“Konzentrazio zelai edo esparruek” gaurkotasuna duten une honetan, hondarribiarron historian ere, izan dugu antzeko esperientziarik duela hamarkada batzuk eta Apirilean zehar gerturatu nahi dugu hori ezagutzera.
Azken urteetan Hondarribiko Udaleko Bizikidetza Batzordeak eskatuta, Historialari talde bat Hondarribiko memoria lantzen aritu da. Horren adierazgarri da 2021ean sustatu zen “Memoria astea”. Bere baitan, besteak beste, urte hartako Irailean plaka bat jarri zen Kai Zaharrean; historialarien eskutik, “memoria lekuak“ bisita gidatua burutu zen herritarrekin eta baita Hondarribiko 3 ikastetxeetako ikasleekin; eta Itsas etxean, 1936an erbesteratuak mahai-ingurua burutu zen.
Ildo berean 2023an antolatu zen beste memoria aste bat eta besteak beste, bisita gidatuak errepikatu ziren herritarrekin eta ikasleekin berriz. “Giza eskubideen urraketak. Entre dos dictaduras” hitzaldia burutu zen orduan Kultur etxean. 20/2022 Memoria legearen harira, erabaki zen Pedro Muguruzari seme kuttun izendapena kentzea eta Francisco Sagarzazuren bustoa Udal Batzar Aretorik ateratzea.
2024ean 1936an kargugabetutako Hondarribiko alkate, zinegotzi eta udal langileei aitortza eta erreparazio ekitaldia burutu zen Itsas etxean eta bertara etorri ziren 27 omendutakoen senitartekoak eta hondarribiar ugari.
Hitzaldia eta erakusketa
Aurtengo urtean ere ildo beretik lanean dihardute eta gure hiriko memoria eginez, horren ezaguna ez den errealitate batera hurbildu nahi izan da: GURSeko Konzentrazio esparrua eta bertan bizitutakoa. Hondarribitik 123 kilometrotara dagoen Gurs herrian kokatuta dagoena eta bertatik 54 hondarribiko gizon eta emakume igaro ziren 1939-1941 bitartean.
Errealitate hura ezagutzeko ekimen ezberdinak antolatu dira:
- Apirilak 1-13 bitartean Arma plazako goiko solairuan, “Gernika berri-ren amets zapuztua” ERAKUSKETA izango da ikusgarri. Gernikako Bake Museoak Josu Chueca Intxustarekin batera osatutako erakusketa ekarriko da Hondarribira. Erakusketa 4 hizkuntzetan jasoa dago.
- Apirilak 4ean, kultur etxean, 19:00tan Josu Chueca Intxusta berak azalduko digu Gurseko gertakizunak eta Hondarribiarrek bertan bizi izandakoak, hitzaldia elebitan izango delarik.
Hondarribiko ikastetxeetako gazteei zuzenduta hainbat proposamen ere landu ditu historialari taldeak. Alde batetik, unitate didaktiko bat osatu dute Gurseko errealitatera gerturatzeko eta hondarribiar batzuen bizipenak zuzenago ezagutzeko.
Eta bestalde, Gurseko Konzentrazio esparrura bisita egiteko aukera ere izango dute, han dagoen memoria gunea ezagutzera.
Hau da beraz, datorren aste eta hilabetetarako egindako proposamena. Udaletik eskertu nahi diegu Koldo Ortega, Joxerra Enparan, Aitzol Arroyo eta Pedro Barruso-ri agertu duten prestutasun eta laguntza oro ekitaldi hauek antolatzeko orduan.
