratzeko beste politika batzuen bidez.
Zehazki, gaur egun 11.879 unitatek jasotzen dute Errenta Bermatua, 24.360 onuradunekin. Bestalde, 6.315 familia-unitatek jasotzen dute GBE, eta 20.267 pertsona dira onuradunak (9.124 adingabe, guztizkoaren % 45). 2.000 familia inguruk bateratzen dute bien kobrantza.
Gainera, hartzaileen kopurua gero eta handiagoa delako ustearen aurka, politika horien onuradunak % 10 murriztu dira azken bi urteetan, finkatutako datuen arabera. Lehendakariak mintegian azaldu duenez, “jasotzaile horietako askok errenta bermatua utzi dute, eta modu autonomoan bizitzeko aukera eman dien lana aurkitu dute”.
